Boventoonzang
Canada, Verenigde Staten en EuropaEdit
De Texaanse zanger van cowboyliedjes, Arthur Miles, creëerde in de jaren twintig onafhankelijk een stijl van boventoonzang, vergelijkbaar met sygyt, als aanvulling op het normale jodelen van country-westernmuziek. Blind Willie Johnson, ook uit Texas, is volgens National Geographic geen echte boventoonzanger, maar zijn vermogen om van keelklanken over te gaan naar een zacht slaapliedje is suggestief voor de klankkleuren van boventoonzang.
Beginnend in de jaren zestig hebben sommige musici in het Westen ofwel samengewerkt met traditionele keelzangers of zich gewaagd op het terrein van keelzang en boventoonzang, of beide. Sommigen leverden originele muzikale bijdragen en hielpen deze kunst haar transculturele universaliteit te herontdekken. Aangezien harmonischen universeel zijn voor alle fysieke geluiden, kan het begrip authenticiteit het best worden begrepen in termen van muzikale kwaliteit. Bekende musici in dit genre zijn het Collegium Vocale Köln (dat in 1968 voor het eerst met deze techniek begon), Michael Vetter, Tran Quang Hai, David Hykes, Jill Purce, Jim Cole, Ry Cooder, Paul Pena (die de traditionele stijl van de Toevan vermengt met die van de Amerikaanse blues), Steve Sklar, en Kiva (gespecialiseerd in jazz/worldbeat-genres en componerend voor boventoonkoren). Anderen zijn componist Baird Hersey en zijn groep Prana met Krishna Das (boventoonzang en Hindoe mantra), en de Canadese songwriter Nathan Rogers, die een bedreven keelzanger is geworden en les geeft in keelzang in Winnipeg, Manitoba.
Paul Pena was te zien in de documentaire Genghis Blues, die het verhaal vertelt van zijn pelgrimstocht naar Tuva om mee te doen aan hun jaarlijkse keelzangcompetitie. De film won de documentaireprijs op het Sundance Film Festival van 1999, en werd in 2000 genomineerd voor een Oscar.
Tuvan zanger Sainkho Namtchylak heeft samengewerkt met free jazz musici als Evan Parker en Ned Rothenberg. Lester Bowie en Ornette Coleman hebben samengewerkt met de Tenores di Bitti, en Eleanor Hovda heeft een stuk geschreven waarin de Xhosa-zangstijl wordt gebruikt. DJ’s en uitvoerders van elektronische muziek zoals The KLF hebben hun muziek ook samengevoegd met keelzang, boventoonzang, of met de achterliggende theorie van de harmonischen.
Tran Quang Hai, een onderzoeker van boventoonzang sinds 1969 in Parijs, Frankrijk, heeft vanaf 1971 vele artikelen en video’s over boventoonzang gepubliceerd. Zijn film “The Song of Harmonics” geregisseerd door Hugo Zemp in 1989 behaalde 4 internationale prijzen in Estland (1990) Frankrijk (1990) en Canada (1991).
David Hykes, een pionier op het gebied van nieuwe muziek, contemplatieve zang en helende klanken, richtte Harmonic Chant op in New York in 1975, het jaar waarin hij ook zijn legendarische groep The Harmonic Choir oprichtte, die beschouwd wordt als een van ’s werelds meest vooraanstaande boventoonensembles.
Wolfgang Saus, uit Duitsland, wordt beschouwd als een van de belangrijkste leraren/uitvoerders van “polyfone boventoonzang” in Europa. Voorheen opgeleid als klassieke bariton, maakt zijn unieke vaardigheden hem direct herkenbaar. Hij is ook een gerenommeerd componist en arrangeur van polyfone boventoonzangmuziek voor solostem en koren.
A capella zanger Avi Kaplan liet ook boventoonzang horen tijdens de optredens van zijn groep (Pentatonix). Hij fuseerde keelzang met a capella dubstep.
Het Overtone Choir Spektrum uit Praag, Tsjechië, is uniek onder de overtone koren, vooral omdat het traditionele koorzang verbindt met overtone technieken. Het is het enige koor in zijn soort in de Tsjechische Republiek, en een van de weinige in de wereld.
MuOM Ecstatic Voices is een ander uniek en eigenaardig boventoonkoor, omdat het in zijn eigen composities Westerse boventoonzang combineert met Toevan/Mongoolse keelzangtechnieken (zoals kargyraa, khoomei, sygyt, ezengiler, bonbarnadyr, onder andere). Opgericht in Barcelona in 2008, met gemiddeld 8 zangers, heeft het zich gespecialiseerd in het creëren van boventoon polyfonieën, (elke zanger zendt een boventoon uit) naast de polyfonie van de grondtonen, waardoor twee te onderscheiden klankvlakken ontstaan.
Sherden Overtone Choir is in 2016 opgericht in Sardinië door Ilaria Orefice en Giovanni Bortoluzzi. Het koor combineert Tuvan Throat Singing Styles met Sardijnse keelzang.
De hedendaagse multi-instrumentalist performer The Suitcase Junket gebruikt een autodidactische overtone singing, of keelzangtechniek in zijn live en opgenomen optredens.
Verschillende hedendaagse klassieke componisten hebben overtone singing in hun werken verwerkt. Karlheinz Stockhausen was een van de eersten, met Stimmung in 1968. Tran Quang Hai (1944), een Fransman van Vietnamese afkomst, creëerde de compositie “Ve Nguon” met medewerking van de Vietnamese componist Nguyen Van Tuong in 1975, in Parijs. Ook “Past Life Melodies” voor SATB koor van de Australische componiste Sarah Hopkins (geb. 1958) doet een beroep op deze techniek. In Water Passion after St. Matthew van Tan Dun zingen de sopraan- en bassolisten in verschillende technieken, waaronder boventoonzang van de Mongoolse stijl.
In 2014 ging de Duitse zangeres Anna-Maria Hefele viraal op YouTube met haar “polyfone boventoonzang”. De Huffington Post heeft commentaar gegeven op haar “verbazingwekkende vermogen” en dat haar zang “volslagen bizar” is. Op 10 oktober 2014 stond ze op nummer twee in The Guardian’s Viral Video Chart, met een online video getiteld Polyphonic Overtone Singing, waarin Hefele boventonen demonstreert en uitlegt. Vanaf maart 2018 heeft deze video meer dan 11 miljoen hits ontvangen.
De in Istanbul gevestigde Britse zanger Nikolai Galen verwerkt boventonen in zijn experimentele werk. Ze zijn te horen op zijn soloalbum Emanuel Vigeland, het Black Paintings-album Screams and Silence en het Hoca Nasreddin-album A Headful of Birds.