Duitse bezetting (1940-1945)
Hier volgt een korte samenvatting van de Duitse bezetting van Denemarken:
Denemarken IS BEZET
Op de ochtend van 9 april 1940 werd Denemarken aangevallen door Duitsland. Er waren sporadische gevechten tussen de Deense en Duitse legers. De regering in Kopenhagen besloot echter dat de Duitse militaire overmacht te groot was om verder verzet te rechtvaardigen. Tegelijkertijd werd gevreesd voor zware bombardementen op de Deense steden en dorpen. Daarom werd al na enkele uren tot overgave besloten. Denemarken werd daarmee een bezet land onder controle van nazi-Duitsland.
SAMENWERKING MET DUITSLAND
De Deense regering begon vervolgens samen te werken met de Duitse bezetters. De strategie van de politieke leiders was om zoveel mogelijk zelfbeschikkingsrecht voor Denemarken te behouden en toch tegemoet te komen aan de wensen van de Duitsers. De grote Deense politieke partijen probeerden daarbij ook de Deense samenleving te beschermen tegen harde maatregelen van de bezetters en van de Deense nazi’s (de Nationaal-Socialistische Arbeiderspartij van Denemarken).
DAGELIJK LEVEN BLIJFT
Een gevolg van de samenwerkingspolitiek was dat de meeste Denen hun dagelijks leven grotendeels konden voortzetten zoals voor de Duitse bezetting. Uiteindelijk betekende de oorlog echter tekorten aan goederen, rantsoenering, waarschuwingen voor luchtaanvallen, verduisteringen en gesloten landsgrenzen. Maar hoewel er in Denemarken tekorten aan bepaalde goederen waren, hadden de Denen tijdens de oorlogsjaren een van de hoogste levensstandaarden in Europa.
Hoewel de meeste Denen de strategie van hun politieke leiders steunden, ontstond er actief verzet tegen de Duitsers en de collaboratiepolitiek, dat steeds populairder werd. De verzetsbeweging was betrokken bij een illegale pers en voerde sabotageacties uit. Dergelijke operaties behelsden de vernietiging van Duitse eigendommen, spoorwegen en bedrijven die met de Duitsers samenwerkten.
De stemming veranderde
In de loop van 1943 begon de stemming onder de Deense bevolking echter te veranderen. In de loop van de zomer, toen de mensen hoorden over verschillende Duitse militaire nederlagen, braken er talrijke gevechten uit tussen jonge Denen en Duitse soldaten. Ondertussen voegde de verzetsbeweging nog een schepje bovenop de onrust met sabotageactiviteiten. In augustus explodeerde de situatie met stakingen in Odense en Esbjerg, die zich vervolgens naar vele andere steden uitbreidden. De arbeiders op de grote werkplaatsen liepen voorop, en al snel ontstond er grootschalige onrust met demonstraties en straatgevechten met de Duitsers en de Deense autoriteiten.
HET EINDE VAN DE DANSE REGERING
Om de onlusten van augustus te stoppen eisten de Duitsers dat de Deense regering de doodstraf zou opleggen voor sabotage. De regering weigerde hiermee in te stemmen. Daarom kondigde de Duitse bezetter de noodtoestand af en op 29 augustus 1943 hield de regering op te functioneren. Ondertussen ontwapenden de Duitsers het Deense leger en probeerden ook de marine over te nemen. Dit leidde tot gevechten tussen Deense en Duitse soldaten en de Deense marine bracht verschillende schepen tot zinken om te voorkomen dat ze in Duitse handen zouden vallen.
Na de onlusten van augustus werd de situatie in Denemarken gekenmerkt door toenemende Duitse repressie. Arrestaties en executies kwamen steeds vaker voor. De Duitse bezetters gebruikten deze repressie om de controle in Denemarken te handhaven en om te reageren op de sabotageactiviteiten van de verzetsbeweging. Een ander gevolg van de toegenomen Duitse repressie was de vervolging van de Deense Joden. In oktober 1943 werd de Duitse politie ingezet om de Joden te arresteren, zodat ze naar concentratiekampen konden worden gestuurd. In een unieke reddingsoperatie werden echter meer dan 7000 Deense Joden naar het neutrale Zweden geholpen, waar ze de rest van de oorlog in veiligheid konden leven. 485 Deense Joden werden echter gearresteerd en vervolgens naar het concentratiekamp Theresienstadt in Tsjechoslowakije gestuurd.
DE SLOTFASE VAN DE DUITSE BEZETTING
In de zomer van 1944 werden in de omgeving van Kopenhagen sabotageacties uitgevoerd en braken in Denemarken stakingen en onlusten onder de bevolking uit. Op 19 september 1944 ontbonden de Duitsers de Deense politie, die als een potentiële militaire bedreiging werd gezien. Tegen 1945 was Denemarken een vervallen land dat gekenmerkt werd door tekorten aan goederen, angst en conflicten.
LIBERATIE
Op 4 mei 1945 om 20.35 uur werd op de Britse radio bekendgemaakt dat de Duitse troepen in Nederland, Noordwest-Duitsland en Denemarken zich hadden overgegeven. Dit gebeurde zonder dat ook maar één Engelse, Amerikaanse of Russische soldaat voet op Deense bodem zette. De bezettingsperiode eindigde dus redelijk vreedzaam, en op de meeste plaatsen kon men de straat opgaan om de nieuwe vrijheid te vieren. Een uitzondering hierop vormde het eiland Bornholm, dat ten tijde van de Deense bevrijding zwaar werd gebombardeerd door de Sovjet-Unie.