Een beschrijvend essay schrijven – TIP-blad

TIP-blad
Het schrijven van een beschrijvend essay

Het doel van beschrijven is om zintuiglijke details levendig voor te stellen aan de lezer. Hoewel je misschien alleen op school gevraagd wordt een specifiek beschrijvend opstel te schrijven, is beschrijving een belangrijk element in veel soorten schrijfwerk. Beschrijving in een betoog, bijvoorbeeld, kan bedoeld zijn om een standpunt overtuigender te maken. In dit TIP-blad bespreken we echter het beschrijvende opstel zoals het gewoonlijk door docenten wordt opgedragen, als een oefening in het organiseren van zintuiglijke informatie en het kiezen van levendige details.

Tonen vs. vertellen
Zintuiglijke details zijn details van geur, smaak, textuur, en geluid, maar ook van zicht. Als je “tonende” woorden kiest, woorden die levendige zintuiglijke details geven die passen bij je onderwerp en je doel, zul je erin slagen te laten zien in plaats van te vertellen. “Vertellende” woorden zijn meestal vaag of dubbelzinnig; ze kunnen op verschillende manieren worden geïnterpreteerd. In het volgende voorbeeld wordt vooral gezegd wat er in de kamer ontbreekt, terwijl in het tweede voorbeeld de aanblik, de textuur, de geur en het geluid van de lege kamer worden beschreven:

Verhalend:
De lege kamer rook muf en was verstoken van meubels of vloerbedekking; het enige raam had geen gordijnen of jaloezieën van welke soort dan ook.

Tonen:
Het appartement rook naar oude kookluchtjes, kool en schimmel; onze gympen piepten scherp tegen de geschaafde houten vloeren, die een waas van stoffig zonlicht weerkaatsten uit het ene spinnenwebbenachtige, korrelige raam.

“Tonen” gebruikt zeer specifieke details: kool en schimmel, geschuurde en stoffige vloeren, ongewassen ramen. Hoewel de schrijfster van het tweede voorbeeld het woord “leeg” niet gebruikt, suggereert ze toch leegte en onbruikbaarheid. De suggestie van leegte in het tweede voorbeeld is levendiger dan de verklaring van leegte in het eerste. Als je het eerste voorbeeld niet vaag vindt, kijk dan eens naar een andere mogelijke interpretatie van die lege kamer:

Het tonen van:
De scherpe geur van verse verf sneed door de geur van krantenpapier. Vier op elkaar gestapelde dozen inktjet printerpapier stonden vierkant in het midden van een betonnen vloer, verlicht door een as van ochtendlicht uit een fonkelend raam met chroomlijst aan de tegenoverliggende muur.

Verwissel uitleg niet met beschrijving. Uitleg is een vorm van vertellen die achtergrondmateriaal toevoegt dat geen zintuiglijke details bevat of bijdraagt aan het algehele effect – de motieven of geschiedenis van een personage, bijvoorbeeld:

Uitleg:
De huurders waren een week eerder verhuisd omdat het huis werd verkocht aan een projectontwikkelaar. Niemand had de moeite genomen om af te stoffen of schoon te maken, omdat ze ervan uitgingen dat het appartement zou worden gesloopt en vervangen door eengezinswoningen zoals die een straat verderop werden gebouwd.

Wanneer beschrijving vervalt in uitleg (vertellen in plaats van laten zien), wordt het saai.

Observatie van details
Als je eenmaal bereid bent om de poging om uit te leggen of te vertellen op te geven, evalueer je je onderwerp in termen van visuele, auditieve, en andere zintuiglijke details. Denk in concrete termen. Hoe meer u geïnteresseerd bent in en verbonden bent met het onderwerp, hoe gemakkelijker het zal zijn om uw lezer te interesseren, dus als u een persoon beschrijft, kies dan een persoon wiens kenmerken u opvallen. Beschrijf je een plaats of een ding, kies er dan een die voor jou van betekenis is.

Je schetst een beeld dat zo duidelijk en reëel mogelijk moet zijn, dus observeer zorgvuldig en bij voorkeur in levende lijve. Let op wat dit onderwerp onderscheidt van andere soortgelijke onderwerpen. Als het onderwerp een persoon is, vermeld dan fysieke kenmerken en maniertjes. Beschrijf abstracties zoals persoonlijkheidskenmerken alleen voor zover je ze kunt waarnemen. Vertel de lezer bijvoorbeeld niet dat je biologieleraar netjes en nauwgezet is; toon je lezer de “stofvrije computermonitor en stapels papieren met de hoeken precies op één lijn, elke stapel precies drie duimbreedten van de rand van het bureau” van de leraar. Hoe een persoon met anderen omgaat, kan beschreven worden als je de interactie kunt observeren. De levensgeschiedenis en het wereldperspectief van een subject daarentegen misschien niet, tenzij je die kunt afleiden, bijvoorbeeld uit de foto’s aan zijn muren of de boeken op zijn boekenplank.

Op dezelfde manier, als het onderwerp van je beschrijving een object of een plaats is, mag je niet alleen de fysieke verschijning ervan beschrijven, maar ook de geografische, historische of emotionele relevantie – zolang je het maar laat zien of suggereren met behulp van zintuiglijke details, en uitleg vermijdt.

Beslis over een doel
Zelfs een beschrijving omwille van de beschrijving moet een doel hebben. Is er een belangrijke algemene indruk die u wilt overbrengen? Een centraal thema of een algemeen punt? Dit is je stelling; organiseer je essay daaromheen. Je zou bijvoorbeeld je auto kunnen beschrijven als je thuis weg van huis, vol met snacks, kleding, oude edities van de Chico News & Review, studieboeken en je favoriete muziek. Of je zou je auto kunnen beschrijven als een vlekkeloze, mooie, verwende vrouw aan wie je aandacht en geld geeft. Beschrijf uw auto alleen niet in kille, klinische details, van voor naar achter (of van onder naar boven, of van binnen naar buiten) zonder het doel voor ogen te hebben, de algemene indruk die u wilt wekken. Om die indruk te wekken, moet u niet per se alle details vermelden; gebruik alleen die details die bij uw doel passen.

Vermijd het vertellen van een verhaal, tenzij het van centraal belang is voor de beschrijving of het begrip ervan. Beperk achtergrondinformatie tot een absoluut minimum of vermijd het helemaal.

Organiseren
Een beschrijving zonder organisatie heeft een verwarrende, surrealistische kwaliteit en verliest gemakkelijk de interesse van de lezer, dus kies een organisatieplan. Gebruik een progressie die logisch lijkt – van links naar rechts, van binnen naar buiten, van boven naar beneden – en houd je daaraan. Het heeft bijvoorbeeld geen zin om iemands gelaatstrekken en haar te beschrijven, dan zijn welluidende stem en indrukwekkende woordenschat, en dan terug te keren naar details over zijn wenkbrauwen en bril.

Een citaat van je onderwerp of een korte anekdote over hem of haar kan een interessante inleiding (of conclusie) vormen; dialoog kan een geweldige manier zijn om een beschrijvend essay interessanter te maken. In je inleiding mag je misschien algemene, abstracte uitspraken doen (vertellen over) je onderwerp of achtergrondinformatie geven, zolang je deze punten later in je essay maar concreet aantoont.

Gebruik levendige zelfstandige naamwoorden, werkwoorden en bijvoeglijke naamwoorden, en passende metaforen, vergelijkingen en contrasten. Vermijd clichés.

Net als de inleiding is de conclusie een andere plek waar je kunt wegkomen met reflectie over je onderwerp: Waarom heb je deze beschrijving geschreven? Wat is de betekenis ervan voor jou? Voor uw lezer? Als je je doel hebt bereikt, moet je conclusie alleen in de geest van de lezer bevestigen wat je hem al hebt laten zien door je gebruik van geselecteerde zintuiglijke details.