Geografie van Portugal
Portugal ligt aan de westkust van het Iberisch schiereiland en de hoogvlakte, die het binnenland van de Middellandse Zee scheidt van de Atlantische Oceaan. Het ligt aan de Atlantische kust van dit plateau en wordt doorkruist door verschillende rivieren die hun oorsprong in Spanje hebben. De meeste van deze rivieren stromen van oost naar west en monden uit in de Atlantische Oceaan; van noord naar zuid zijn de voornaamste rivieren de Minho, de Douro, de Mondego, de Taag en de Guadiana.
KustlijnEdit
Het continentaal plat heeft een oppervlakte van 28,Het continentaal plat heeft een oppervlakte van 28.000 km2 , hoewel de breedte varieert van 150 km2 in het noorden tot 25 km2 in het zuiden. Het sterke reliëf wordt gemarkeerd door diepe onderzeese ravijnen en de voortzetting van de belangrijkste rivieren. De uitloper van de Estremadura scheidt de Abyssale vlakte van het Iberisch Schiereiland en de Abyssale vlakte van de Taag, terwijl de continentale helling wordt geflankeerd door zeebergen en in het zuiden aan de prominente Gorringe Bank grenst. Momenteel claimt de Portugese regering een diepte van 200 meter (660 ft), of tot een diepte van exploitatie.
De Portugese kust is uitgestrekt; naast ongeveer 943 kilometer (586 mi) langs de kust van continentaal Portugal, worden de archipels van de Azoren (667 km) en Madeira (250 km) voornamelijk omgeven door ruige klifkusten. De meeste van deze landschappen wisselen af tussen ruwe kliffen en fijne zandstranden; de regio van de Algarve staat bekend om zijn zandstranden die populair zijn bij toeristen, terwijl tegelijkertijd de steile kusten rond Kaap Sint-Vincent bekend staan om hun steile en afschrikwekkende kliffen. Een interessant kenmerk van de Portugese kust is de Ria Formosa met enkele zandeilanden en een mild en aangenaam klimaat dat wordt gekenmerkt door warme, maar niet erg hete zomers en over het algemeen zachte winters.
De kust van de Ria de Aveiro (bij Aveiro, ook wel “Het Portugese Venetië” genoemd), wordt gevormd door een delta (ongeveer 45 kilometer (28 mijl) lang en maximaal 11 kilometer (6,8 mijl) breed) die rijk is aan vis en zeevogels. Vier hoofdkanalen stromen door verschillende eilanden en eilandjes aan de monding van de rivieren Vouga, Antuã, Boco, en Fontão. Sinds de 16e eeuw vormde deze formatie van smalle landtongen een lagune, die door haar kenmerken de vorming en productie van zout mogelijk maakte. Het werd ook erkend door de Romeinen, wier troepen het zout naar Rome exporteerden (toen gezien als een kostbare hulpbron).
De Azoren zijn ook bezaaid met zowel afwisselend zwarte zandstranden als met keien omzoomde stranden, met slechts een zeldzame uitzondering, is er wit zandstrand (zoals op het eiland Santa Maria in Almagreira. Het eiland Porto Santo is een van de weinige uitgestrekte duinstranden in Portugal, gelegen in de archipel van Madeira.
Vloedmeters langs de Portugese kust hebben een stijging van de zeespiegel met 1 tot 1,5 millimeter (0,039-0.
Als gevolg van zijn maritieme bezittingen en lange kustlijn heeft Portugal een exclusieve economische zone van 1.727.408 km2 (666.956 sq mi). Dit is de op twee na grootste EEZ van alle landen in de Europese Unie en de 20e in de wereld. De zeezone, waarover Portugal speciale territoriale rechten uitoefent met betrekking tot de economische exploratie en het gebruik van mariene hulpbronnen, beslaat een gebied van 1.727.408 km2 (666.956 km2) (verdeeld als: Continentaal Portugal 327.667 km2, Azoren 953.633 km2, Madeira 446.108 km2).
ContinentEdit
Het Portugese grondgebied ontstond tijdens de geschiedenis van Gondwana en kwam op één lijn te liggen met de Europese landvormen nadat het supercontinent Pangea zich langzaam begon op te splitsen in verschillende kleinere platen. De Iberische plaat werd gevormd tijdens de Cadomian Orogeny van het late Neoproterozoïcum (ongeveer 650-550 Ma), uit de randen van het Gondwana continent. Door botsingen en accretie begon een groep eilandenbogen (waartoe de Centrale Iberische Plaat, de Plaat van Ossa-Morena en de Zuid-Portugese Plaat behoorden) van Gondwana (samen met andere Europese fragmenten) uiteen te vallen. Sinds deze periode zijn deze platen nooit meer wezenlijk van elkaar gescheiden. In het Mesozoïcum maakten de drie “Portugese platen” deel uit van de Noord-Franse Armorische Plaat totdat de Golf van Biskaje zich begon af te scheiden. Na de scheiding van de Iberische Abyssale Laagvlakte begonnen Iberië en Europa geleidelijk af te drijven van Noord-Amerika, doordat de Midden-Atlantische breukzone de drie platen wegtrok van het grotere continent. Uiteindelijk botste Iberië op Zuid-Frankrijk, waardoor de regio een schiereiland van Europa werd (tijdens het Cenozoïcum). Sinds het late Oligoceen beweegt de Iberische plaat zich als onderdeel van de Euraziatische plaat, waarbij de grens tussen Eurazië en Afrika langs de breukzone Azoren-Gibraltar ligt.
Het Iberisch schiereiland, dat wordt bepaald door de kustlijn, is te danken aan een fragment van de Variskische tektonische breukzone, het Iberisch-Hesperisch Massief, dat het west-centrale deel van het plateau beslaat. Deze formatie wordt doorkruist door het Centrale Systeem, langs een oost-noordoostelijke tot west-zuidwestelijke lijn, parallel aan de Europese Baetische Keten (een aspect van de Alpenketen). De Centrale Cordillera is zelf verdeeld in twee blokken, terwijl drie belangrijke riviersystemen de verschillende geomorfologische terreinen afwateren:
- de noordelijke Meseta (met een gemiddelde hoogte van 800 meter) wordt afgewaterd door de rivier de Douro (die van oost naar west stroomt);
- de zuidelijke Meseta (binnen een hoogtebereik van 200 tot 900 meter) wordt afgewaterd door de rivier de Taag (die van oost naar west stroomt) uit Spanje, en de rivier de Guadiana (die van noord naar zuid stroomt), die de bekkens van de Beneden-Taag en de Sado omvat.
In het noorden is het landschap bergachtig in de binnengebieden met plateaus, doorsneden door vier breuklijnen die de ontwikkeling van vruchtbaardere landbouwgebieden mogelijk maken.
Het zuiden tot aan de Algarve wordt gekenmerkt door voornamelijk glooiende vlaktes met een klimaat dat iets warmer en droger is dan het koelere en regenachtigere noorden. Andere belangrijke rivieren zijn de Douro, de Minho en de Guadiana, vergelijkbaar met de Taag in die zin dat ze allemaal in Spanje ontspringen. Een andere belangrijke rivier, de Mondego, ontspringt in de Serra da Estrela (de hoogste bergen van het Portugese vasteland met 1.993 m).
Er zijn geen grote natuurlijke meren op het vasteland van Portugal en de grootste wateroppervlakken in het binnenland zijn stuwmeren, zoals het Alqueva Reservoir, met 250 km2 het grootste van Europa. Er zijn echter verschillende kleine zoetwatermeren in Portugal, waarvan de meest opvallende in Serra da Estrela liggen, het Comprida-meer (Lagoa Comprida) en het Escura-meer (Lagoa Escura), die door oude gletsjers zijn gevormd. Pateira de Fermentelos is een klein natuurlijk meer in de buurt van Aveiro een het grootste natuurlijke meer op het Iberisch schiereiland en met een rijke fauna. In de archipel van de Azoren werden meren gevormd in de caldera van uitgedoofde vulkanen. Lagoa do Fogo en Lagoa das Sete Cidades (twee kleine meren die door een smalle weg met elkaar zijn verbonden) zijn de bekendste meren op het eiland São Miguel.
Er bestaan meren in de kuststrook van de Atlantische Oceaan. Bijvoorbeeld de Lagune van Albufeira en de Lagune van Óbidos (bij Foz do Arelho, Óbidos).
ArchipelsEdit
Naast het vasteland van Europa bestaat Portugal uit twee Autonome Regio’s in de Atlantische Oceaan, bestaande uit de archipels Madeira en de Azoren. Madeira ligt op de Afrikaanse Tectonische Plaat en omvat het hoofdeiland Madeira, Porto Santo en de kleinere Savage-eilanden. De Azoren liggen tussen de Afrikaanse, de Europese en de Noord-Amerikaanse Plaat en omspannen de Mid-Atlantische Rug. Er zijn negen eilanden in deze archipel, gewoonlijk verdeeld in drie groepen (westelijk, centraal en oostelijk) en verscheidene kleinere Formigas (rotspunten) gelegen tussen de São Miguel en Santa Maria eilanden. Beide eilandengroepen zijn vulkanisch van aard, met historische vulkanologie en seismische activiteit die tot op heden voortduurt. Bovendien zijn er verschillende onderzeese vulkanen op de Azoren (zoals de Dom João de Castro Bank), die historisch zijn uitgebarsten (zoals de uitbarsting van Serrata voor de kust van het eiland Terceira). De laatste grote vulkaanuitbarsting vond plaats in 1957-58 langs de westkust van het eiland Faial, waarbij de vulkaan Capelinhos werd gevormd. Seismische gebeurtenissen komen vaak voor op de Azoren. De Azoren zijn af en toe onderhevig aan zeer sterke aardbevingen, net als de kust van het vasteland. Wilde branden komen vooral in de zomer voor op het vasteland van Portugal en extreem weer in de vorm van harde wind en overstromingen komt ook vooral in de winter voor. De Azoren worden af en toe geteisterd door tropische cyclonen, zoals de orkaan Jeanne (1998) en de orkaan Gordon (2006).