Haakworm
Infectie en behandeling
De ziekte van de haakworm is een plaag van tropische klimaten, resulterend in een verzwakte anemische bevolking. Bloedarmoede bij haakwormziekte is het gevolg van het opzuigen van bloed door de volwassen wormen in de darm en de daarmee gepaard gaande ontsteking van de darm. Een enkele A. duodenale kan gemiddeld bijna een kubieke centimeter (bijna een kwart theelepel) bloed per dag wegzuigen. N. americanus is als bloedzuiger ongeveer een vijfde zo efficiënt. Besmette individuen met een adequaat dieet zijn ingedeeld in vier groepen, afhankelijk van het aantal N. americanus dat ze bij zich dragen: (1) dragers, 25 of minder wormen – geen symptomen; (2) lichte infecties, 26 tot 100 wormen – weinig of geen symptomen; (3) matige infecties, 101 tot 500 wormen – matige symptomen; (4) zware infecties, meer dan 500 wormen – ernstige symptomen. In het algemeen omvatten de symptomen bij klassieke zware infecties bleekheid van huid en slijmvliezen, oedeem van het gezicht en de ledematen, constipatie afgewisseld met diarree, buikpijn, toegenomen eetlust voor volumineus voedsel of ongewone stoffen (zoals klei), stoornissen van het voortplantingsstelsel (vertraagde puberteit, impotentie, onregelmatige menstruatie), endocriene insufficiëntie, groeiachterstand, hartzwakte, hartkloppingen, overgevoeligheid van de huid voor koude, lichamelijke zwakte, vermoeidheid, dufheid, apathie en depressie.
Microscopische laboratoriumdiagnose wordt gesteld door te zoeken naar karakteristieke eitjes in de ontlasting. Bij lichte infecties kunnen zo weinig eitjes aanwezig zijn dat concentratie door sedimentatie, centrifugatie of flotatiemethoden moet worden toegepast. Eitellingstechnieken zijn nuttig om het aantal wormen te schatten dat een individu herbergt. Parasitisme met slechts enkele eitjes in de ontlasting is onschadelijk. Daarom moet in het laboratoriumrapport de besmettingsgraad worden vermeld, zoals bepaald door het aantal eieren of althans door een ruwe schatting aan de hand van een rechtstreeks microscopisch uitstrijkje.
De behandeling bestaat uit het verwijderen van de wormen en het verminderen van de anemie. Het verwijderen van wormen in ernstige gevallen vereist grote vaardigheid. De wormverdrijving kan schadelijk zijn als deze wordt toegediend voordat de patiënt lichamelijk is opgeknapt. Daarom kan een voorafgaande bloedtransfusie nodig zijn met dieet- en ijzertherapie voordat de vermifuge wordt toegediend. Er zijn veel vermifuges gebruikt. Thymol, chenopodiumolie en tetrachloorkoolstof waren doeltreffend, maar ook giftig. Zij werden verdrongen door tetrachloorethyleen en hexylresorcinol. Tetrachlorethyleen is een veilig middel en verwijdert 90% of meer van de wormen in één behandeling. Het kan echter migratie van de rondworm Ascaris lumbricoides veroorzaken. Hexylresorcinol heeft geen ernstige contra-indicaties, is effectief tegen 80 procent van de wormen, en verwijdert 90 procent van A. lumbricoides bij een enkele behandeling. Massabehandeling, met andere anthelminthica, van grote groepen zwaar geïnfecteerde personen is succesvol gebleken bij het terugdringen van de incidentie van haakworm, vooral tijdens het droge seizoen wanneer de grond weinig larven bevat en herinfectie minimaal is. Herhaling van de behandeling om de twee of drie jaar kan nodig zijn.
De overdracht van de infectie hangt af van de onjuiste verwijdering van menselijke besmette uitwerpselen. Waar mensen blootsvoets lopen, is er volop gelegenheid voor intiem contact met verontreinigde grond. De essentiële voorwaarden voor een permanente, adequate bestrijding van de haakworminfectie zijn (1) voorlichting over de beginselen van hygiëne, waarbij de nadruk wordt gelegd op het belang van een adequate verwijdering van uitwerpselen, en hulp bij de bouw van eenvoudige sanitaire toiletten; (2) oprichting van voltijdse plaatselijke gezondheidsdiensten met geschoold personeel; (3) onderzoek en behandeling van met de haakwormziekte besmette personen; (4) voortdurende observatie van het gebied om te voorkomen dat de omstandigheden die tot besmetting kunnen leiden, terugkeren.