‘mother!’: How to Explain What Darren Aronofsky’s Insane Movie is Really About

Darren Aronofsky’s “mother!” draait eindelijk in het hele land in de bioscoop, wat betekent dat iedereen nu de kans heeft om te ontdekken wat de meest polariserende film van 2017 aan het worden is. Paramount Pictures heeft de film in de markt gezet als een horrorfilm over huisvredebreuk, maar dat is slechts een deel van wat Aronofsky voor het publiek in petto heeft. Zoals IndieWire’s Ben Croll duidelijk maakte in zijn A- recensie, “mother!” is de meest gedurfde film die de regisseur ooit heeft gemaakt.

Als de aftiteling eenmaal begint te rollen, zullen kijkers ongetwijfeld meer dan een paar vragen hebben over waarom ze net hebben gezien. De waarheid is dat “mother!” een moeilijke film is om te verwerken na slechts één kijkbeurt. Om je door Aronofsky’s horrorkabinet te loodsen, deelden enkele IndieWire-medewerkers hun eigen interpretaties van de film.

Lees hieronder onze persoonlijke analyse van de film, en deel je eigen gedachten en theorieën in de commentaarsectie. Spoilers in het vooruitzicht.

Eric Kohn, hoofd criticus en adjunct-redacteur

Het komt zelden voor dat een film zo vol ideeën zit dat hij om interpretatie smeekt, en toch ben ik na twee keer kijken van “mother!” ben ik tot de conclusie gekomen dat het bedrieglijk eenvoudig is – een vrij eenvoudige meditatie over de bijbel als een surrealistische home invasion thriller. Dat is alles, mensen! En dat is wat ik er zo leuk aan vind.

Aronofsky heeft een desoriënterend, visceraal werk gemaakt dat zo provocerend is in zijn labyrintische mysteries dat de chique verpakking het publiek dwingt om in de loopy gebeurtenissen te kruipen en te proberen betekenis te vinden in de waanzin. Is dat niet wat beschavingen al millennia lang doen met bijbelse teksten? Als verveelde tienerstudent Talmoed (tegen mijn wil) heb ik meer dan eens met mijn ogen gerold tijdens lange gesprekken over oude teksten vol duistere metaforen, eigenaardig gedrag en verbijsterende wetten. Tegelijkertijd begrijp ik de intellectuele stimulans van het zoeken naar grote ideeën, en “mother!” biedt een sjabloon voor het verkennen van allerlei soorten van hen. Toch is het einde zelf een zeer duidelijke conclusie, een die wordt geholpen door een onderzoek van de eerste beelden van de film: We zien een vrouw verbranden, haar ogen sluiten als de vlammen binnenzwermen, en het vermoeden is dat we kijken naar een voorproefje van de chaos die komen gaat.

Ten slotte haalt Bardems godheid het glinsterende hart uit het hart van zijn aardse moeder, legt het op de mantel en lanceert zo ogenschijnlijk een geheel nieuwe versie van het bestaan dat zojuist is gedoofd. We zijn hier eerder geweest: Het is precies dezelfde opeenvolging van beelden waarmee de film begon. De implicatie is dat Hij dit proces al eerder heeft doorlopen, in een nooit eindigende zoektocht om de perfecte wereld te scheppen. En natuurlijk is het een vergeefse taak, een die deze broedende dichter waarschijnlijk tot in de eeuwigheid zal herhalen. God helpe ons allen.

“moeder!”

David Ehrlich, senior filmcriticus

Ik moet heel eerlijk zijn… misschien komt het omdat ik een agnostische jood ben die alleen onder extreme druk aan religie denkt, of misschien komt het gewoon omdat ik een idioot ben, maar de bijbelse boventonen van Darren Aronofsky’s wilde nieuwe wat dan ook vielen me pas op toen ik na afloop van de film met iemand stond te praten. Ze waren ongelooflijk duidelijk zodra iemand ze onder mijn aandacht bracht, en – net als de bult op het voorhoofd van Jean-Claude Van Damme – als je het eenmaal ziet, kun je het niet meer onzien. Maar de minst interessante interpretatie van een kunstwerk komt vaak van degene die het gemaakt heeft, en dat is in dit geval zeker waar. Ik was zelfs verbijsterd toen ik hoorde dat Aronofsky zijn hand ophield over de religieuze beelden toen hij de TIFF-première inleidde, omdat het framen van de film op zo’n smalle manier steevast de vrijheid van het publiek om hun eigen zin van het verhaal te maken in de weg staat.

Lees meer: The Films of Darren Aronofsky Ranked, From Worst to Best

Wile I’ve come to appreciate “mother!” as a broad allegory for the destructive, cyclical relationship between people and the earth they inhabit, I first (and most viscerally) connected to the film as a parable about exposing a private relationship to a public existence. Terwijl de film uiteindelijk de ultieme nachtmerrie van een introvert wordt, begint hij als een afgezonderd huwelijksdrama waarin een liefhebbend maar onevenwichtig stel gedwongen wordt om te verwerken hoe de eden van hun liefde wordt verstoord door de opdringerigheid van de buitenwereld. De uitdrukking luidt: “Ik zou niet van je houden als we de laatste twee mensen op aarde waren,” maar “mother!” laat zien dat het op die manier een stuk makkelijker zou zijn. Natuurlijk valt niet te ontkennen dat Javier Bardems personage een artiest is – en niet zomaar een artiest, maar de gevaarlijkste en meest hedonistische artiest die er is: een dichter. Oké, ja, het is grappig dat een dichter zo’n koortsachtige reactie van zijn volgelingen oproept (hoewel Aronofsky ofwel de grap meent of Bardems geschriften ziet als een stand-in voor het schrift), maar er schuilt een verontrustende mate van waarheid in het idee dat zelfs de meest geïdealiseerde vorm van romantische liefde nooit genoeg zal zijn voor een artiest, die er altijd naar zal verlangen dat zijn werk zich verder verspreidt, dieper snijdt en explodeert in een alles verterende manie die de realiteit van het leven zelf overstemt. En dan willen ze de volgende ochtend wakker worden en het proces opnieuw beginnen.

Jamie Righetti, redacteur sociale media

Er gebeurt zoveel in “mother!” dat het bijna moeilijk is te weten waar te beginnen, behalve door te erkennen dat het een allegorie is voor iets. Er is veel gezegd over Lawrence als Moeder Aarde, waarbij de mensheid haar huis verslijt als de slechtste huisgasten ooit. Natuurlijk, maar er is ook de tumultueuze relatie van de mensheid met religie, en het geloof als katalysator van enkele van de meest catastrofale gebeurtenissen in de geschiedenis, met name tijdens een van de meest verbijsterende scènes in de film.

“mother!”

Maar niets van dat alles staat ook maar in de verste verte stil bij de sterke feministische boodschap die door “mother!” stroomt. Lawrence’s gelijknamige personage klaagt dat ze alles heeft gegeven, maar Bardem’s dichteres weet dat ze meer te geven heeft, en dat doet ze ook. Door de geschiedenis heen hebben vrouwen hun geest, hun lichaam, hun hart, hun geloof, hun talenten en nog veel meer gegeven, alleen om te worden weggewuifd ten gunste van zelfs de meest middelmatige prestaties van mannen. Maria Magdalena werd gedegradeerd tot een hoer, terwijl Petrus Christus verloochende en Paus werd. Vrouwen zijn misschien in staat om letterlijk leven te baren, maar al te vaak voedt die gave slechts het ego van mannen. Love it or hate it, “mother!” legt de cyclische aard bloot van een onderdrukkende geschiedenis die we voortdurend herhalen.

Zack Sharf, Staff Writer

Alleen Aronofsky zou het zelfs aandurven om een film als “mother!” te maken. Als “Noah” de regisseur de vrijheid gaf om zijn begrip van de Bijbel te interpreteren, dan geeft “mother!” hem de tools die nodig zijn om een nieuwe Bijbel helemaal te schrijven. De film breidt het Nieuwe Testament uit naar de 21e eeuw, en chroniqueert de menselijke geschiedenis van slachtofferschap van Moeder Aarde vanaf de schepping van Adam tot de tijd van moderne oorlogsvoering en de wereldwijde vluchtelingencrisis. “mother!” is opgesplitst in twee helften, waarvan de eerste bestaat uit gebeurtenissen uit het Oude Testament: Adam (Ed Harris) en Eva (Michelle Pfeiffer) arriveren en begaan de erfzonde (waardoor Bardem’s kristal verbrijzeld wordt), hun tweelingjongens zijn Kaïn en Abel, een gootsteen ontploft en veroorzaakt een zondvloed. De tweede helft is het Nieuwe Testament geüpdatet naar onze chaotische tijden. De beelden die Aronofsky oproept in zijn climaxsequentie doen denken aan Abu Ghraib, de oorlog in Irak, de Europese migrantencrisis, en meer. De verschillen tussen de helften zijn niet subtiel – in het eerste deel verliest Lawrence’s personage langzaam zijn geduld, terwijl het tweede deel een complete gewelddadige aanval is – maar dat is Aronofsky’s manier om te laten zien hoe snel onze wereld in de afgelopen eeuw naar de hel is gegaan, en waarom we niemand anders dan onszelf de schuld kunnen geven. “mother!” is een aanklacht tegen de mensheid, een geschrift waarin de verkrachting van de aarde door de eeuwen heen wordt opgetekend.

Anne Thompson, Editor At Large

Aronofsky schreef deze film op een koortsachtige hoogte tijdens een lang vakantieweekend, 70 pagina’s snel. Zo voelt het ook, een droom, zonder logica, vol nachtmerrieachtige overdrijvingen. Herinner je je die angstdromen waarin je in een vreemd huis vol mensen bent en je een feestje geeft, maar je hebt niet gewinkeld en je hebt je nachtjapon nog aan? Zo voelt het aan, en net als bij een knappe film als “Inception” kijk je er aandachtig naar, met gefronste wenkbrauwen, terwijl je probeert uit te vogelen wat er in godsnaam aan de hand is.

Aronofsky brengt je vanaf het begin uit balans. De film begint met een brandend huis met een kloppend hart dat op magische wijze weer tot leven komt via een magische steen. We leren dat binnenhuisarchitect Lawrence het huis heeft herbouwd na een brand. OK dan. Ze maakt zich zorgen om haar beroemde dichter-echtgenoot (Javier Bardem), die moeite heeft met schrijven. Als ze ongerust wordt, drinkt ze een vreemd geelachtig drankje dat op laudanum lijkt, en kalmeert, maar de dingen worden vreemder en vreemder. Tegen het einde zijn de kleine vraagtekens erg groot geworden, en of we nu wel of niet alle bijbelse en ecologische verwijzingen onderweg hebben opgepikt, de religieuze teneur van de finale is onmiskenbaar.

Dit is geen horrorfilm. Nee. Het is meer een ontmoeting tussen Aronofsky en Salvador Dali of Luis Bunuel (ze waren bevriend). Het is een surrealistisch pillow. Het is de beste film van het jaar om hoog te kijken. Maar het is niet iets om letterlijk uit elkaar te plukken in de naden. Dat haalt alle lol eruit.