The National Archives | Education | British Empire | End of the British Empire | Ireland | Background
Vanaf het begin van de 20e eeuw kende de nationalistische beweging in Ierland twee stromingen. De ene tak was Redmonds Home Rule Party. Hij wilde een zelfbestuursparlement voor Ierland, waarbij Ierland deel bleef uitmaken van het Britse rijk. De andere tak was radicaler en wilde volledige onafhankelijkheid van Groot-Brittannië. Deze partij had een politieke vleugel die Sinn Fein heette en een geheime militaire vleugel (de Ierse Republikeinse Broederschap).
Van 1912 tot 16 infiltreerden deze radicalen in de Ierse Vrijwilligers. Op Paasmaandag 1916 leidden zij een kleine troepenmacht van vrijwilligers naar het centrum van Dublin en verklaarden dat Ierland nu een republiek was, vrij van de Britse overheersing. De Britse strijdkrachten stonden vervolgens een lange en verwoestende week te wachten om hen uit hun bolwerken te krijgen. Na een week gaven de rebellen zich over. De Britten executeerden vervolgens de leiders, wat de Republikeinen sympathie en steun opleverde in Amerika en Ierland. De executies werden stopgezet en de overgebleven gevangenen werden naar Groot-Brittannië gestuurd om korte gevangenisstraffen uit te zitten. De enige hoge commandant die de opstand en de executies overleefde was Eamon de Valera. Een andere (minder hooggeplaatste) overlevende was Michael Collins.
De vrijlating van de gevangenen bracht geen vrede voor de Britten. Toen de oorlog in 1918 was afgelopen, waren er verkiezingen in Groot-Brittannië en Ierland. Sinn Fein won alle zetels buiten Ulster. Onder leiding van de Valera weigerden de parlementsleden van Sinn Fein zitting te nemen in het Britse parlement in Londen. Zij weigerden de Britse overheersing te aanvaarden en stelden hun eigen regering samen, Dail Eireann. Al snel vielen radicale nationalisten (die zichzelf nu het Ierse Republikeinse Leger – IRA – noemden) de politie en Britse soldaten aan. Van 1919-21 ontwikkelde zich in Ierland een brute undercover oorlog, waarbij de IRA campagne werd geleid door Michael Collins.
Tegen het eind van 1921 hadden beide partijen er genoeg van. Ze kondigden een wapenstilstand af en sloten een verdrag. Het grootste deel van Ierland (26 graafschappen) zou de Ierse Vrijstaat worden. Dit zou een dominion worden zoals Canada. De rest van Ierland (6 graafschappen) werd Noord-Ierland, dat nog steeds deel uitmaakte van het Verenigd Koninkrijk, maar een eigen parlement kreeg in Belfast. Net als in India betekende onafhankelijkheid de deling van het land. Ierland werd een republiek in 1949 en Noord-Ierland blijft deel uitmaken van het Verenigd Koninkrijk.