Uw ECHTE sterrenbeeld

De astronomie achter astrologie

• Weet je dat wat jij als je dierenriemteken beschouwt, misschien niet juist is?
• Weet u dat sinds de uitvinding van het dierenriemstelsel meer dan 3000 jaar geleden, de hemel in feite is veranderd en dat de traditionele dierenriemtekens niet overeenkomen met de werkelijke dierenriemtekens?

Op deze pagina probeer ik een wetenschappelijke verklaring te geven voor deze vragen en u onderweg uw echte dierenriemteken te laten ontdekken. Ik begin met het introduceren van een aantal astronomische concepten waarvan ik hoop dat ze je enig inzicht geven in de geometrie en de natuurkunde van de draaiing van de Aarde om de Zon en de schijnbare beweging van de objecten aan de hemel.
Ik wil er graag op wijzen dat het hoofddoel van deze pagina is om de astronomische feiten te laten zien achter wat wij dierenriemtekens noemen, en ik deed het gewoon voor de lol! (tenslotte word ik als astronoom altijd gevraagd naar de horoscopen van andere mensen!) Het is niet mijn bedoeling om diep in te gaan op de geldigheid van astrologie of haar voorspellingen, maar ik geef wel mijn persoonlijke mening als astronoom, als je geïnteresseerd bent.

Inleiding
De dierenriem en astrologie zijn gangbare begrippen in veel landen in de westerse beschaving. Uit enquêtes blijkt dat ongeveer 90% van de bevolking zijn dierenriemteken kent, en dat bijna de helft regelmatig zijn horoscoop leest. Astrologiecolumns helpen om miljoenen kranten en tijdschriften te verkopen; en zijn een populair onderwerp in televisie- en radioprogramma’s. Hoewel slechts een klein percentage daadwerkelijk toegeeft horoscopen serieus te nemen, kent de overgrote meerderheid van de mensen de astronomische concepten achter hun geboorteteken niet. e astrologie is ongeveer 3000 jaar geleden in Mesopotamië ontstaan. De oude Babyloniërs deden methodische observaties van de nachtelijke hemel en bouwden grote observatoria waar priesters de hemel bestudeerden, en de hemellichamen waarvan zij geloofden dat die het leven en de gebeurtenissen op aarde beheersten. In die tijd geloofde men dat hemellichamen aan doorzichtige hemelsferen waren bevestigd en dacht men dat hun bewegingen een gevolg waren van de beweging van deze sferen terwijl zij rond de aarde draaiden. Groepen heldere sterren werden waargenomen en vormden opvallende patronen aan de nachtelijke hemel, constellaties genaamd, die historisch werden toegeschreven aan mythologische figuren. De vroege astronomen zagen dat sterrenbeelden verschenen en verdwenen met de wisseling van de seizoenen in de loop van een jaar. Op dezelfde manier werden de zon, de maan en de planeten geacht te bewegen ten opzichte van de vaste achtergrond van sterren, of constellaties. De aarde beweegt in de ruimte terwijl zij om de zon draait in een vlakke baan die bij benadering cirkelvormig is. Als men een lijn trekt van het middelpunt van de aarde door het middelpunt van de zon, dan zou die lijn een groot vlak aan de hemel “tekenen” terwijl de aarde om de zon draait. Dit grote vlak wordt het eclipticavlak genoemd, zoals te zien is in figuur 1.

Figuur 1
Het eclipticavlak en het eclipticale coördinatenstelsel

Figuur 2
Het equatoriale vlak, de jaarseizoenen en de nachteveningen

Figuur 3
De band van de dierenriem en de schijnbare positie van de sterrenbeelden ten opzichte van het Aarde-Zonnestelsel

Zonnestelsel

Gebaseerd op hun observaties van de nachtelijke hemel, stelden astronomen in de oudheid vast dat de zon overdag het hele jaar door verschillende sterrenbeelden lijkt te passeren. Door hun perspectief vanaf de Aarde zagen zij dat de Zon, de Maan en alle met het blote oog zichtbare planeten in de loop van een jaar door een gebied aan de hemel leken te gaan dat door twaalf specifieke sterrenbeelden werd bezet. Die sterrenbeelden zijn de sterrenbeelden die wij zouden doorsnijden als wij het eclipticavlak doortrekken in de ruimte. Deze twaalf sterrenbeelden werden de dierenriem genoemd. Veel oude mensen geloofden dat het gedrag, de emoties en het lot van een persoon sterk werden beïnvloed door de tijd van zijn geboorte, d.w.z. zijn dierenriemteken.
Aan de sterrenbeelden van de dierenriem, zoals die door astronomen in de oudheid werden gezien, werden specifieke patronen toegekend die lijken op de vormen van dieren en mensen. De sterrenbeelden van de dierenriem vormen in feite een denkbeeldige gordel aan de hemel die zich ongeveer acht graden boven en onder het eclipticavlak uitstrekt, zoals is afgebeeld. Als we kijken naar de positie van de sterrenbeelden van de dierenriem op een bepaald moment van het jaar, dan staat de zon tussen de aarde en een van deze sterrenbeelden, zoals figuur 3 laat zien.

Paas- en herfstequinoxen

We zijn bekend met de evenaar van de aarde vanwege onze kennis van de geografie. Als we de aardse evenaar in de ruimte konden doortrekken, zodat we hem tegen de achtergrond van sterren konden zien, dan zouden we kunnen zien wat in de astronomie de hemelevenaar wordt genoemd. Omdat de draaias van de aarde 23,5∫ gekanteld is ten opzichte van de ecliptica, liggen de hemelevenaar en de ecliptica niet op hetzelfde vlak, maar kruisen ze elkaar in een hoek van 23,5 graden, zoals te zien is in figuur 2. De twee punten aan de hemel waar deze twee vlakken elkaar kruisen worden de nachteveningen genoemd. Het lentepunt noemen we het snijpunt waar de zon, in haar schijnbare beweging tegen de achtergrondsterren langs de ecliptica, de hemelevenaar van zuid naar noord oversteekt, meestal rond 21 maart. Evenzo noemen we de herfstequinox het snijpunt waar de zon, in haar schijnbare beweging tegen de achtergrondsterren langs de ecliptica, de hemelevenaar van noord naar zuid kruist, meestal rond 21 september. De eerste dag van de lente komt dan overeen met het lentepunt en de eerste dag van de herfst komt overeen met de herfstequinox. Gedurende de tijd van de nachteveningen ervaren wij op aarde twaalf uren dag en twaalf uren nacht.

De precessie van de equinox

Figuur 4
De precessie van de aarde om haar as

Door de draaiing van de aarde om haar as is de vorm van de aarde gaan afwijken van een bol, en heeft ervoor gezorgd dat de equatoriale gebieden van de Aarde uitpuilen. Omdat de evenaar van de aarde gekanteld is ten opzichte van het baanvlak van de aarde rond de zon, is de equatoriale uitstulping van de aarde ook gekanteld ten opzichte van het vlak waarlangs de zon en de maan bewegen. De Maan en de Zon oefenen een gravitationele aantrekkingskracht uit op de equatoriale uitstulping van de Aarde, en proberen de equatoriale regio van de Aarde op één lijn te brengen met het eclipticavlak. Deze aantrekkingskracht, samen met de draaibeweging van de aarde om haar as, de omwenteling van de aarde om de zon en de omwenteling van de maan om de aarde, zorgen ervoor dat de aarde om haar draaias wiebelt, net als een tol. Deze beweging wordt precessie genoemd. Het is het wiebelen van het equatoriale vlak dat ervoor zorgt dat de snijlijn van het equatoriale en eclipticale vlak beweegt. Zoals hierboven vermeld, bepaalt het snijpunt van deze twee vlakken waar op de dierenriem onze lente- en herfstequinoxen zich voordoen. Men zegt dat deze snijlijn precessie heeft of rond de dierenriem beweegt als gevolg van de wiebel.

Figuur 5
Cirkelvormige baan die de noordelijke equatoriale pool beschrijft als gevolg van de precessie van de Aarde

Figuur 4 toont een schematische weergave van de precessie van de Aarde, dit effect verandert geleidelijk waar op de dierenriem de equinoxpunten vallen. Het duurt ongeveer 2150 jaar voor de equinox 30∫ of 1/12e van de ecliptica heeft afgelegd. Deze precessie betekent dat de lente-equinox 2000 jaar geleden net de Vissen binnenging en nu op het punt staat het sterrenbeeld Waterman binnen te gaan (dat is de reden waarom veel astrologen zeggen dat we het Watermantijdperk gaan beginnen).
Een verlenging van de aardas in de ruimte tekent een kegelvormig figuur met een tijdcyclus of periode van 26.000 jaar. De precessie van de Aarde impliceert dat, hoewel Polaris momenteel de ster boven onze noordpool is, over ongeveer 13.000 jaar Vega onze noordster zal worden; pas na nog eens 13.000 jaar zal de noordpool weer naar Polaris wijzen, zoals te zien is in Figuur 5. Vanwege de precessie van de aarde is het sterrenbeeld dat nu achter de zon staat dus eigenlijk anders dan voorspeld door de astrologen.

Ophiuchus, het 13e sterrenbeeld van de dierenriem

De sterrenbeelden van de dierenriem op dit moment

In tegenstelling tot de dierenriemtekens in de astrologie, variëren de astronomische sterrenbeelden sterk in grootte. Als we de hemel als een grote bol beschouwen, kunnen de gebieden die de verschillende sterrenbeelden bestrijken vrij nauwkeurig worden getekend. Er zijn een aantal dagen van de aardbaan waarop de zon tussen onze planeet en een van de dierenriemconstellaties staat. Aangezien elk sterrenbeeld een andere grootte heeft en de ecliptica door grotere of kleinere delen van elk sterrenbeeld loopt, en de snelheid van de aarde rond de zon varieert langs haar baan, is de zon gedurende verschillende perioden tussen de aarde en elk dierenriemsterrenbeeld. Er zijn bijvoorbeeld meer dagen (44 dagen) dat de Zon tussen de Aarde en het grootste sterrenbeeld Maagd staat dan dat de Zon tussen de Aarde en het kleinste sterrenbeeld Schorpioen staat (7 dagen).
De grenzen van alle sterrenbeelden aan de hemel werden in 1930 vastgesteld door de Internationale Astronomische Unie (IAU). Dit was in wezen een cartografische exercitie om het werk van astronomen efficiënter te maken. 2000 jaar geleden waren er 12 sterrenbeelden in onze dierenriem. Tegenwoordig loopt onze ecliptica door de grenzen van 13 sterrenbeelden, de gebruikelijke 12 en een nieuw sterrenbeeld dat bekend staat als Ophiuchus (of Serpentarius). Ophiuchus wordt afgebeeld als een man die een slang ondersteunt, de tussenkomst van zijn lichaam verdeelt de slang in twee delen, Serpens Caput en Serpens Cauda. Ophiuchus, bevindt zich in een positie nabij het centrum van het Melkwegstelsel te midden van wolken van moleculaire waterstof en stof. Bovendien bevindt zich in Ophiuchus, hoewel hij niet tot het oorspronkelijke sterrenbeeld behoort, de zogenaamde Ster van Barnard; dit object heeft de grootste eigenbeweging ten opzichte van de zon die bekend is. Nog even terzijde: binnen een paar honderd jaar zal de ecliptica niet meer door Scorpius gaan, maar ook het sterrenbeeld Orion omvatten.
De meeste astrologen gebruiken een ander systeem om de grootte van onze dierenriemconstellaties te bepalen. De ecliptica (die ook de naam is voor het schijnbare pad van de zon aan de hemel, die een cirkel van 360∫ maakt) wordt eenvoudigweg opgedeeld in twaalf gelijke segmenten (van 30∫) die overeenkomen met hetzelfde aantal maanden in de kalender, gewoon voor het gemak, en markeert het begin van de jaarcyclus op het zogenaamde eerste punt van Aries, d.w.z. het punt aan de hemel waar de ecliptica en het equatoriale vlak elkaar snijden, d.w.z. de lente-equinox. Dit punt lag 2000 jaar geleden in het sterrenbeeld Ram, maar tegenwoordig ligt het in het sterrenbeeld Piscis, waardoor dit sterrenbeeld het beginpunt is van het huidige zonnestelsel van de dierenriem.

Je ECHTE dierenriemteken

De volgende tabel geeft de data waarop de Zon zich bevindt binnen de grenzen van een specifiek dierenriem sterrenbeeld zoals gedefinieerd in 1930 door de Internationale Astronomische Unie, oftewel de perioden van de echte dierenriemtekens.
De data kunnen van jaar tot jaar met wel 2 dagen verschillen, afhankelijk van de schrikkeljarencyclus. De zonnestriemkolom geeft de werkelijke data aan waarop de Zon zich binnen de grenzen van het genoemde sterrenbeeld bevindt. Als je op de grens tussen twee tekens staat en je wilt je echte teken weten (samen met je ascendant- en descendentekens, hieronder gedefinieerd), gebruik dan de gratis software genaamd Stellarium en geef de datum, tijd en plaats van je geboorte aan en het zal je een mooie hemelkaart geven van je verjaardag via een mooie interface.

Teken	Betekenis	Symbolen		Astrologisch (tropisch) zodiak	Astronomisch (zonne) zodiak	Duur
Aries	De Ram			21e maart tot 20 april	19e april tot 14 april	April tot 14 Mei	25 dagen
Taurus	De Stier			21ste april tot 21ste mei	15e mei tot 21e juni	38 dagen
Gemini	De Tweeling			22e mei tot 21e juni	22e juni tot 20 juli	30 dagen
Kanker	De Krab			22 juni tot 22 juli	22 juni tot 22 juni juli	21ste juli tot 10 augustus	21 dagen
Leo	De Leeuw			23 juli tot 23 augustus	11 augustus tot 16 september	37 dagen
Virgo	De Maagd			24e augustus tot 22 september	17 september tot 31 oktober	44 dagen
Libra	The Balance			23 september tot 23 oktober	1 november tot 23 november	23 dagen
Scorpius	De Schorpioen			24 oktober tot 22 november	24 november tot 30 november	24 november tot 30 november november	7 dagen
Ophiuchus	De Slangendrager			N/A	1ste december tot 18 december	18 dagen
Sagittarius	De Boogschutter			23 november tot 22 december	19de december tot 19 januari	31 dagen
Capricornus	De Geit			23 december tot 20 januari	20 januari tot 16 februari	28 dagen
Aquarius	De Waterdrager			21 januari tot 19 februari	17 februari tot 11 maart	24 dagen
Pisces	De vis			20 februari tot 20 maart	12 maart tot 18 april	38 dagen

De ascendente en descendente tekens

Het ascendenteken sterrenbeeld komt overeen met de positie aan de hemel waar de ecliptica de horizon in het oosten snijdt op de lokale tijd en plaats van de geboorte. Op dit punt staat er een dierenriemteken aan de hemel dat net van de horizon opkomt. Door de rotatie van de aarde zal elk voorwerp op de dierenriem ongeveer elke 4 minuten 1 graad van de horizon stijgen; vandaar dat het ascendantteken in de loop van de dag verandert. Aan de andere kant, aan de westelijke horizon, is het sterrenbeeld dat zich onder de horizon bevindt op het moment van de geboorte het descendant teken. Om het ascendantteken en het descendantteken te vinden, moet men dus de precieze plaatselijke tijd en plaats (geografische breedte, lengte en zelfs hoogte) van de geboorte kennen. Terzijde: de ascendant- en descendanttekens hebben geen enkele astronomische betekenis of belang.