Vaginitis

Overzicht

Wat is vaginitis?

Vaginitis is een medische term die wordt gebruikt om verschillende aandoeningen te beschrijven die infectie of ontsteking van de vagina veroorzaken. Vulvovaginitis verwijst naar ontsteking van zowel de vagina als de vulva (de uitwendige vrouwelijke geslachtsorganen). Deze aandoeningen kunnen het gevolg zijn van een infectie veroorzaakt door organismen zoals bacteriën, gist of virussen. Irritaties door chemische stoffen in crèmes, sprays of zelfs kleding die in contact komen met dit gebied, kunnen ook leiden tot vaginitis. In sommige gevallen is vaginitis het gevolg van organismen die worden doorgegeven tussen seksuele partners, vaginale droogheid en een gebrek aan oestrogeen.

Is vaginale afscheiding normaal?

De vagina van een vrouw produceert normaal gesproken een afscheiding die gewoonlijk wordt omschreven als helder of licht troebel, niet-irriterend en met een zeer geringe geur. Tijdens de normale menstruatiecyclus verandert de hoeveelheid en de consistentie van de afscheiding. Op het ene moment van de maand kan er een kleine hoeveelheid van een zeer dunne of waterige afscheiding zijn. Op een ander moment (meestal het laatste deel van de menstruatiecyclus) kan er meer en dikkere afscheiding zijn. Al deze beschrijvingen kunnen als normaal worden beschouwd.

Een vaginale afscheiding met een geur of die irriterend is, wordt gewoonlijk als abnormale afscheiding beschouwd. De irritatie kan jeuk of een branderig gevoel zijn, of beide. Het branderige gevoel kan aanvoelen als een blaasontsteking. De jeuk kan op elk moment van de dag aanwezig zijn, maar is ’s nachts vaak het hinderlijkst. Deze symptomen worden vaak verergerd door geslachtsgemeenschap. Het is belangrijk uw arts te raadplegen als de hoeveelheid, kleur of geur van de afscheiding na een paar dagen verandert.

Wat zijn de meest voorkomende vormen van vaginitis?

De meest voorkomende vormen van vaginitis zijn:

• Candida of “gist” vaginitis
• Bacteriële vaginose
• Trichomoniasis vaginitis
• Chlamydia of gonorroe vaginitis
• Virale vaginitis
• Non-infectieuze vaginitis
• Atrofische vaginitis

Elke van deze vaginale infecties kan verschillende symptomen hebben of helemaal geen symptomen. In feite kan de diagnose zelfs voor een ervaren arts lastig zijn. Soms kan er sprake zijn van meer dan één type vaginitis tegelijkertijd.

Om deze zeven belangrijkste oorzaken van vaginitis beter te begrijpen, kijken we kort naar elk van hen en hoe ze worden behandeld.

Wat zijn candida- of “gist”-infecties?

Gistinfecties van de vagina zijn waar de meeste vrouwen aan denken als ze de term vaginitis horen. Gistinfecties worden veroorzaakt door een van de vele soorten schimmels die candida worden genoemd. Candida leeft normaal gesproken in de vagina, maar ook in de mond en het spijsverteringskanaal van zowel mannen als vrouwen. Een infectie treedt op wanneer de normaal voorkomende candida in aantal toeneemt om hinderlijke symptomen te veroorzaken.

Een candida-infectie veroorzaakt een dikke, witte vaginale afscheiding met de consistentie van kwark. Hoewel de afscheiding wat waterig kan zijn, is ze meestal geurloos. Gistinfecties veroorzaken meestal dat de vagina en de vulva erg jeuken en rood zijn, soms gezwollen zelfs voordat de afscheiding begint. Vrouwen met een gistinfectie van de vulva kunnen “kleine sneetjes” op de vulva hebben als gevolg van de brokkelige huid van het gebied, en kunnen een branderig gevoel hebben bij het plassen.

Als gist normaal is in de vagina van een vrouw, wat zorgt er dan voor dat het een infectie veroorzaakt? Gewoonlijk ontstaat een infectie wanneer een verandering optreedt in het delicate evenwicht in het systeem van een vrouw. Een vrouw kan bijvoorbeeld een antibioticum nemen om een urineweginfectie te behandelen, en het antibioticum doodt “vriendelijke” bacteriën die normaal gesproken de gist in balans houden. Het gevolg is dat de gist overgroeit en de infectie veroorzaakt. Andere factoren die het delicate evenwicht kunnen verstoren, zijn zwangerschap, waardoor de hormoonspiegels veranderen, en diabetes, waardoor er te veel suiker in de urine en vagina terechtkomt.

Wat is bacteriële vaginose?

Hoewel “gist” de naam is die de meeste vrouwen kennen, is bacteriële vaginose (BV) eigenlijk de meest voorkomende vaginale infectie bij vrouwen in de reproductieve leeftijd. Bacteriële vaginose veroorzaakt vaak een abnormaal ruikende vaginale afscheiding. De afscheiding is gewoonlijk dun en melkachtig, en wordt beschreven als hebbend een “visachtige” geur.

Roodheid of jeuk van de vagina zijn geen gebruikelijke symptomen van bacteriële vaginose, tenzij de vrouw een co-infectie van BV en gist heeft. Sommige vrouwen met bacteriële vaginose hebben helemaal geen symptomen, en de vaginitis wordt pas ontdekt tijdens een routine gynaecologisch onderzoek. Bacteriële vaginose wordt veroorzaakt door een combinatie van verschillende bacteriën die normaal gesproken in de vagina leven. Deze bacteriën lijken te overwoekeren op vrijwel dezelfde manier als candida wanneer de vaginale pH-balans is verstoord.

Omdat bacteriële vaginose wordt veroorzaakt door bacteriën en niet door gist, zijn medicijnen die geschikt zijn voor gist niet effectief tegen de bacteriën die bacteriële vaginose veroorzaken. Een behandeling voor de verkeerde aandoening kan de symptomen zelfs verergeren.

Bacteriële vaginose is geen seksueel overdraagbare aandoening, maar komt wel vaker voor bij seksueel actieve mensen. Risicofactoren voor bacteriële vaginose zijn onder meer:

• Nieuwe of meerdere seksuele partners
• Douchen
• Sigaretten roken

Wat zijn trichomoniasis, chlamydia, en virale vaginitis?

• Trichomoniasis: Trichomoniasis wordt veroorzaakt door een klein eencellig organisme, een protozoa. Wanneer dit organisme de vagina infecteert, kan het een schuimige, groenachtig-gele afscheiding veroorzaken. Vaak kan deze afscheiding een vieze geur hebben. Vrouwen met trichomonale vaginitis kunnen klagen over jeuk en pijn in de vagina en de vulva, en over een branderig gevoel bij het plassen. Bovendien kan er sprake zijn van ongemak in de onderbuik en vaginale pijn bij het vrijen. Deze symptomen kunnen erger zijn na de menstruatieperiode. Veel vrouwen ontwikkelen echter geen symptomen. Het is belangrijk om te begrijpen dat deze vorm van vaginitis kan worden overgedragen door geslachtsgemeenschap. Voor een doeltreffende behandeling moet(en) de seksuele partner(s) tegelijk met de patiënt worden behandeld. Zij moeten zich onthouden van geslachtsgemeenschap gedurende zeven dagen nadat alle sekspartners zijn behandeld.
• Chlamydia: Chlamydia is de meest voorkomende seksueel overdraagbare infectie (soa). Helaas hebben de meeste vrouwen met een chlamydia-infectie geen symptomen, waardoor de diagnose moeilijk te stellen is. Een vaginale afscheiding is soms aanwezig bij deze infectie, maar niet altijd. Vaker kan een vrouw last hebben van licht bloedverlies, vooral na geslachtsgemeenschap als gevolg van een broze/zeer zachte baarmoederhals, en ze kan pijn hebben in de onderbuik en het bekken. Chlamydia vaginitis komt het meest voor bij jonge vrouwen (18 tot 35 jaar) die meerdere seksuele partners hebben. Routine chlamydia screening wordt aanbevolen door de CDC jaarlijks voor seksueel actieve vrouwen van 24 jaar en jonger, en ook op elke leeftijd als je meerdere seksuele partners hebt, of een risico lopen. Hoewel chlamydia-infecties behandelbaar zijn met antibiotica, is preventie de beste behandeling voor chlamydia. Correct en consequent gebruik van een condoom vermindert niet alleen het risico op chlamydia, maar ook op andere seksueel overdraagbare aandoeningen. Gonorroe, een andere soa, kan ook vaginitisverschijnselen veroorzaken. Sekspartners moeten worden opgespoord en op de juiste manier worden behandeld om herinfectie te voorkomen.
• Virale vaginitis: Virussen zijn een veel voorkomende oorzaak van vaginitis. Een vorm die wordt veroorzaakt door het herpes simplex virus (HSV) wordt vaak gewoon herpesinfectie genoemd. Deze infecties worden verspreid door seksueel contact. Het belangrijkste symptoom van herpes vaginitis is pijn die gepaard gaat met laesies of zweertjes. Deze zweertjes zijn meestal zichtbaar op de vulva of de vagina, maar soms zitten ze in de vagina en kunnen ze alleen worden gezien tijdens een gynaecologisch onderzoek. Uitbraken van HSV gaan vaak gepaard met stress of emotioneel leed. Herpes genitalis vaginitis kan ook de mond-pharynx aantasten als orale seks wordt bedreven.
• Humaan papillomavirus (HPV): Een andere bron van virale vaginale infectie is het humaan papillomavirus (HPV). HPV, soms genitale wratten genoemd, kan ook worden overgedragen door geslachtsgemeenschap. Dit virus kan pijnlijke wratten doen groeien in de vagina, het rectum, de vulva of de lies. Deze wratten zijn meestal wit tot grijs van kleur, maar ze kunnen ook roze of paars zijn. Zichtbare wratten zijn echter niet altijd aanwezig, en het virus kan alleen worden opgespoord wanneer een Pap-test afwijkend is. Veel van de infecties die vaginitis veroorzaken, kunnen tussen mannen en vrouwen worden verspreid tijdens geslachtsgemeenschap. Het gebruik van een barrière-anticonceptiemiddel, zoals een condoom, kan helpen het risico te verkleinen (maar biedt geen 100 procent bescherming) dat u deze en ernstigere infecties oploopt, zoals het humaan immunodeficiëntievirus (HIV), dat tot aids kan leiden.

Wat is niet-infectieuze vaginitis?

Niet zelden kan een vrouw jeuk, een branderig gevoel en zelfs vaginale afscheiding hebben, zonder dat er sprake is van een infectie. De meest voorkomende oorzaak is een allergische reactie of irritatie door vaginale sprays, douches of zaaddodende producten. De huid rond de vagina kan echter ook gevoelig zijn voor geparfumeerde zepen, lotions, seksuele glijmiddelen, wasmiddelen en wasverzachters. Bovendien kan het langdurig gebruik van vrij verkrijgbare lokale producten om geurtjes en jeuk tegen te gaan, vaginitis veroorzaken. Een voorbeeld is inflammatoire vaginitis, die wordt gekenmerkt door dikke, mucoïde, gele tot groene overvloedige vaginale afscheiding die vaak voorkomt bij vrouwen in de menopauze.

Wat is atrofische vaginitis?

Atrofische vaginitis, ook wel aangeduid als urogenitale symptomen van de menopauze en vulvovaginale atrofie, is een andere, niet-besmettelijke vorm van vaginitis die het gevolg is van een afname van de hormonen. De vagina wordt droog of atrofisch. Dit komt vooral voor tijdens de perimenopauze en de postmenopauze – natuurlijk of chirurgisch (verwijdering van de eierstokken). Borstvoeding en postnatale toestanden kunnen ook bijdragen tot atrofie. Medicatie zoals aromataseremmers (gebruikt bij borstkanker) of Lupron Depot® (gebruikt bij endometriose) kunnen het oestrogeenniveau drastisch verlagen en atrofie veroorzaken. De vrouw kan pijn merken (vooral bij geslachtsgemeenschap), vaginale jeuk en een branderig gevoel, of symptomen van aandrang en frequentie van de urine. Er zijn vaginale en orale behandelingen beschikbaar om deze aandoening met succes te behandelen.