W Why Do Strawberries Have Their Seeds On the Outside?

“Waarom zitten de zaden van aardbeien aan de buitenkant, in plaats van aan de binnenkant?” Dat was de vraag die een van mijn dochters onlangs stelde. Ik had geen idee, dus vroeg ik Chris Gunter, universitair hoofddocent tuinbouwkunde aan NC State. En het antwoord verbaasde me.

First off, aardbeien houden hun zaden niet buiten hun vrucht. De dingen die wij aardbeienzaadjes noemen, zijn geen zaadjes – en de grote, rode “vrucht” van de aardbei is technisch gezien geen vrucht.

Bij “echte” vruchten, zoals perziken*, wordt een bloem bestoven en zwelt het vruchtbeginsel van de bloem op tot vrucht, met het zaad of de zaden in het midden.

Bij aardbeien is dat niet het geval.

Als de bloem van een aardbei wordt bestoven, zwelt de vrucht niet op. De bevruchte eierstokken in de bloem vormen afzonderlijke, kleine, droge vruchten. Die “zaden” aan de buitenkant van een aardbei zijn in feite de vruchten, die elk één zaadje bevatten.

Het rijpe, rode, vlezige deel dat wij als de aardbei “vrucht” beschouwen, is in feite opgezwollen receptaculair weefsel – het deel van de plant dat de bloem met de stengel heeft verbonden. Wanneer een aardbeibloem wordt bestoven, zet dat het receptaculaire weefsel aan tot groei en verandering.

Maar dat is nog geen antwoord op de vraag, het verandert hem alleen een beetje. Waarom zitten de kleine, droge vruchtjes aan de buitenkant van het rode, zoete ding dat we allemaal graag eten?

Het korte antwoord is dat we niet echt weten welke evolutionaire krachten ervoor hebben gezorgd dat de aardbei zich zo heeft ontwikkeld.

Maar, merkt Gunter op, “er zijn een paar fundamentele redenen waarom planten verschillende soorten vruchten hebben geëvolueerd. Eén reden is om iets aan te trekken dat zaden verspreidt.”

Een goed voorbeeld is de avocado. Wetenschappers denken dat de avocado, met zijn enorme houtachtige zaad, geëvolueerd is om gegeten te worden door enorme dieren die duizenden jaren geleden leefden. Een van deze dieren at avocado’s en liet ofwel gedeeltelijk opgegeten vruchten (en de zaden) in de buurt achter, of de zaden gingen helemaal door het dier heen en bleven achter in zijn afval. Omdat die reusachtige beesten niet meer onder ons zijn, zijn avocado’s nu afhankelijk van menselijk ingrijpen om hun zaden te verspreiden.

“Een tweede evolutionaire benadering is dat planten manieren vinden om hun vruchten zelf te verspreiden,” zegt Gunter. “Ze kunnen bijvoorbeeld in de wind vliegen, zoals een paardenbloem, of door het water worden verplaatst, zoals een kokosnoot.”

De derde optie is dat een plant manieren vindt om dieren ervan te weerhouden de vrucht op te eten. “Bijvoorbeeld, de gingko vrucht ruikt bedorven,” zegt Gunter. “Het doel is dat de vrucht niet wordt opgegeten, zodat het zaad kan vertrouwen op de voedingsstoffen van de vrucht om zijn groei te ondersteunen.”

Vermoedelijk ging de aardbei voor evolutionaire optie nummer één – iets aantrekken om de zaden te verspreiden. Maar we kennen de details niet.

*Note: Het voorbeeld voor een echte vrucht was oorspronkelijk een appel. En toen vertelde iemand me dat appels ook geen echte vruchten zijn. In feite behoren ze tot een groep die pseudo-vruchten wordt genoemd, of onechte vruchten. Dat komt omdat het deel dat wij als vrucht beschouwen, gemaakt is van andere plantendelen dan de eierstok. En – verrassing – het vlezige deel van een appel is ook gemaakt van het vruchtbeginselweefsel. Met andere woorden, het was zowat het slechtste voorbeeld dat ik had kunnen bedenken om als alternatief voor een aardbei te gebruiken. Maar nu weet ik dat – en jij ook!