Wetenschappers hebben net ontdekt wat rood haar veroorzaakt

Rood alarm: wetenschappers hebben ontdekt wat die prachtige rode lokken veroorzaakt. Je weet dat de kleur door de geschiedenis heen gemythologiseerd (en soms bespot) is, maar wat je misschien niet weet is dat wetenschappers lange tijd niet precies begrepen waarom sommige mensen rood haar hebben. Een nieuwe studie, gepubliceerd in het tijdschrift Nature, heeft hen dichter bij de waarheid gebracht – en heeft enkele interessante verrassingen opgeleverd.

Hoe werkt haarkleur?

Op een basisniveau wordt de natuurlijke haarkleur bepaald door hoeveel melaninepigment er in je haar zit, en wat voor soort pigment dat is. Er zijn twee soorten melanine: Eumelanine, een donker pigment dat UV-licht kan blokkeren, en pheomelanine, een lichter pigment dat dat niet kan. Mensen die veel eumelanine produceren, hebben vaak bruin of zwart haar en een huid die gemakkelijk bruint of donkerder wordt in de zon, terwijl mensen die meer feomelanine produceren meestal blond zijn of licht haar hebben, met een lichtere huid en sproeten.

Het gen dat bepaalt hoeveel pigment je produceert en welk soort, wordt het MC1R-gen genoemd. Dr. Ian Jackson, PhD, groepsleider van de MRC Human Genetics Unit aan de Universiteit van Edinburgh in het Verenigd Koninkrijk, die toezicht hield op het onderzoek, legt uit: “MC1R is een eiwit dat zich op het oppervlak van de pigmentproducerende cellen bevindt en reageert op signalen van de huid en het haar om donker pigment aan te maken. Voor zover wij weten, wordt dit signaal (MSH) de hele tijd aangemaakt.”

Dus waar komt rood haar in dit verhaal? Wetenschappers weten al een tijdje dat mensen met van nature rood haar een gemeenschappelijke variatie (bekend als een polymorfisme) in hun MC1R-gen hebben. Eigenlijk hebben ze er twee, één van elke ouder. Dr. Jackson legt uit: “Bij mensen met rood haar is MC1R minder goed in staat om te reageren op het MSH-signaal, zodat het minder of geen donker pigment aanmaakt en in plaats daarvan overschakelt op de standaardtoestand van het aanmaken van rood pigment.”

Het mysterie van rood haar

Zo ver, zo eenvoudig. Iemand erft toevallig twee variaties van het gen dat bepaalt welk pigment in je haar zit en hoeveel er wordt aangemaakt. Deze variaties betekenen dat de persoon geen donker pigment kan produceren en daarom rood haar heeft.

Ah, maar dat is waar het mysterie om de hoek komt kijken! Met behulp van genetische gegevens uit de UK Biobank, een grote databank met gezondheidsinformatie (waaronder DNA) van 500.000 Britse vrijwilligers, wijzen de auteurs van de studie erop dat de meeste mensen met deze twee genetische variaties, die in theorie rood haar zouden moeten hebben, in werkelijkheid lichtblond of bruin haar hebben. “Hoewel bijna alle roodharigen twee varianten van MC1R hebben (één van elke ouder) en dus alleen variant MC1R kunnen maken, die minder goed op MSH reageert, hebben niet alle mensen met twee varianten rood haar,” legt Dr. Jackson uit.

Wat de studie vond

Om deze vraag tot op de bodem uit te zoeken, hebben de onderzoekers de DNA-gegevens van de UK Biobank nader bekeken. Ze sloten iedereen uit die niet blank en Brits was, omdat er meer variatie is in de haarkleur van blanke Europeanen, waardoor er 343.234 proefpersonen overbleven om naar te kijken. Hun resultaten toonden aan dat het niet alleen MC1R genen zijn die van belang zijn: De auteurs identificeerden acht andere genen die een impact hebben op rood haar. Dr. Jackson legt bijvoorbeeld uit: “Een van deze genen codeert voor MSH, wat logisch is: Het veranderen van de hoeveelheid signaal zal invloed hebben op de manier waarop de MC1R variant werkt.” In andere, minder technische woorden: dit gen bepaalt hoeveel van dat signaal doorkomt in de cellen die pigment produceren, wat de tint en toon van je rode haar zou kunnen bepalen.

Sommige bevindingen verrasten zelfs de onderzoekers. Door hun resultaten te combineren met informatie uit eerdere studies, ontdekten ze dat genen die de haarvorm en -textuur bepalen, ook een rol spelen bij de haarkleur. Het is dus niet alleen hoeveel pigment je lichaam aanmaakt of welk soort, maar het soort haar dat je hebt dat de kleur bepaalt. “Het is wel logisch, want we weten dat de haarcellen ‘praten’ met de pigmentcellen, niet in het minst door MSH aan te maken, en veranderingen in deze cellen zouden dat gesprek kunnen beïnvloeden,” mijmert Dr. Jackson. “Ook de snelheid waarmee het haar groeit zou van invloed kunnen zijn op de hoeveelheid pigment die het oppikt. De dikte kan daar ook invloed op hebben, en de dikte kan een subtiele invloed hebben op de manier waarop het pigment eruit ziet. Studies hebben aangetoond dat blond haar gemiddeld dunner is dan zwart haar – en mijn kapper is het daarmee eens! Dus we kunnen de bevinding rationaliseren, maar het was een verrassing.”

In het geval dat iemand met blond, zwart of brunette haar zich buitengesloten voelt, zijn er ook enkele ontdekkingen gedaan rond deze haarkleuren. “We hebben ongeveer 200 genen gevonden die bepalen of niet-rood haar blond, bruin of zwart is,” voegt Dr. Jackson toe. “Er is een continu bereik van haarkleur, en het aantal genetische varianten dat je hebt bepaalt waar je je in het spectrum bevindt, gaande van blond over lichtbruin, donkerbruin tot zwart.”

Wat is het volgende?

Zo fascinerend als deze resultaten zijn, deze studie ging niet alleen over haarkleur. MC1R-variaties en hun relatie met rood haar dienden als een nuttige stand-in voor andere genetische onderwerpen. “Het punt van de studie, naast het feit dat het van groot publiek belang is en helpt het publiek voor te lichten over meer complexe genetische kwesties, is dat het als model dient voor meer complexe genetica, in het bijzonder genetische ziekten,” zegt Dr. Jackson. “Bij de meest voorkomende genetische ziekten, zoals hartziekten, diabetes en psychiatrische ziekten, zijn meerdere genen betrokken plus een heleboel omgevingsinvloeden zoals dieet, lichaamsbeweging en levenservaringen. Haarkleur is voor bijna 100 procent genetisch bepaald, dus we kunnen de genetica bestuderen zonder rekening te hoeven houden met de omgeving.”

Dat betekent dat deze studie later zeer nuttig kan zijn. “Wat we nu doen is vragen wat de genetische variatie doet met het gen,” gaat Dr. Jackson verder. “De meeste veranderen niet het eiwit dat de genen maken – MC1R is een uitzondering – maar ze moeten veranderen hoeveel er wordt gemaakt. Hetzelfde geldt voor de genetische variatie die we vinden in verband met genetische ziekten. Het bepalen van de functionele impact van deze genetische variatie is dus het belangrijkste doel voor ons, en voor velen die werken aan andere complexe genetische eigenschappen of aandoeningen.” In de tussentijd hopen we dat deze studie je de verbazingwekkende kansen laat waarderen die je hebt gekregen om je eigen natuurlijke haarkleur te krijgen, welke tint het ook is.

Ben jij een trotse roodharige? Deel je mooiste foto’s met ons @BritandCo.

(Foto via Getty)