Bilirubina

Bilirubina – brunatnożółty barwnik żółci, wydzielany przez wątrobę u kręgowców, nadający stałym produktom przemiany materii (kałowi) charakterystyczne zabarwienie. Wytwarzana jest w komórkach szpiku kostnego i w wątrobie jako produkt końcowy rozpadu krwinek czerwonych (hemoglobiny). Ilość wytwarzanej bilirubiny jest bezpośrednio związana z ilością zniszczonych krwinek. Dziennie wytwarzane jest około 0,5 do 2 gramów. Nie ma ona żadnej znanej funkcji i może być toksyczna dla mózgu płodu.

Bilirubina w krwiobiegu jest zazwyczaj w stanie wolnym lub niesprzężonym; jest ona związana z albuminą, białkiem, podczas transportu. Po dostaniu się do wątroby sprzęga się z kwasem glukuronowym wytwarzanym z cukru – glukozy. Następnie ulega zagęszczeniu do około 1000 razy większej mocy niż w osoczu krwi. Duża ilość bilirubiny opuszcza wątrobę i przechodzi do pęcherzyka żółciowego, gdzie jest dalej zagęszczana i mieszana z innymi składnikami żółci. Kamienie żółciowe mogą pochodzić z bilirubiny, a niektóre bakterie mogą zainfekować pęcherzyk żółciowy i zmienić sprzężoną bilirubinę z powrotem do wolnej bilirubiny i kwasu. Wapń z uwolnionej bilirubiny może osadzać się w postaci kamieni pigmentowych, które w końcu mogą zablokować przejście (przewód żółciowy wspólny) pomiędzy wątrobą, pęcherzykiem żółciowym i jelitem cienkim. Gdy dochodzi do zablokowania, bilirubina sprzężona jest wchłaniana do krwiobiegu, a skóra przybiera żółty kolor (patrz żółtaczka).

Normalnie bilirubina sprzężona przechodzi z pęcherzyka żółciowego lub wątroby do jelita. Tam jest redukowana przez bakterie do mezobilirubinogenu i urobilinogenu. Część urobilinogenu jest wchłaniana z powrotem do krwi; reszta wraca do wątroby lub jest wydalana z organizmu w moczu i kale. Uważa się, że u ludzi bilirubina jest niesprzężona, dopóki nie dotrze do wątroby. U psów, owiec i szczurów nie ma bilirubiny we krwi, choć jest ona obecna w wątrobie.