Kajfasz

Aaron, pierwszy arcykapłan, w przybytku

Kajfasz (grec. Καϊάφας) był mianowanym przez Rzymian żydowskim arcykapłanem w latach 18-37 p.n.e., najbardziej znanym ze swojej roli w procesie Jezusa. Jego pełne imię brzmiało Yosef Bar Kayafa (hebrajskie יוסף בַּר קַיָּפָא), co tłumaczy się jako Józef, syn Kajfasza.

Członek partii saduceuszy, Kajfasz był zięciem Annasza, poprzedniego arcykapłana, któremu udało się również umieścić kilku własnych synów na tym urzędzie. Kajfasz, jednakże, piastował to stanowisko znacznie dłużej niż jego bezpośredni poprzednicy, prawdopodobnie z powodu jego umiejętności w zadowalaniu swoich rzymskich władców przy jednoczesnym utrzymywaniu pewnego stopnia porządku wśród różnych religijnych frakcji w Jerozolimie.

Ewangelie Mateusza i Jana (ale nie Marka i Łukasza) wspominają Kajfasza w związku z procesem Jezusa. Według tych relacji, Jezus został aresztowany przez strażników świątynnych i zabrany nocą do domu Annasza (według Ewangelii Jana) lub bezpośrednio do Kajfasza (w Ewangelii Mateusza), gdzie był przesłuchiwany i oskarżony o bluźnierstwo. Kajfasz uznał go za winnego i godnego śmierci za to przestępstwo. Z domu Kajfasza Jezus został zabrany do rzymskiego gubernatora Poncjusza Piłata, gdzie został skazany za podburzanie przeciwko Rzymowi, za co został skazany na ukrzyżowanie.

Kajfasz pojawia się również w procesie apostołów Piotra i Jana przed Sanhedrynem, gdzie został odrzucony po tym, jak przywódca faryzeuszy Gamaliel sprzeciwił się jego planowi ukarania apostołów. Zachował stanowisko arcykapłana do czasu, gdy Poncjusz Piłat został odwołany do Rzymu.

Kontekst

Urząd arcykapłana cieszył się w starożytnym Izraelu wielkim prestiżem i znaczną władzą polityczną. Tradycyjnie wywodził się od Aarona, brata Mojżesza, a przez wiele stuleci był sprawowany przez potomków Zadoka, jednego z arcykapłanów mianowanych przez króla Dawida. Pod panowaniem greckim w okresie Drugiej Świątyni urząd ten stał się narzędziem politycznym, najpierw władców greckich, a następnie królów hasmoneńskich. W okresie narodowej niepodległości pod rządami Machabeuszy arcykapłani rządzili z książęcą władzą, łącząc urząd kapłański z królewskim i prowadząc do oskarżeń o korupcję. Faryzeusze powstali po części jako opozycja wobec kapłaństwa tego okresu, podobnie jak Esseńczycy.

Nadejście władzy rzymskiej położyło kres połączeniu władzy królewskiej i kapłańskiej za czasów Hasmoneuszy. Najwyższe kapłaństwo przestało być urzędem dziedzicznym, a jego posiadacz nie pełnił go dożywotnio, jak to miało miejsce w poprzednich czasach. W rzeczywistości arcykapłani byli mianowani i usuwani z wielką częstotliwością. Herod Wielki mianował nie mniej niż sześciu arcykapłanów. Jego syn Archelaus mianował dwóch podczas swego znacznie krótszego panowania. Następnie Rzymianie rządzili Judeą za pośrednictwem procuratora i bezpośrednio mianowali arcykapłana, co sprawiło, że urząd ten był postrzegany przez niektórych jako marionetka Rzymian. Arcykapłan był również przewodniczącym Sanhedrynu, żydowskiej rady religijnej w Jerozolimie. Wydaje się, że zdymisjonowani arcykapłani zachowywali tytuł i nadal sprawowali pewne funkcje, jak to miało miejsce w przypadku Annasza, teścia Kajfasza. Annasz sam był arcykapłanem około 6-15 r. n.e. i był głową rodziny, która wydała pięciu arcykapłanów w okresie Herodian (Josephus, „Ant.” xx. 9, § 1), nie licząc Kajfasza, który był mężem jego córki.

Kajfasz był ostatnim z czterech arcykapłanów mianowanych przez rzymskiego prokuratora Waleriusza Gratusa między 15 a 26 r. n.e. Jego nominacja jest ogólnie datowana na 18 r. Jego stanowisko pozostało w czasie rządów rzymskiego prokuratora Waleriusza Gratusa. On pozostawać w jego pozycja podczas the administracja Pontius Pilate, jego urząd do c. 36 C.E., gdy on usuwać Vitellius, the Romański legat Syria. Jego administracja trwała więc około 18 lat, co było długim okresem w porównaniu z okresem sprawowania urzędu przez większość innych arcykapłanów okresu rzymskiego. Ponieważ służył z woli Rzymian, jego względna długowieczność wynikała prawdopodobnie z uległości wobec polityki rządu rzymskiego, co czyniło go niepopularnym wśród bardziej patriotycznych elementów, takich jak faryzeusze, esseńczycy i zealoci. Należał do stronnictwa saduceuszy i prawdopodobnie podzielał ich zamiłowanie do kultury hellenistycznej, podobnie jak jego teść Annasz i brat jego żony Annasz Młodszy (Josephus, Ant., XX, ix. 1).

W Nowym Testamencie

Jezus jako zagrożenie mesjańskie

Tryumfalny wjazd Jezusa do Jerozolimy

Jednym z wyzwań, z jakimi musiał się zmierzyć Kajfasz, był problem niedoszłych…być Mesjaszami powodującymi zakłócenia, które mogłyby spowodować reakcję Rzymian w postaci gwałtownych represji. W Ewangelii Jana 11, Kajfasz rozważa z innymi członkami Sanhedrynu, co zrobić z Jezusem, którego wpływy się rozprzestrzeniają. Obawiają się, że jeśli „pozwolą mu tak dalej postępować, wszyscy w niego uwierzą, a Rzymianie przyjdą i zniszczą zarówno nasze święte miejsce, jak i nasz naród.”

Ruchy mesjańskie od dawna uważane były za zagrożenie dla porządku publicznego, a powyższy scenariusz sugeruje, że Jezus rozwinął wśród Żydów wystarczająco znaczące grono zwolenników, by stanowić zagrożenie. Najwyższy kapłan, który nie był w stanie kontrolować mesjańskiego impulsu do przywrócenia narodowej suwerenności Izraela, nie mógł oczekiwać, że długo pozostanie na swoim stanowisku. Kajfasz szybko dokonał odpowiedniej kalkulacji politycznej, argumentując, najwyraźniej przeciwko tym, którzy popierali niepodejmowanie żadnych działań przeciwko Jezusowi: „Wy w ogóle nic nie wiecie! Nie rozumiecie, że lepiej jest dla was, aby jeden człowiek umarł za lud, niż żeby cały naród miał zginąć” (Jan 11:49-50). Jan wskazuje, że od tego momentu Kajfasz i jego zwolennicy szukali sposobu, aby pojmać Jezusa i zabić Go.

Próba rozprawienia się z Jezusem opisana jest również w Ewangelii Jana 7, gdzie Jezus zostaje postawiony przed „arcykapłanami i faryzeuszami”, najwyraźniej na posiedzeniu Sanhedrynu. Tutaj jednak frakcja przeciwna Jezusowi nie zwycięża, gdyż większość zgadza się z faryzeuszem Nikodemem, że Jezus nie uczynił nic godnego potępienia (J 7,45-53).

Szansa, której szukał Kajfasz, nadarza się ostatecznie po triumfalnym wjeździe Jezusa do Jerozolimy, w którym stało się oczywiste, że Jezus przedstawia się jako Mesjasz, powracający król żydowski. Jezus podjął również dramatyczny krok, jakim było gwałtowne przewrócenie stołów handlarzy pieniędzy na dziedzińcu świątynnym, co było aktem bezpośredniego sprzeciwu wobec władzy Kajfasza, zwłaszcza podczas święta Paschy, kiedy to arcykapłan odgrywał bardzo widoczną rolę. Tymczasem niezgoda między Jezusem a jego uczniami w kwestii używania pieniędzy doprowadziła do tego, że Judasz Iskariota udał się do „arcykapłanów”, czyli prawdopodobnie do Kajfasza i jego współpracowników, aby zadenuncjować Jezusa (Mk 14:4-10). Z pomocą Judasza Jezus został wkrótce pojmany w Ogrodzie Getsemani, gdy uczniowie, których wysłał jako strażników, spali zamiast czuwać.

Kajfasz na procesie Jezusa

Ewangelie przedstawiają różne relacje na temat procesu Jezusa i roli Kajfasza w nim. Kajfasz nie jest wspomniany w relacji Łukasza i Marka, podczas gdy w Ewangelii Jana proces jest przedstawiony jako późnonocne przesłuchanie prowadzone głównie przez teścia Kajfasza. W Ewangelii Mateusza pojawia się jako znacznie większe wydarzenie, ale nadal prowadzone w nieregularnych godzinach.

Ewangelia Jana wskazuje, że strażnicy świątynni, którzy aresztowali Jezusa, przyprowadzili go do domu Annasza. Jezus jest również przesłuchiwany przez Annasza, który mylnie nazywany jest „arcykapłanem”, co prawdopodobnie odnosi się nie do jego obecnej roli, ale do jego dawnego urzędu. Kiedy Jezus nie odpowiada w sposób zadowalający obecnych, jeden z oskarżycieli uderza go w twarz za brak szacunku dla Annasza. Po tym wydarzeniu „Annasz posłał Go, wciąż związanego, do Kajfasza, najwyższego kapłana” (J 18:12-23). Wszystko to ma miejsce późno w nocy po aresztowaniu Jezusa, a rano oskarżyciele Jezusa zabierają go z domu Kajfasza do rezydencji Poncjusza Piłata, gdzie oskarżają go o zdradę Rzymu za to, że twierdzi, iż jest Mesjaszem.

W Ewangelii Mateusza 26:57-26:67 Jezus jest zabrany bezpośrednio do Kajfasza, a nie do Annasza. Tam jest przesłuchiwany przez „cały Sanhedryn”, co z pewnością jest przesadą, zwłaszcza biorąc pod uwagę godzinę. Przywoływani są świadkowie, którzy zeznają, że Jezus prorokował przeciwko świątyni. Następnie Kajfasz żąda od Jezusa informacji, czy w rzeczywistości twierdzi, że jest Mesjaszem: „Oskarżam cię pod przysięgą przez Boga żywego: Powiedz nam, czy Ty jesteś Chrystusem, Synem Bożym”. Jezus przyznaje, że rzeczywiście wysuwa takie roszczenie i dodaje: „W przyszłości ujrzycie Syna Człowieczego siedzącego po prawicy Mocarza i przychodzącego na obłokach niebieskich.” Kajfasz rozdziera swoją szatę i oświadcza, że Jezus jest winny bluźnierstwa. (W rzeczywistości twierdzenie, że jest Mesjaszem nie było uważane za bluźniercze, choć z pewnością było niebezpieczne). Ponieważ przestępstwo bluźnierstwa jest „grzechem na śmierć”, Kajfasz ogłasza, że Jezus jest winny przestępstwa śmierci. Oskarżyciele następnie biją Jezusa i plują mu w twarz. Problemem pozostaje jednak fakt, że pod rzymską administracją Kajfasz nie ma uprawnień do wykonania wyroku śmierci, a Rzymianie nie są zainteresowani jedynie przestępstwami religijnymi w świetle prawa żydowskiego.

Jezus pojawia się następnie przed Piłatem. Podobnie jak w Ewangelii Jana, Kajfasz nie jest wymieniony jako obecny, a jego oskarżyciele są zidentyfikowani jako „arcykapłani i starsi”, najwyraźniej koalicja saduceuszy i faryzeuszy, choć z pewnością nie obejmująca Nikodema i Józefa z Arymatei, obu zidentyfikowanych jako członkowie Sanhedrynu, którzy popierali Jezusa.

Kajfasz w Księdze Dziejów Apostolskich

Jedyna inna wzmianka o Kajfaszu z imienia w Nowym Testamencie pojawia się w Dziejach Apostolskich 4, gdzie Piotr i Jan są postawieni przed Annaszem i Kajfaszem po uzdrowieniu kalekiego człowieka. Łukasz czyni tu Annasza „najwyższym kapłanem”, a Kajfasza identyfikuje jako część jego rodziny. Może to być zwykły błąd, albo może to odzwierciedlać fakt, że Annasz nadal był określany swoim formalnym tytułem i nadal cieszył się znacznym autorytetem jako głowa swojej rodziny kapłańskiej. Ewentualnie epizod ten może mieć miejsce kilka lat później, kiedy młodszy Annasz został arcykapłanem, a Kajfasz uczestniczył w nim jako były sprawujący ten urząd.

W każdym razie kapłani kwestionują autorytet apostołów do dokonania takiego cudu. Kiedy Piotr odpowiada, że Jezus z Nazaretu jest źródłem ich mocy, Kajfasz i inni kapłani są zaskoczeni jego elokwencją, ponieważ nie miał on formalnego wykształcenia. Nie będąc w stanie zaprzeczyć, że cud miał miejsce, ostrzegają apostołów, aby nie rozprzestrzeniać imię Jezusa. Piotr i Jan, jednak odmawiają przestrzegania, mówiąc: „Nie możemy milczeć. Musimy mówić o tym, co widzieliśmy i słyszeliśmy” (Dz 4,20).

W Dz 5, Kajfasz (lub inny „arcykapłan”) zwołuje sesję Sanhedrynu, aby zająć się faktem, że chrześcijanie nadal otwarcie głoszą w imię Jezusa, mimo że zostali ostrzeżeni, aby tego nie robić. Arcykapłan jest tu konkretnie określony jako członek partii saduceuszy. Następuje debata, w której faryzejski przywódca Gamaliel przeważa, argumentując: „Jeśli ich cel lub działalność są pochodzenia ludzkiego, zawiodą… Jeśli zaś pochodzą od Boga, nie zdołacie powstrzymać tych ludzi; przekonacie się jedynie, że walczycie przeciwko Bogu” (Dz 5, 38-39). Incydent ten świadczy o rosnącym napięciu między faryzeuszami i saduceuszami, u podstaw którego mogło leżeć rozprawienie się z grupami postrzeganymi jako potencjalne zagrożenie dla Rzymian.

Późniejsze życie i spuścizna

Kajfasz rozdziera szaty po usłyszeniu, jak Jezus przyznaje, że jest Mesjaszem.

Po odwołaniu Poncjusza Piłata z urzędu, Kajfasz został usunięty przez nowego namiestnika, Witeliusza (Josephus, „Ant.” xviii. 4, § 3). Jego następcą został Jonatan, który prawdopodobnie był jednym z młodszych synów Annasza. Późniejsza syryjska tradycja chrześcijańska utrzymywała, że Kajfasz ostatecznie nawrócił się na chrześcijaństwo, a nawet, że był identyczny z historykiem Józefem Flawiuszem]. To ostatnie doniesienie jest jednak wyraźnie błędne.

Wysokie kapłaństwo Kajfasza, podobnie jak Annasza, jest potwierdzone przez Józefusa, jedno z niewielu starożytnych źródeł, które wspominają o nim poza Nowym Testamentem. Podobnie jak kilka innych czołowych postaci tamtych czasów, takich jak Herod Antypas i Poncjusz Piłat, Kajfasz stał się sławny z powodu incydentu, który w jego czasach pozostał niezauważony przez współczesnych historyków, a mianowicie z powodu jego roli w procesie Jezusa. Za ten czyn stał się jednak ważną postacią w chrześcijańskiej sztuce, dramacie, fikcji i filmie.

Z punktu widzenia judaizmu Kajfasz był jednym z ostatnich arcykapłanów w czasach krótko przed zburzeniem Świątyni Jerozolimskiej. Jako bogaty i wiodący członek saduceuszy, jego polityka dostosowania się do Rzymu zaostrzyła poczucie, że kapłaństwo stało się skorumpowane i nie reprezentuje już interesów narodu żydowskiego. Opis Nowego Testamentu dotyczący jego roli w procesie Jezusa i tłumieniu chrześcijaństwa pokazuje, że przynajmniej jedno skrzydło faryzeuszy, reprezentowane przez Gamaliela, Nikodema i Józefa z Arymatei, nie popierało tłumienia ruchu Jezusa, podczas gdy saduceusze aktywnie starali się pozbyć go jako możliwego zagrożenia.

Dom Kajfasza poza Jerozolimą jest nadal widoczny. W 1990 roku, dwie mile na południe od dzisiejszej Jerozolimy, odkryto 12 ossuariów w rodzinnym grobowcu „Kajfasza”. Jedno ossuarium było zapisane pełnym imieniem, w języku aramejskim „Józef, syn Kajfasza”, a drugie po prostu nazwiskiem rodowym „Kajfasz”. Po zbadaniu kości zostały ponownie pochowane na Górze Oliwnej.

Zobacz także

• Pontiusz Piłat
• Saduceusze
• Sanhedryn

• Bond, Helen K. Caiaphas: Przyjaciel Rzymu i sędzia Jezusa? Louisville, KY: Westminster John Knox Press, 2004. ISBN 9780664223328.
• Metzger, Bruce M., and Michael D. Coogan (eds.). The Oxford Companion to the Bible. Oxford, UK: Oxford University Press, 1993. ISBN 0195046455.
• VanderKam, James C. From Joshua to Caiaphas: High Priests After the Exile. Minneapolis: Fortress Press, 2004. ISBN 9780800626174.
• Watson, Alan. The Trial of Jesus. Athens: University of Georgia Press, 1995. ISBN 9780820317175.

All links retrieved December 23, 2016.

• Jewish Encyclopedia: Caiaphas
• Catholic Encyclopedia: Joseph Caiaphas