Achter het Gordijn van het Nickelodeon: Amerika’s Eerste Filmtheater
Wat een belevenis moet het geweest zijn, getuige te zijn van de geboorte van de filmindustrie in Pittsburgh, Pa., op 19 juni 1905, en wat een ondernemende ziel om die dag 450 beelden van vijftien minuten voor een stuiver te verkopen aan nieuwsgierige klanten, en meer dan 1.500 de volgende. De eerste zelfstandige bioscoop van het land had de eerste commerciële bioscooponderneming opgezet die klanten een blik op “bewegende beelden” aanbood in een klein winkelpand in Smithfield Street. Al snel volgden anderen het geesteskind van John P. Harris en Harry Davis en de filmindustrie was geboren. De stad maakte van de plaats een officieel herkenningspunt en herinnerde het eerste filmtheater met een gedenkplaat. Hoewel dit soort theaters al snel in het hele land ontstonden en begin 1900 de belangrijkste filmtheaters waren, zouden ze binnen een paar jaar worden vervangen door grotere, al snel beroemde bioscopen.
Wat kun je kopen met een nikkel?
De naam “Nickelodeon” werd voor het eerst gebruikt in 1888 door Austin’s Nickelodeon in Boston, Massachusetts, maar de term werd pas echt populair gemaakt door John P. Harris en Harry Davis. Samen openden zij in 1905 een winkel aan Smithfield Street in het hart van de Gouden Driehoek van Pittsburgh. Ze noemden hun nu beruchte theater, Nickelodeon. De combinatie van het Griekse woord voor theater θέατρο” (odeion), met het woord “nickel” (de toegangsprijs) werd de naam “Nickelodeon” bedacht en gebruikt om kleine winkel theaters te beschrijven, die alleen korte films vertoonden, over het hele land.
Ondanks dat veel van dit soort theaters een kort leven beschoren waren, waren ze van groot belang voor de geboorte van de bioscoop zoals we die vandaag de dag kennen. Al snel verrezen er in bijna elke buurt nikkelodeons, waardoor mensen van alle sociale standen konden genieten van de fascinatie van bewegende beelden. In 1907 hadden bijna 2 miljoen Amerikanen een bezoek gebracht aan een nikkelstad.
Binnen in de nikkelstad Pittsburgh en verder
Afbeelding: CinemaTreasures.org
Samen veranderden Harris en Davis hun winkelpand in Smithfield Street in een functioneel theater met 96 zitplaatsen. Hoewel niemand weet waar het scherm uit bestond, gaan veel historici ervan uit dat de korte films van vijftien tot twintig minuten werden geprojecteerd op een groot, wit neteldoek.
Het lijkt erop dat Davis een grote voorraad Lumiere-“flikkerfilms” had aangelegd sinds hij ze in 1896 in het Avenue Theatre begon te vertonen. Tegen 1907 begon Davis ook zijn eigen Film Exchange (en productiemaatschappij) in Pittsburgh. Uiteindelijk waren er verschillende andere regionale filmmaatschappijen in Pittsburgh waaronder de Pittsburgh Calcium Light & Film Company gerund door Richard Rowland en James B. Clark en de voor-studio Warner Bros. die de Duquesne Amusement Company runde
Er is een discussie geweest over de historische juistheid van veel films die in dit historische theater zijn vertoond. De inwijdingsplaquette noemt als eerste film die in het Nickelodeon werd vertoond “The Baffled Burglar”, maar deze film werd pas jaren later gemaakt volgens het American Film Institute. Sommige historici geloven dat de eerste film “The Great Train Robbery” was. Omdat deze film in 1903 werd uitgebracht, betwijfelen de meeste geleerden of hij tijdens de eerste twee dagen van de opening van het beroemde theater bijna 2.000 bezoekers zou hebben getrokken, maar het is heel goed mogelijk dat hij op een bepaald moment werd vertoond vanwege zijn populariteit. Wat de eerste vertoonde film ook was, het was een doorslaand succes, de kiem leggend voor een industrie waar we vandaag de dag nog steeds van genieten.
Daily Business
Tegen de tijd dat ze hun Nickelodeon openden, waren Harris & zijn zwager, Harry Davis, al ervaren Pittsburgh showmannen. Harris leek op het idee te komen om bewegende beelden te maken en ze full-time in een theater te vertonen. Davis, die eigenaar was van het leegstaande winkelpand aan Smithfield Street, leverde de zaal.
De klanten stroomden al snel elke dag door de deuren van het theater, popelend om de nieuwste film te zien voor de betaalbare prijs van slechts één stuiver per voorstelling. Dat, gekoppeld aan de beschikbaarheid, om 8 uur ’s morgens open te gaan en klanten tot middernacht te bedienen, maakte hun onderneming tot een fenomeen dat de harten van het land veroverde.
Tijdens kantooruren konden de klanten genieten van 15 tot 20 minuten durende korte stomme films; gewoonlijk begeleid door een pianist die passende muziek speelde bij de stemming van de film, waardoor de spanning werd opgebouwd en de ervaring werd afgerond. Voor het eerst konden toeschouwers genieten van de spectaculaire weergave van bloeiende bloemen door middel van time-lapse fotografie. Exotische landen zoals China werden op film vastgelegd, zodat de kijkers in enkele ogenblikken over de hele wereld konden worden vervoerd. Soms toonden films de kracht van de industrie, terwijl andere het publiek trakteerden op klassieke slapstickkomedie. Met zo’n verscheidenheid aan onderwerpen was het bereiken van populariteit gemakkelijk.
De flamboyante winkelpui werd verlicht met felle lichten, versierd met kleurrijke post en had een sierlijke voorgevel die de aandacht van het publiek trok op weg om het kenmerk van de zaak te worden. Het publiek kwam uit alle lagen van de bevolking vanwege de betaalbare prijs.
De Nickelodeon: Boom to Bust
De populariteit van Davis & Harris’s Nickelodeon verspreidde zich snel over het land. Volgens een schatting waren er binnen twee jaar 100 soortgelijke theaters in St. Louis en Chicago, en nog eens 2000 verspreid over het hele land. Tegen 1908 waren er in Amerika naar schatting 8.000 Nickelodeon-theaters gevestigd. Het succes van Davis en Harris’s Nickelodeon was echter van korte duur, omdat de industrie deze kleine, overvolle winkels, waar vaak alleen staanplaatsen waren, snel ontgroeide.
Nauwelijks vijf jaar na de opening werd de eerste Nickelodeon afgebroken ten gunste van de nieuwere, grotere, speciaal gebouwde bioscopen die een groter publiek konden herbergen voor langere speelfilms. In 1915 was er een einde gekomen aan de Nickelodeon-trend, maar de impact ervan is vandaag de dag nog steeds voelbaar voor bioscoopbezoekers.
Het is de geest van Davis & Harris die ons inspireerde om ons nieuwe thuis te vinden in Pittsburgh, Pa. Het is hier dat we de geschiedenis van Amerika’s grootste theaters en bioscopen zullen blijven bewaken. We kunnen het echter niet alleen. Steun van filmliefhebbers, architecten, historici en mensen zoals u zijn van het grootste belang voor ons succes. Word vandaag nog lid, en help ons de rijke geschiedenis van Amerika’s grootste theaters te bewaren.