Aggglutinatie – definitie, reacties en toepassingen

Laatst Bijgewerkt op 25 februari, 2020 by Sagar Aryal

definitie van agglutinatie

Aggglutinatie is een antigeen-antilichaamreactie waarbij een antigeendeeltje zich in aanwezigheid van elektrolyten bij een bepaalde temperatuur en pH met zijn antilichaam verbindt, wat leidt tot de vorming van zichtbare samenklontering van deeltjes. De reactie verloopt optimaal wanneer antigenen en antilichamen in gelijke verhoudingen reageren. Deze reactie is analoog aan de precipitatiereactie in die zin dat antilichamen als brug fungeren om een rasternetwerk te vormen van antilichamen en de cellen die het antigeen op hun oppervlak dragen. Omdat cellen zoveel groter zijn dan een oplosbaar antigeen, is het resultaat beter zichtbaar wanneer de cellen tot klonters samenklonteren.

Wanneer antigenen in deeltjes reageren met een specifiek antilichaam, vormt het antigeen-antilichaamcomplex zichtbare klonters bij optimale PH en temperatuur. Een dergelijke reactie wordt agglutinatie genoemd. Antilichamen die dergelijke reacties veroorzaken, worden agglutininen genoemd.

Wat is agglutinatie?

Aggglutinatie is de zichtbare uitdrukking van de aggregatie van antigenen en antilichamen. Agglutinatiereacties zijn van toepassing op deeltjesvormige testantigenen die aan een drager zijn geconjugeerd. De drager kan kunstmatig zijn (zoals latex of houtskooldeeltjes) of biologisch (zoals rode bloedcellen). Deze geconjugeerde deeltjes reageren met patiëntenserum dat vermoedelijk antilichamen bevat. Het eindpunt van de test is de waarneming van klonters die het gevolg zijn van de vorming van het antigeen-antilichaamcomplex. De kwaliteit van het resultaat wordt bepaald door de tijd van incubatie met de antilichaambron, de hoeveelheid en de aviditeit van het aan de drager geconjugeerde antigeen, en de omstandigheden van de testomgeving (bv. pH en eiwitconcentratie). In de diagnostische immunologie worden verschillende agglutinatiemethoden gebruikt, waaronder latexagglutinatie, flocculatietests, directe bacteriële agglutinatie en hemagglutinatie.

Aggglutinatie verschilt van een precipitatiereactie in die zin dat, aangezien de agglutinatiereactie aan het oppervlak van het betrokken deeltje plaatsvindt, het antigeen blootgesteld moet zijn en in staat moet zijn om met het antilichaam te binden om zichtbare klonters te vormen. In agglutinatiereacties worden seriële verdunningen van de antilichaamoplossing gemaakt en wordt een constante hoeveelheid deeltjes antigeen toegevoegd aan serieel verdunde antilichaamoplossingen. Na verscheidene uren incubatie bij 37°C wordt de klontering visueel vastgesteld. De titer van het antiserum wordt genoteerd als de reciproke van de hoogste verdunning waarbij klontering optreedt. Aangezien de cellen veel antigene determinanten op hun oppervlak hebben, komt het verschijnsel van antilichaamovermaat zelden voor.

Prozonefenomeen

De toestand van antilichaamovermaat wordt echter een prozonefenomeen genoemd. Bij een hoge concentratie antilichaam is het aantal epitopen groter dan het aantal antigeenbindingsplaatsen. Dit resulteert in de univalente binding van antigeen door antilichaam in plaats van multivalent en interfereert zo in de verknoping van antigeen (Lattice formation).

Occasioneel worden antilichamen gevormd die reageren met de antigene determinanten van een cel, maar die geen agglutinatie veroorzaken. Zij remmen de agglutinatie door de later toegevoegde volledige antilichamen. Dergelijke antilichamen worden blokkeringsantilichamen genoemd. Anti-Rh-antilichamen en anti-brucella-antilichamen zijn enkele voorbeelden van dergelijke blokkeringsantilichamen.

Agglutinatietests zijn gemakkelijk uit te voeren en zijn in sommige gevallen de gevoeligste tests die momenteel beschikbaar zijn. Deze tests hebben een breed scala van toepassingen in de klinische diagnose van niet-besmettelijke immuunstoornissen en infectieziekten. Agglutinatiereacties hebben een breed scala van toepassingen bij de opsporing van zowel antigenen als antilichamen in serum en andere lichaamsvloeistoffen. Ze zijn zeer gevoelig en het resultaat van de test kan gemakkelijk visueel worden afgelezen.

Toepassingen van agglutinatiereacties

1. Cross-matching en groepering van bloed.
2. Identificatie van Bacteriën. B.v. Serotypering van Vibrio cholera, Serotypering van Salmonella Typhi en Paratyphi.
3. Serologische diagnose van diverse ziekten. B.v. Rapid plasma regains (RPR) test voor Syfilis, Antistreptolysine O (ASO) test voor reumatische koorts.
4. Opsporing van onbekende antigenen in diverse klinische specimens. Bijv. detectie van Vi antigeen van Salmonella Typhi in de urine.

Verder Lezen

1. https://bio.libretexts.org/Bookshelves/Microbiology/Book%3A_Microbiology_(Boundless)/12%3A_Immunology_Applications/12.2%3A_Immunoassays_for_Disease/12.2E%3A__Agglutinatie_Reacties
2. https://www.brainkart.com/article/Types-of-Agglutination-Reactions—Antigen-Antibody-Reactions_20188/
3. https://iscnagpur.ac.in/study_material/dept_zoology/2.2_ANM_agglutination_reaction.pdf
4. http://www.biosciencenotes.com/agglutination/
5. http://microbiologyonlinenotes.com/agglutination/
6. http://www.brainkart.com/article/Agglutination—Antigen-Antibody-Reactions_17920/