Er is meer dan één weg naar Beaujolais

Beaujolais is een land van heuvels, steile wijngaarden en gegroepeerde dorpjes. Het produceert plezierige en veelzijdige rode wijnen van grote waarde, maar verwar deze regio niet met een one-trick pony.

Een uur ten noorden van de stad Lyon ligt de geest van de Beaujolais half in het noorden van Frankrijk, met de blik gericht op Bourgondië, en half in het zuiden, met de blik gericht op de Rhône-vallei en de Languedoc.

Deze tweedeling wordt weerspiegeld in de wijnen van de regio.

In het noorden zijn er de leeftijdswaardige, altijd fascinerende wijnen gemaakt op Bourgondische wijze en verkocht onder de 10 dorpsbenamingen van de Beaujolais crus: Saint-Amour, Juliénas, Chénas, Moulin-à-Vent, Fleurie, Chiroubles, Morgon, Régnié, Brouilly en Côte de Brouilly.

In het zuiden zijn er makkelijk drinkbare wijnen gemaakt met semicarbonische gisting en verkocht onder de Beaujolais en Beaujolais-Villages appellations.

Alle zijn geweldige waarden. Van de cru-wijnen uit het huidige wijnjaar 2018 kregen 125 bottelingen 90 punten of meer – maar aarzel niet om oudere flessen te kopen. Goede Beaujolais en Beaujolais Villages, hoewel minder leeftijdwaardig, zijn ook minder duur.

Beaujolais rotsen

Er zijn meer contrasten dan aspect en benaming. In het noorden bestaat het gesteente uit graniet, wat tot uitdrukking komt in de architectuur en de wijnen van het gebied. In het zuiden overheersen klei en kalksteen, die de prachtige steen vormen die de streek inspireerde om Terres Dorées, het gouden land, te worden genoemd.

Dan zijn er de wijngaarden. De traditionele manier om wijnstokken te planten was als bush wijnstokken, met elke plant in zijn eigen universum. Het is moeilijk te beheren en te oogsten, maar de vele wijngaarden zoals deze getuigen van de verering van het unieke erfgoed van oude wijnstokken in de Beaujolais.

In modernere wijngaarden zijn jongere wijnstokken in rijen geplant, geleid op draden, gemakkelijk te controleren en te oogsten. De hele Beaujolais, zelfs de nieuwe aanplant, moet met de hand worden geoogst.

Meer dan één manier om wijn te maken

Net zoals er al deze dualiteiten in Beaujolais zijn, zijn er twee hoofdmanieren om hem te maken: semicarbonische en klassieke bourgogne. Kijk hieronder voor de technische details; de resultaten zijn verschillend en op maat gemaakt voor de twee stijlen van de regio.

Als je fruitige wijnen maakt om jong te drinken, dan is semicarbonische maceratie iets voor jou.

Als je wijnen van hoge leeftijd wilt maken, dan is de Bourgondische techniek aan de orde. Steeds meer invloedrijke producenten gebruiken deze laatste techniek, omdat ze het potentieel zien dat altijd al in de Beaujolais aanwezig is geweest.

Er zijn nog andere parameters die een rol spelen: het terroir, de grondsoort, de leeftijd van de wijnstokken en de manier waarop ze in de wijngaard zijn aangeplant.

Al deze factoren komen samen in de wijnen. Eén ding kan met zekerheid worden gezegd: de Beaujolais mag dan maar één druif hebben – rode Gamay, hier al sinds de 14e eeuw – maar het is niet één grote, homogene wijngaard. Er zijn vele stijlen en de producenten hebben vele gereedschappen in hun rugzak.

Keuzes te over

De keuze voor wijnproducenten is in de Beaujolais niet een “of/of”.

Anita Kuhnel van Domaine Anita spreekt namens veel producenten als ze zegt dat “beide vinificatietechnieken hun plaats hebben”. Hoewel 70% van haar wijnen volgens de Bourgondische methode wordt gemaakt, gebruikt ze semicarbonische maceratie voor “wijnen van mijn jonge wijnstokken die zich echt niet lenen voor rijping.”

Het zijn de oude wijnstokken, waarvan ze er veel heeft, die de Bourgondische methode vereisen.

“Ik wil de edele tannines uit de schillen halen, vooral omdat de bessen van oude wijnstokken vaak klein zijn en de schillen dik,” zegt ze. Dit zijn perfecte omstandigheden voor wijnen die kunnen rijpen, zoals de Coeur de Vigneronne van Domaine Anita.

Deze keuze was er niet altijd. Volgens Cyril Chirouze, directeur van Château des Jacques in Romanèche-Thorins, waren destalking en lange maceraties ooit de norm in de Beaujolais, net als in de Bourgogne.

Carbonische maceratie, en de aanpassing daarvan aan semicarbonische maceratie, zijn interlopers uit de Languedoc. Daar werd de techniek gebruikt om snel en goedkoop wijn te maken van Carignan en Aramon druiven voor veld- en fabrieksarbeiders.

“Het was de creatie van Beaujolais Nouveau in de jaren 1950, die in maanden gemaakt en gedronken moest worden,” zegt Chirouze, die ervoor zorgde dat semicarbonische maceratie zijn tank-greep kreeg in de Beaujolais.

Bourgognedrift naar het zuiden

Toen het in 1996 het 200 hectare grote Château desChâteau des Jacques kocht in 1996, werd négociant Louis Jadot verreweg de vroegste Bourgondiër. De eigenaar werd aangetrokken door de mogelijkheden van de Gamay-druif en de in vergelijking met de Bourgogne relatief goedkope grond.

Anderen zijn gevolgd, zoals Albert Bichot op Domaine de Rochegrès in Moulin-à-Vent. De Henriot familie, eigenaars van Bouchard Père et Fils in Bourgondië, kochten Château de Poncié in Fleurie. Beide eigenaren brachten Bourgondische know-how mee en produceren wijnen waarin die invloed op de voorgrond staat.

Andere Bourgondiërs gingen voor grotere aankopen: Louis Latour bij négociant Henry Fessy en de familie Boisset bij négociant Mommessin. Beide bedrijven maken nog steeds Beaujolais voor vroege consumptie met behulp van semicarbonische maceratie. Mommessin lanceerde een reeks wijnen onder de naam Les Mises, waarbij Bourgondische technieken worden gebruikt.

Lydie Nesme, de wijnmaakster van Mommessin, zegt dat ze “100% Beaujolais” is uit een familie die “al generaties lang” druiven verbouwt. Met Les Mises selecteert ze percelen wijnstokken uit de crus van Saint-Amour, Moulin-à-Vent en Côte de Brouilly, evenals twee uit Morgon, Côte de Py en Les Charmes. Haar aanpak toont de flexibiliteit die in de Beaujolais mogelijk is.

“We kiezen het type vinificatie afhankelijk van het perceel,” zegt ze. “De Morgon Côte de Py, die van zwarte granietbodem komt, is bijvoorbeeld voor de helft Bourgondisch en voor de helft semicarbonisch. Côte de Brouilly, waarvan de rotsen vulkanisch zijn, wordt volledig met de Bourgondische techniek gemaakt. Saint-Amour, met zijn mix van krijt en graniet, is semicarbonisch.”

De effecten van rijping

Nesme wijst op de effecten van elke techniek op het rijpingspotentieel van de wijnen. “De semicarbonische vinificatie betekent dat de wijnen maximaal vijf jaar kunnen rijpen. Bij Bourgondisch is dat vijf tot tien jaar.”

Pascal Aufranc in Juliénas en Chénas had ook veroudering in zijn achterhoofd toen hij zijn Bourgondische Chénas Naturellement creëerde, gebotteld zonder toegevoegde zwavel.

“Daardoor kon ik meer aromatisch fruit gebruiken, terwijl de hogere zuurgraad de wijn rijpingspotentieel geeft,” zegt hij.

Aufranc sluit zich aan bij andere producenten als hij zegt dat er tegenwoordig zoveel flexibiliteit in de Beaujolais is.

“Beide soorten vinificatie hebben hun plaats in de Beaujolais,” zegt hij. “Het scala aan wijnen en hun stijlen is tegenwoordig zo groot, dat het zoveel mogelijkheden biedt.”

Voor zijn andere cuvées gebruikt Aufranc semicarbonische maceratie. Hij zegt dat “dit meer van mijn terroir naar voren kan brengen, vooral de bloemige aroma’s van het graniet dat mijn wijngaarden kenmerkt.”

Beaujolais beleeft een renaissance. Hij heeft het tijdperk van de industriële wijn achter zich gelaten. Er is een terugkeer naar de oorsprong en een beter begrip van de mogelijkheden om de gevarieerde terroirs te weerspiegelen.

En ze hebben een druif bij de hand, Gamay, die zich leent voor zoveel interpretaties. Charlene Denis is verkoopmanager van Château de Chatelard, dat eigendom is van de familie Duboeuf, maar onafhankelijk wordt geëxploiteerd. Zij beschrijft Gamay als een “druif die zo veelzijdig is, die op zoveel verschillende manieren kan worden gevinifieerd, die wijnen met totaal verschillende profielen kan opleveren.”

Het is een spannende tijd om een Beaujolais-producent te zijn. En het is een opwindende tijd om alle smaken te verkennen die deze prachtige streek te bieden heeft.

Het verschil tussen maceratie met koolzuur en maceratie met semicarbonzuur

Leer het verschil tussen maceratie met semicarbonzuur en de Bourgondische techniek.

Carbonische maceratie is het resultaat van een kooldioxiderijke atmosfeer in een gesloten vat. De druiven beginnen spontaan van binnenuit te gisten. Het eindproduct is een zacht gestructureerde wijn die klaar is om te drinken als hij nog jong is. Noem het gisting van hele druiven.

Semicarbonische maceratie, de techniek die in de Beaujolais wordt gebruikt, houdt in dat de gisting begint in gesloten recipiënten, net als de maceratie met koolzuurgas. Vervolgens wordt de wijn overgebracht in traditionele gistkuipen en wordt gist toegevoegd om het proces voort te zetten. Sommige wijnen gaan op hout, maar veel wijnen rijpen verder in tanks, waardoor het fruit beter tot zijn recht komt en de tannines afnemen.

Carbonische maceratie is geen nieuwe techniek. Het gebeurt van nature wanneer druiven in een gesloten pot of container worden gedaan. Maar het was Jules Chauvet, een wijnhandelaar en chemicus die na de Tweede Wereldoorlog in de regio werkte, die de semicarbonische techniek ontwikkelde om de Beaujolais Nouveau zo snel mogelijk na de oogst te kunnen consumeren.

De Bourgondische techniek is heel anders. De druiven worden ontsteeld en gekneusd voor de gisting. Dat opent het fruit en brengt de tannines naar boven die de wijn de tijd geven om te rijpen. Pas daarna begint de gisting, hetzij door natuurlijke gisten op de druivenschillen, hetzij door toegevoegde gisten. In de meeste gevallen zullen wijnen die op deze manier in de Beaujolais worden gemaakt ook houtrijping hebben.

Verken de veelzijdigheid

Hier zijn drie wijnen die met semicarbonische maceratie zijn gemaakt:

Clos des Quatre Vents 2018 Fleurie; $24, 91 punten. Van een familiedomein dat wordt geleid door Georges Duboeuf, toont deze wijn een goede structuur, evenals rijp fruit. De tannines geven gewicht en ruggengraat aan een wijn die goed ouder kan worden. Drinken vanaf eind 2020. Quintessential Wines.

Robert Perroud 2018 L’Enfer des Balloquets (Brouilly); $20, 91 punten. Historisch bekend als l’enfer, of hel, deze beschutte wijngaard wordt met de hand geoogst op een helling van 40%. De resulterende wijn is rijp en soepel van structuur. Deze jaargang heeft kruidigheid en het potentieel van zwart fruit dat sterk naar voren zal komen als de wijn rijpt. Drinken vanaf 2021. Amerikaanse B.D.

Vignerons de Bel-Air 2018 Beaujolais-Villages; $13, 88 punten. Dit is een gestructureerde wijn, met een aantal stevige tannines, evenals rijp bessenfruit. Frisheid komt van heldere zuurgraad die gemakkelijk door de concentratie van de oude wijnstokken schijnt. Drink nu. Cuvée Imports. Beste Koop.

En drie op Bourgondische wijze gemaakt:

Château des Jacques 2017 Clos des Rochegrès (Moulin-à-Vent); $38, 94 punten. Deze houtgerijpte wijn komt van 45 jaar oude wijnstokken in een van de top wijngaarden in de appellation. Rijk en mooi gestructureerd, heeft hij tannines en een stevige structuur die wijzen op veroudering. Wacht met het drinken van deze wijn tot 2022. Kobrand. Cellar Selection.

Domaines Dominique Piron 2017 Côte du Py (Morgon); $30, 94 punten. Van een van de topproducenten in Morgon, combineert deze botteling geweldig terroir en oude wijnstokken om een wijn te geven die zo veel structuur heeft. De droge kern houdt het fruit nog steeds in toom, wachtend om het uit te laten barsten in zwarte bessen glorie. Laat deze wijn rijpen en drink vanaf 2022. Baron Francois. Kelder selectie.

Jean Loron 2018 Château de Fleurie (Fleurie); $24, 92 punten. Van wijnstokken rond een 18e-eeuws chateau in het dorp Fleurie, is deze wijn gestructureerd en vol met rijp fruit. Hij heeft het evenwicht tussen geparfumeerd fruit en tannines dat zo kenmerkend is voor deze appellatie. Drink deze wijn vanaf 2021. David Bowler Wijn. Editors’ Choice.