Evolutie kan verklaren waarom mannen vaker vreemdgaan

Studies tonen aan dat mannen vaker vreemdgaan, zich seksueel misdragen en roekeloos zijn als het om seks gaat. Waarom zijn mannen geëvolueerd om seksueel impulsiever te zijn, en kunnen we leren om onze manieren te veranderen?

The Gender Gap

Terwijl 20% van de mannen heeft gemeld buitenechtelijke seks te hebben gehad, meldt slechts 13% van de vrouwen deze ervaring te delen (en veel van dit gedrag, aan beide kanten, wordt waarschijnlijk ondergerapporteerd). Vrouwen lopen ook dubbel zoveel kans om in de loop van hun leven met een of andere vorm van seksueel geweld te maken te krijgen. Dergelijk verwerpelijk gedrag kan het gevolg zijn van de evolutionaire geschiedenis achter de mannelijke geslachtsdrift.

Evolutie, biologie en de gemeenplaats “jongens blijven jongens” vormen geen excuus voor slechte en ondoordachte beslissingen. Maar er zijn biologische factoren (en ook tal van culturele factoren) die maken dat mannen eerder dan vrouwen naar hun seksuele impulsen handelen. Een beter begrip van de oorzaken van dit verschil tussen mannen en vrouwen kan ons helpen dergelijke tekortkomingen aan te pakken en te voorkomen naarmate onze samenleving verder verandert.

Het gebied van de seksuele achtervolging in de hersenen van mannen kan bijvoorbeeld tot 2,5 keer groter zijn dan dat van vrouwen. Mannen melden dat ze gemiddeld twee keer zo vaak masturberen als vrouwen, waarbij hun belangrijkste motivatie onvoldoende seks is. In de puberteit beginnen mannen 25 keer meer testosteron (het mannelijke geslachtshormoon) te produceren.

Hoewel dit natuurlijk niet voor alle mannen geldt, is het brein van de man evolutionair gezien meer ingesteld op seksuele verovering.

The Birds And The Bees

Het beeld van de man als de meest promiscue lijkt bijna universeel in het dierenrijk, hoewel er enkele uitzonderingen zijn, zoals de vrouwelijke zeenaald die het mannetje actief het hof maakt.

De verklaring achter de gedragsverschillen tussen de seksen is al lang geaccepteerd: omdat vrouwtjes de kinderen baren en verzorgen, moeten zij meer investeren in het vinden van een waardige partner. Mannetjes daarentegen worden gestimuleerd om hun sperma zo ver mogelijk te verspreiden.

Monogamie?

In tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht, zijn mensen niet de enige monogame wezens. De meeste menselijke culturen kennen zelfs polygamie (zowel polygynie, het hebben van veel vrouwen, als polyandrie, het hebben van veel echtgenoten, komen in de geschiedenis veel voor). Anderzijds zijn veel vogels en zelfs onze naaste verwanten de gibbons bijna altijd partner voor het leven.

In de loop van de evolutie heeft onze stijl van sociale organisatie invloed gehad op ons seksleven en dus op onze anatomie. Voor ons is monogamie een recente uitvinding – de vroegste menselijke voorouders leefden waarschijnlijk op dezelfde manier als chimpansees vandaag de dag, in grote groepen met meerdere mannen en meerdere vrouwen. Deze organisatie is de optimale strategie voor een soort in beweging. Bij primaten met één dominant mannetje en veel wijfjes, zoals gorilla’s of orang-oetans, verdedigt het mannetje meestal een stuk waardevol territorium voor zijn harem.

De race van het sperma

Onze oude, polygame mannelijke voorouders moesten dus met elkaar wedijveren om de meeste kinderen te verwekken. Een gevolg hiervan was de “spermacompetitie”, waarbij mannetjes grotere en specifiek gevormde penissen ontwikkelden (de onze zijn de grootste van alle apen) om ervoor te zorgen dat hun sperma het zou halen.

Mannen evolueerden ook om meer sperma te produceren, waardoor wij relatief grote teelballen ontwikkelden. Sinds het ontstaan van de monogamie bij de mens zijn onze teelballen echter enigszins geslonken, terwijl chimpansees, nog steeds in hun harems, de grootste teelballen van alle mensapen hebben behouden (het is niet verrassend dat de zuiver monogame gibbons de kleinste hebben). Niettemin betekenen onze grotere testikels meer sperma en een brein dat meer geïnteresseerd is in het afleveren van dat sperma.

Vrouwen zijn op hun beurt overgegaan van de in het dierenrijk bijna universele “oestrische cyclus” (waarbij een vrouwtje gedurende een korte periode waarneembaar “loops” is) naar de “menstruele cyclus”. Door de wisselende hormonen van de menstruatiecyclus staat de vrouw wellicht meer open voor regelmatige seks (althans in vergelijking met de oestrische cyclus), en is het voor de man niet duidelijk wanneer zij vruchtbaar is.

Daardoor kan de vrouw uit de oudheid haar mannelijke partner vaker seks hebben gegeven (zonder dat hij wist of zij vruchtbaar was) en hem er aldus van hebben overtuigd middelen voor haar en de kinderen beschikbaar te stellen. Met andere woorden, sommige wetenschappers geloven dat menstruatie samenviel met de geboorte van monogamie en partnerschap in de opvoeding van kinderen (of op zijn minst alimentatie). Anderen beweren zelfs dat de mens geëvolueerd is om op twee benen te lopen, zodat de mannetjes voedsel in hun bevrijde armen naar de zogende vrouwtjes konden dragen. Weer anderen geloven dat monogamie veel recenter is, en geëvolueerd is om zich te beschermen tegen SOA’s met de groei van grote groepen. Al deze theorieën blijven echter controversieel, zelfs na tientallen jaren van debat.

Niettemin kan de uitvinding van monogamie (of tenminste, levenslange, alleenstaande partnerschappen) hebben geleid tot een soort “evolutionaire dissonantie”: mannen waren miljoenen jaren geëvolueerd om veel seks met veel partners te zoeken, terwijl vrouwen nu een partner voor het leven verwachtten. De invoering van culturele en sociale normen legden nog meer beperkingen op aan seks. Op hun beurt besloten sommige mannen tot ontrouw en zelfs tot seksueel wangedrag om hun basale verlangens te bevredigen.

Kunnen hersenen de fallus bijhouden?

Het is duidelijk dat de fallus niet het enige orgaan was dat in de loop van onze evolutie is gegroeid; de nog sterkere groei van onze hersenen heeft ertoe bijgedragen dat we onze impulsen niet hebben kunnen uitvoeren.

Hoewel deze enorme uitbreiding van onze hersenen, samen met een versmalling van onze heupen om rechtop te kunnen staan, menselijke baby’s dwong om geboren te worden met uitzonderlijk kleine hersenen, alleen maar om door het geboortekanaal te passen. Wij zijn de enige primaat die tweederde van de hersengroei ondergaat in de twee decennia na de geboorte. Deze trend heeft op zijn beurt de uniek menselijke periode van “adolescentie” gecreëerd, waarin ons lichaam volledig functioneel is, maar onze hersenen nog niet.

Vaak ontstaan bij mannen de hormonen en de geslachtsdrift van de puberteit vóór de volledige ontwikkeling van de besluitvormingsgedeelten van de hersenen. Als je deze testosteron-opwelling koppelt aan alcohol of drugs, is de kans op ongelukkige misdaden, zoals aanranding of verkrachting, groter. Dergelijke roekeloosheid van tieners toont de gevaren aan wanneer de drang naar seks het wint van de ratio.

Met andere woorden, het is waarschijnlijk dat mannen zijn geëvolueerd om meer seks te willen dan zij vaak krijgen in een partnerrelatie, terwijl jonge mannen hun drang naar seks kunnen ontwikkelen voordat zij volledig in staat zijn beslissingen te nemen. Wanneer seksuele impulsen de meer recent geëvolueerde rationele en empathische delen van de hersenen overspoelen, kunnen sommige mannen gedreven worden om hun verlangens uit te voeren zonder rekening te houden met anderen, wat leidt tot overspel en andere vormen van seksueel wangedrag.

Het mannelijk libido (en de berusting van de vrouw daarin) is misschien ouder en vaster in onze hersenen verankerd dan onze recent geëvolueerde “hogere intelligentie”, maar dat betekent niet dat het ook sterker hoeft te zijn.

We hebben een lange weg afgelegd sinds onze oervoorouders op de Afrikaanse Savanne. Net zoals de meesten van ons zijn geëvolueerd om waarde te hechten aan monogamie, lichamelijke autonomie en empathie, zo kunnen we onszelf ook leren om zelfs onze meest hard-wired seksuele impulsen te overwinnen.

Om onze kinderen voor te bereiden op de complexe interacties van de moderne wereld, moeten we hen respect bijbrengen voor contracten, zoals het huwelijk, en voor de rechten van anderen, en hen instrueren hoe ze moeten denken met hun hersenen, de grootste gave die de evolutie ons heeft geschonken.

Lees hier over een eeuwenoude driehoeksverhouding die het gezicht van de huidige mensheid heeft veranderd.