Fizzy Sherbet
Heb je een lepel vol suiker en krijg je nog steeds niet genoeg sensatie? Vrees niet! Deze slimme truc van de wetenschap zal je op de daken doen dansen.
Australian Curriculum links
- Science > Science Inquiry Skills > Foundation > ACSIS011
- Wetenschap > Wetenschap als menselijke inspanning > Stichting > ACSHE013
- Wetenschappen > Chemische wetenschappen > Jaar 2 > ACSSU031
- Wetenschappen > Chemische Wetenschappen > Jaar 6 > ACSSU095
- Wetenschappen > Chemische Wetenschappen > Jaar 8 > ACSSU225
- Wetenschappen > Chemische wetenschappen > Jaar 9 > ACSSU179
Je zult nodig
- suiker
- natriumbicarbonaat (zuiveringszout)
- gepoederde citroenzuur (uit de natuurvoedingsafdeling van je supermarkt)
- Plastic bekertjes of pasteipannetjes
- Lepel
- Tafellepel
Probeer dit
- Een eetlepel poedersuiker toevoegen, een theelepel zuiveringszout en een theelepel citroenzuur in de plastic beker.
- Roer goed.
- Neem met een schone theelepel een klein beetje van het mengsel en stop het in je mond.
- Voel wat er op je tong gebeurt.
- Herhaal stap drie en vier.
Verder onderzoek
Probeer verschillende hoeveelheden van elk ingrediënt toe te voegen om te zien of je het mengsel meer of minder bruisend kunt maken. Pas op dat je niet te veel citroenzuur toevoegt, anders smaakt je sorbet erg zuur.
Je kunt ook proberen je sorbet aan verschillende zoete recepten toe te voegen (zoals koekjes, cake of ijs). Kijk of je kunt voorkomen dat het gaat bruisen totdat de sorbet in je mond zit!
Wat gebeurt er?
Het bruisen op je tong wordt veroorzaakt door een chemische reactie tussen het citroenzuur en het natriumbicarbonaat. Wanneer het citroenzuur en het natriumbicarbonaat met je speeksel in aanraking komen, reageren ze samen en vormen bubbels die in je mond bruisen en knetteren. De poedersuiker zorgt voor de lekkere smaak.
Deze reactie is vergelijkbaar met de meer gebruikelijke reactie tussen azijn en natriumbicarbonaat. Wanneer een zuur (zoals azijn of citroenzuur) wordt gemengd met een carbonaat (zoals natriumbicarbonaat), reageren ze en vormen koolzuurgas, water en een zout. Het koolzuurgas dat bij deze reactie vrijkomt, zorgt voor de belletjes op je tong.
De reactie tussen citroenzuur en natriumbicarbonaat duurt heel, heel lang als beide chemicaliën in de vorm van een vast poeder zijn. Als ze echter in water zijn opgelost, verloopt de reactie aanzienlijk sneller. Daarom worden er geen koolzuurbelletjes gevormd totdat je de chemicaliën nat maakt met je speeksel. Huishoudazijn bevat al veel water, dus reacties met azijn en natriumbicarbonaat gaan heel snel en vereisen geen extra water.
We kunnen de zuur/carbonaatreactie schrijven als een chemische vergelijking:
Zuur + Carbonaat –‘ Koolstofdioxide + Water + Zout
Voor azijn en natriumbicarbonaat is de chemische vergelijking:
Azijn + Natriumbicarbonaat –‘ Koolstofdioxide + Water + Natriumacetaat
CH3COOH + NaHCO3 –‘ CO2 + H2O + CH3COONa
Voor citroenzuur en natriumbicarbonaat luidt de chemische reactie:
Citroenzuur + Natriumbicarbonaat –‘ Koolstofdioxide + Water + Natriumcitraat
C6H8O7 + 3NaHCO3 –‘ 3CO2 + 3H2O + C6H5O7Na3
Echte wereld links
De afbraak van citroenzuur in koolstofdioxide gebeurt op dit moment in je lichaam (of je nu net een sorbet gegeten hebt of niet). Het maakt deel uit van een zeer belangrijk biologisch proces dat de tricarbonzuurcyclus (TCA-cyclus) of de Krebs-cyclus wordt genoemd, en dat van vitaal belang is om de brandstof in ons lichaam om te zetten in energie.