Hiatus Hernia

Uitleg over de bovendarm

De darm (maagdarmkanaal) is de buis die begint bij de mond en eindigt bij de achterwand (anus).

De bovendarm omvat de slokdarm (oesophagus), maag en het eerste deel van de dunne darm (de twaalfvingerige darm). Het voedsel gaat via de slokdarm naar de maag. De maag maakt zuur aan dat helpt om het voedsel te verteren. Nadat het in de maag is gemengd, gaat het voedsel naar de twaalfvingerige darm om te worden verteerd.

De wanden van de maag bevatten spieren. Op de overgang van de maag naar de slokdarm bevindt zich een verdikt spiergedeelte dat sluitspier wordt genoemd. De sluitspier werkt als een klep. Wanneer voedsel via de slokdarm in de maag komt, ontspant de sluitspier zich. Op andere momenten sluit hij echter om te voorkomen dat voedsel en zuur in de maag terug omhoog gaan (terugvloeien) in de slokdarm.

Het middenrif is een grote platte spier die de longen scheidt van de buik (abdomen). Het helpt ons te ademen.

De slokdarm komt door een gat (hiatus) in het middenrif, vlak voordat hij bij de maag komt. Normaal ligt de hele maag onder het middenrif. De spiervezels in het middenrif rond de onderste slokdarm helpen de sluitspier om de slokdarm gesloten te houden om terugvloeiing van zuur en voedsel te voorkomen.

Wat is een hernia en wat is een hiatushernia?

• Een hernia ontstaat wanneer een deel van een orgaan door een spierwand duwt (uitpuilt) die het op zijn plaats houdt. Er zijn verschillende soorten hernia’s. Een liesbreuk is bijvoorbeeld het meest voorkomende type wanneer een deel van de onderste darm door de spier in de lies uitsteekt.
• Een hiatushernia treedt op wanneer een deel van een van de organen in de buik door het middenrif uitsteekt. Meestal is dit een deel van de maag; het kunnen echter ook andere organen zijn, zoals de alvleesklier, de milt of de bovendarm (dunne darm).

Typen hiatushernia

• Glijdende hiatushernia is het meest voorkomende type. In deze situatie steekt de sluitspier aan de onderkant van de slokdarm (oesophagus) en de bovenkant van de maag uit door het gat (hiatus) in het middenrif. Dit is de spier die de longen scheidt van de buik (abdomen). De hernia kan op en neer, in en uit de onderborst schuiven. Hij is vaak vrij klein. Dit type hiatus hernia gaat meestal gepaard met symptomen van zure reflux (zie hieronder.)
• Para-oesofageale hiatus hernia (ook wel een rollende hiatus hernia genoemd) komt minder vaak voor. In deze situatie duwt (puilt) een deel van de maag omhoog door het gat in het middenrif naast de slokdarm. In sommige gevallen kunnen ook andere organen uit de buik door het gat uitsteken. Dit kan de alvleesklier, de milt of de bovendarm (dunne darm) zijn. Dit is niet het normale type hiatus hernia en het komt veel minder vaak voor dan een glijdende hiatus hernia. Het is riskanter, omdat er meer kans is dat het uitstekende orgaan vast kan komen te zitten, waardoor een verstopping (obstructie) kan ontstaan.

U kunt ook hiatus hernia’s zien die worden aangeduid als type 1-4, afhankelijk van waar de maag en de slokdarm zich bevinden ten opzichte van het middenrif.

Wat veroorzaakt hiatus hernia en hoe vaak komt het voor

het?

Het exacte aantal mensen met een hiatus hernia is niet bekend, omdat veel mensen met een hiatus hernia geen symptomen hebben. Men denkt echter dat ze vaak voorkomen. Sommige studies suggereren dat bij de helft van de mensen die zich laten onderzoeken op indigestie (dyspepsie) een hiatus hernia wordt ontdekt.

De oorzaak van hiatus hernia is niet duidelijk. Men denkt dat de meeste zich ontwikkelen bij mensen boven de 50 jaar. Het kan zijn dat de middenrifspier met de jaren zwakker wordt. Hierdoor kan een deel van de maag door het gat in het middenrif uitsteken. Factoren die de druk in de buik (abdomen) verhogen, zoals regelmatig hoesten, herhaaldelijk tillen van zware voorwerpen, of zwaarlijvigheid, kunnen het risico op het ontwikkelen van een hiatus hernia verhogen. Het kan waarschijnlijker zijn als een van uw naaste familieleden een hiatus hernia heeft.

Operaties rond de maag en slokdarm kunnen u een grotere kans geven op het para-oesofageale type hiatus hernia. U hebt ook meer kans op dit type als uw wervelkolom of ribbenkast meer gebogen is dan normaal. Bijvoorbeeld bij mensen met scoliose of kyfose.

Er is een zeldzaam type hiatus hernia dat voorkomt bij pasgeboren baby’s, als gevolg van een aangeboren afwijking van de maag of het middenrif. Congenitaal’ betekent dat de aandoening vanaf de geboorte aanwezig is. Dit zeldzame type wordt in deze folder niet verder behandeld.

Wat zijn de symptomen van een hiatus hernia?

Vaak zijn er geen

Veel mensen met een hiatus hernia hebben geen klachten.

Klachten van zure reflux

De hernia zelf veroorzaakt geen klachten. Maar als u een hiatushernia hebt, kan het zijn dat de factoren die normaal voorkomen dat maagzuur terugstroomt in de slokdarm, niet zo goed werken. De sluitspier werkt misschien niet goed. De normale druk van de middenrifspier op de slokdarm valt weg. Daardoor is er meer kans dat het zuur in de maag terug omhoog gaat (reflux) in de slokdarm. Het terugvloeiende zuur kan een ontsteking van het onderste deel van de slokdarm veroorzaken. Dit kan een of meer van de volgende symptomen veroorzaken:

• Zuurbranden: dit is het belangrijkste symptoom. Dit is een brandend gevoel dat vanuit de bovenbuik (buik) of de onderborst omhoog gaat naar de hals.
• Pijn in de bovenbuik en borst.
• Ziek gevoel.
• Een zure smaak in de mond.
• Bloeden.
• Uitdroging.
• Moeite met slikken.
• Een brandende pijn bij het doorslikken van warme dranken.

Deze symptomen hebben de neiging te komen en te gaan en zijn meestal erger na een maaltijd.

Er kunnen zich enkele ongewone symptomen voordoen. Als een van deze symptomen zich voordoet, kan dat de diagnose bemoeilijken, omdat deze symptomen andere aandoeningen kunnen imiteren. Bijvoorbeeld:

• Een hardnekkige hoest, vooral ’s nachts, komt soms voor. Dit is te wijten aan het terugvloeiende zuur dat de luchtpijp (trachea) irriteert. Astma-achtige symptomen van hoest en piepen kunnen soms het gevolg zijn van zure reflux.
• Overige mond- en keelklachten komen soms voor, zoals tandvleesproblemen, slechte adem, keelpijn, heesheid en een gevoel van een brok in de keel.
• Zware pijn op de borst ontstaat in sommige gevallen (en kan worden aangezien voor een hartaanval).
• Zelden, bij mensen met een para-oesofageale hernia, kunnen de symptomen die zijn van een deel van de darm dat geblokkeerd is (obstructie). In dat geval is er sprake van hevige buikpijn of pijn op de borst, met kokhalzen of misselijkheid (braken).

Notitie: veel mensen met zure reflux hebben geen hiatus hernia. Ook hebben veel mensen met een hiatus hernia geen symptomen van zure reflux. Als je een hiatus hernia hebt, hoeft dat niet te betekenen dat de sluitspier tussen de slokdarm en de maag niet zo goed werkt. Het is alleen zo dat je door een hiatushernia meer kans hebt op een slecht functionerende sluitspier en meer kans hebt op het ontwikkelen van zure reflux symptomen.

Maar mensen met een hiatushernia die wel reflux krijgen, hebben gemiddeld genomen meer last van de symptomen en problemen die gepaard gaan met zure reflux. Dit kan komen doordat bij een hiatus hernia het zuur dat in de slokdarm komt, langer in contact blijft met de slokdarmwand in vergelijking met mensen zonder hiatus hernia. Zie de aparte folder Zure reflux en slokdarmontsteking (brandend maagzuur) voor meer informatie.

Hoe wordt een hiatushernia vastgesteld?

Een hiatushernia kan worden vastgesteld als u wordt onderzocht op symptomen van reflux. Een speciaal röntgenonderzoek, bariumslik genaamd, wordt soms gebruikt om de aanwezigheid van een hiatus hernia te bevestigen. Endoscopie wordt steeds vaker gebruikt voor de diagnose. Een endoscoop is een dunne, flexibele telescoop die door de slokdarm (oesophagus) tot in de maag wordt gebracht. Zo kan een arts of verpleegkundige naar binnen kijken. Een hiatus hernia kan worden gezien. Soms zijn andere onderzoeken nodig.

Wat is de behandeling van hiatus hernia?

Geen behandeling in sommige gevallen

Als u geen klachten heeft, heeft u in de meeste gevallen geen behandeling nodig. De hiatus hernia kan meestal geen kwaad. Soms, als u een hernia heeft met risico op complicaties, kan u een operatie worden aangeboden, zelfs als u geen klachten heeft.

Veranderingen in levensstijl

• Als u refluxklachten heeft, moet u streven naar gewichtsverlies als u overgewicht heeft.
• Vermijd alles wat druk op uw maag veroorzaakt, zoals strakke kleding en korsetten.
• Als u rookt, moet u streven naar stoppen. Als u veel alcohol drinkt, helpt het ook om te minderen met alcohol.
• Het hoofdeinde van het bed hoger zetten kan helpen bij de nachtelijke symptomen.
• Het eten van uw avondeten te dicht bij bedtijd vermijden kan ook helpen bij de nachtelijke symptomen. Eet bij voorkeur minstens drie uur voordat u naar bed gaat.
• Kleinere maaltijden kunnen helpen, net als het vermijden van voedsel waarvan u vindt dat het de reflux verergert.

Medicijnen

Als het veranderen van uw levensstijl niet helpt, hebt u misschien medicijnen nodig. Medicijnen die de werking of productie van maagzuur verminderen, kunnen helpen. De meest effectieve medicijnen zijn protonpompremmers (PPI’s). PPI’s die vaak worden gebruikt zijn omeprazol of lansoprazol. Als deze niet geschikt voor u zijn, kunnen andere pillen zoals ranitidine of antacida worden gebruikt. Recente studies hebben vragen doen rijzen over het verband tussen langdurig gebruik van PPI’s en maagkanker. Meer onderzoek is nodig. Het huidige advies is om PPI’s in een zo laag mogelijke dosis en voor een zo kort mogelijke periode in te nemen; sommige mensen vinden dat ze ermee toe kunnen in plaats van ze elke dag in te nemen. Als andere medicijnen echter niet helpen en uw klachten aanhoudend zijn, moet u ze zo lang als nodig is blijven gebruiken.

Een operatie

Zelden veroorzaakt een hiatushernia ernstige refluxklachten die met medicijnen niet zo goed worden verholpen. Daarom wordt soms een operatie geadviseerd. Het kan ook raadzaam zijn als u de medicijnen om een of andere reden niet kunt verdragen. Bij deze operatie wordt de maag weer in de juiste positie gebracht en wordt de verzwakte middenrifspier rond de onderste slokdarm (oesofagus) aangespannen. De operatie wordt tegenwoordig meestal uitgevoerd met behulp van een laparoscoop (een telescoop die in de maag wordt ingebracht). Vaak moet de operatie na verloop van tijd worden herhaald.

Wat zijn de mogelijke complicaties van een hiatushernia?

Mogelijke complicaties kunnen optreden als er sprake is van langdurige terugvloeiing van zuur in de slokdarm (oesophagus), wat in sommige gevallen voorkomt. Deze omvatten:

• Oesofagitis. Dit is een ontsteking van het slokdarmslijmvlies, veroorzaakt door het zuur dat er in de loop der tijd tegenaan spoelt. Dit kan meestal worden behandeld met PPI’s, zoals hierboven vermeld.
• Hoest. Soms kan de zure reflux terug naar boven gaan en het gebied van de stembanden (larynx) aantasten en u een constante kriebelhoest bezorgen. Ook dit kan meestal met succes worden behandeld met anti-refluxmedicijnen.
• Vernauwing (een strictuur). Als u een ernstige en langdurige ontsteking hebt, kan dit littekenvorming en vernauwing van de onderste slokdarm veroorzaken. Dit is zeldzaam.
• Verdraaiing (volvulus) of verwurging (beknelling van de hernia met blokkade van de bloedsomloop). Dit zijn zeldzame complicaties die kunnen optreden bij het zeldzame para-oesofageale type hiatushernia.
• Barrett’s oesofagus. De bekleding van de slokdarm is opgebouwd uit een aantal eenheden die cellen worden genoemd. Bij Barrett slokdarm veranderen de cellen die de onderste slokdarm bekleden. De veranderde cellen zijn vatbaarder voor kanker dan gewoonlijk. (Ongeveer 1 op 20 mannen en 1 op 33 vrouwen met Barrett-slokdarm ontwikkelen slokdarmkanker.)
• Kanker. Uw risico op het ontwikkelen van kanker van de slokdarm is licht verhoogd ten opzichte van het normale risico als u langdurige zure reflux heeft. Dit licht verhoogde risico is nog iets hoger bij mensen met reflux plus een hiatus hernia. Dit komt doordat refluxproblemen gemiddeld ernstiger zijn bij mensen met een hiatushernia dan bij mensen zonder een hiatushernia.