Imperfecte concurrentie
Er zijn VIER algemene marktstructuren die resulteren in imperfecte concurrentie. Onderstaande tabel geeft een overzicht van de kenmerken van elk van deze marktstructuren.
| Marktstructuur | Aantal kopers en verkopers | Degraad van productdifferentiatie | Graad van controle over prijs |
|---|---|---|---|
| Veel kopers en verkopers | Enkele | Enkele | |
| Oligopolie | Weinig verkopers en veel kopers | Enigszins | Enigszins |
| Duopoly | Twee verkopers en veel kopers | Volledig | Volledig |
| Monopoly | Een verkoper en veel kopers | Volledig | Volledig |
Monopolistische concurrentieEdit
Een situatie waarin veel bedrijven met enigszins verschillende producten met elkaar concurreren. Bovendien concurreren ondernemingen met elkaar door gedifferentieerde producten te verkopen die in hoge mate substitueerbaar zijn, maar geen volmaakte substituten zijn. Daarom is de mate van marktmacht bij monopolistische concurrentie afhankelijk van de mate van productdifferentiatie.
Er zijn twee soorten productdifferentiatie:
- Verticale differentiatie: een product is ondubbelzinnig beter of slechter dan een concurrerend product (bijv. producten die verschillen in efficiëntie of effectiviteit); en
- Horizontale differentiatie: een product dat slechts enkele consumenten verkiezen boven concurrerende producten (bijv. Mercedes Benz en BMW).
Daarnaast heeft elk bedrijf een klein percentage van de totale monopolistische markt in handen en heeft dus beperkte controle over de heersende marktprijs. Bijgevolg is de vraagcurve van elke onderneming (in tegenstelling tot de volmaakte mededinging) neerwaarts gericht in plaats van vlak. Bovendien zijn de kruiselingse prijselasticiteiten van de vraag groot (maar niet oneindig). De productiekosten liggen hoger dan wat perfect concurrerende bedrijven kunnen realiseren, maar de samenleving profiteert van de productdifferentiatie.
Oligopolie
In een oligopolistische marktstructuur wordt de markt bevoorraad door een klein aantal bedrijven (meer dan 2). Bovendien zijn er zo weinig bedrijven dat de acties van één bedrijf de acties van de andere bedrijven kunnen beïnvloeden. In deze marktstructuur kan er al dan niet sprake zijn van productdifferentiatie. Het product dat zij verkopen kan al dan niet gedifferentieerd zijn en er zijn toegangsbelemmeringen: natuurlijke belemmeringen, kosten, marktomvang,… of ontmoedigingsstrategieën.
In een oligopolie zijn de belemmeringen voor markttoetreding en -uittreding hoog. De belangrijkste barrières zijn:
- octrooien;
- technologie;
- schaalvoordelen;
- overheidsregulering (bijv. beperking van de uitgifte van licenties); en
- naamsbekendheid van het bedrijf.
Indien twee ondernemingen heimelijke afspraken maken, vormen zij een kartel om de productie te beperken en de winstgevendheid van hun ondernemingen te verhogen. Oliemaatschappijen, kruidenierswinkels en sommige telecommunicatiebedrijven zijn voorbeelden van oligopolies.
DuopolyEdit
Een speciaal soort oligopolie, waarbij twee bedrijven exclusieve macht en controle hebben op een markt. Het is een bijzonder geval van oligopolie, zodat kan worden gezegd dat het een tussensituatie is tussen monopolie en perfecte concurrentie-economie. Het is dus de meest basale vorm van oligopolie.
Monopolie
In een monopoliemarkt is er slechts één aanbieder en is er een pluraliteit aan kopers; het is een onderneming zonder concurrenten in haar bedrijfstak. De monopolist heeft marktmacht, dat wil zeggen dat hij de prijs van het goed kan beïnvloeden. Bovendien is een monopolist de enige aanbieder van een goed of dienst en ondervindt hij dus geen concurrentie op de outputmarkt. Er zijn dan ook belangrijke belemmeringen voor de toegang tot de markt, zoals octrooien, marktomvang, controle over bepaalde grondstoffen. Voorbeelden van monopolies zijn openbare nutsbedrijven (water, elektriciteit) en Australia Post. Een monopolist heeft te maken met een neerwaarts hellende vraagcurve. Dus als de monopolist zijn prijs verhoogt, verkoopt hij minder eenheden.
Hieruit volgt dat een monopolist:
- de productie ligt onder het niveau van een perfect concurrerende markt; maar
- de prijs ligt boven de marginale kosten.
Een ander kenmerk van monopolies is rent seeking, waarbij monopolistische bedrijven geld uitgeven om hun monopoliemacht te behouden en uit te oefenen. Dit gebeurt door middel van reclame, lobbyen en het opbouwen van overcapaciteit om concurrenten ervan te weerhouden de markt te betreden.
Een bedrijf is een monopsonist als het weinig of geen concurrentie ondervindt op één van zijn afzetmarkten. Een natuurlijk monopolie doet zich voor wanneer het voor één enkele onderneming goedkoper is om de gehele productie van de markt te leveren.