Kukulcan, de slangengod van de Maya’s, blijft over als een erfenis van de eens zo machtige beschaving

Kukulcan was de almachtige slangengod die door de Maya’s werd aanbeden. Hoewel er weinig informatie over de legenden en mythologie van Kukulcan is overgebleven – als gevolg van de tragische vernietiging van de Maya-codices door de Spaanse conquistadores en katholieke priesters – zijn afbeeldingen van deze god terug te vinden in de overgebleven architectuur van de Maya’s en blijven zij over als een blijvende erfenis van deze eens zo machtige beschaving.

De tempel van Kukulcan bij Chichen Itza ( Filip Maljković / flickr)

De tempel van Kukulcan bij Chichen Itza ( Filip Maljković / flickr )

De gevederde slang godheid

Terwijl Kukulcan een godheid was die aanbeden werd door de Maya’s, zijn concept, d.w.z.een gevederde slangengodheid, was niet uniek voor de Maya beschaving. Hij stond bekend als Quetzalcoatl bij de Azteken en als Gukumatz bij de Ki’che’ (een Mayagroep die zich in het huidige Guatemala bevindt).

Het idee van een gevederde slangengod in de precolumbiaanse Meso-Amerikaanse religie gaat terug tot de tijd van de Olmeken, de vroegst bekende grote beschaving in Mexico die bloeide van ongeveer de 15e tot de 5e eeuw v. Chr. Het is ook bekend dat de gevederde slangengod werd aanbeden door de mensen van Teotihuacan, zoals blijkt uit de prominente afbeelding van deze godheid op de Tempel van de Gevederde Slang, een van de belangrijkste piramiden op de antieke plaats.

• De ‘mythe’ van de Gevederde Slang: Onthulling van de echte boodschap achter de gevederde slang
• De opkomst van Quetzalcoatl: Van Gevederde Slang tot Schepper God
• Bebaarde Goden van de Amerika’s Werd Jezus Verrezen?! Misschien. Maar waarom is de Gevederde Slang alomtegenwoordig?

Gevederde slang, oud postklassiek tijdperk, 900 – 1250 n.Chr., kalksteen. Uit Chichén Itzá, Yucatán, Mexico (CC by SA 1.0)

Verspreiding van de cultus van de slangengod

Hoewel de gevederde slangengod al in de tijd van de Olmeken werd aanbeden, waren het de Tolteken die van zijn cultus een pan-Mesoamerikaanse cultus maakten. Het was deze precolumbiaanse beschaving, die tussen de 10e en 12e eeuw na Christus de huidige regio Centraal-Mexico overheerste, die de cultus van deze god verspreidde toen zij hun buren veroverden. Het is waarschijnlijk dat de Tolteken deze god naar het land van de Maya’s brachten, waar hij bekend werd als Kukulcan.

Sommige geleerden geloven dat de grote Maya-stad Chichen Itza door de Tolteken is veroverd, terwijl anderen van mening zijn dat deze stad is gesticht door verbannen Tolteekse edelen. In ieder geval is de invloed van de Tolteken in Chichen Itza merkbaar, aangezien er overeenkomsten zijn getrokken tussen de bouwstijl van de stad en die van Tollan (tegenwoordig bekend als Tula), de hoofdstad van de Tolteken.

Piramide van de gevederde slang bij Tula ( CC by SA 3.0 )

De tempel van Kukulcan

De gevederde slanggodheid werd ook bij de Maya’s geïntroduceerd, wat het duidelijkst te zien is in de grote Maya-stad Chichen Itza , in het gebouw dat bekend staat als El Castillo, of de tempel van Kukulcan. Dit is een trappiramide die het landschap van Chichen Itza domineert, hetgeen duidelijk is op grond van de afbeeldingen van deze god in de architectuur, met name het steenhouwwerk van het hoofd van Kukulcan aan de voet van de trappen van de piramide.

Eén van de interessantste aspecten van deze tempel is de astronomische uitlijning. Tijdens de lente- en herfstequinoxen werpen de zonnestralen in wisselwerking met de randen van de treden van de piramide een schaduw op de zijkant van de trap van het bouwwerk. Deze schaduw creëert de illusie van een reusachtige slang die de piramide afdaalt. Het hoofd van Kukulcan aan de voet van de trap versterkt zeker het effect van deze illusie.

Verloren Mythologie

We weten helaas weinig over de mythen rond Kukulcan, en geleerden weten niet zeker of ze lijken op de mythen die de Azteken over Quetzalcoatl hebben verteld. Eén van de Azteekse mythen over Quetzalcoatl stelt dat deze god een priester-koning van Tollan was geweest, maar werd verbannen door Tezcatlipoca, de god van de nacht. In één versie van de mythe verliet Quetzalcoatl de stad, ging aan boord van een vlot gemaakt van slangen, en zeilde oostwaarts. Sommigen hebben gesuggereerd dat deze legende een historische basis zou kunnen hebben, en dat de oostwaartse reis van Quetzalcoatl overeen zou kunnen komen met de aankomst van de Tolteken op het schiereiland Yucatan, een legende die zowel Kukulcan als Quetzalcoatl gemeen zouden kunnen hebben.

Top afbeelding: Kukulkan als een slangengodheid aan de voet van de westzijde van de noordelijke trap van El Castillo, Chichen Itza ( CC by 2.0 )

Door: Wu Mingren