Nationale inkomensrekening
De nationale inkomensrekening is een geheel van beginselen en methoden die worden gebruikt om het inkomen en de productie van een land te meten. Er zijn in principe twee manieren om de nationale economische activiteit te meten: als de geldwaarde van de totale productie van goederen en diensten gedurende een bepaalde periode (meestal een jaar) of als het totaal van de inkomsten uit economische activiteit nadat rekening is gehouden met het verbruik van kapitaal.
De meest gebruikte indicator van de nationale productie is het bruto nationaal product (BNP), dat een maat is voor de totale marktwaarde van de op dat moment geproduceerde eindproducten en de waarde van de verleende diensten. Omdat de nationale produktie goederen en diensten omvat die zeer uiteenlopend van aard zijn en waarvan sommige in feite niet op de markt worden gebracht, is de bepaling van de marktwaarde moeilijk en enigszins onnauwkeurig. Niettemin maakt het gebruik van een gemeenschappelijke waarderingsgrondslag het mogelijk een totaal te verkrijgen dat een getrouwe weergave is van het produktieniveau van een land. De regel dat alleen thans geproduceerde goederen en diensten mogen worden meegeteld, zorgt ervoor dat alleen de productie die in de loop van een bepaald jaar plaatsvindt, wordt meegeteld en dat alle transacties waarbij geld van eigenaar verandert maar geen goed of dienst tegenover staat (zogenaamde overdrachtsbetalingen, bv. werkloosheidsuitkeringen of sociale-zekerheidsuitkeringen, geschenken), buiten beschouwing blijven. De regel dat alleen afgewerkte of eindprodukten moeten worden meegeteld is noodzakelijk om te voorkomen dat grondstoffen, halffabrikaten en eindprodukten dubbel of driedubbel worden meegeteld. Zo omvat de waarde van auto’s al de waarde van het staal, glas, rubber en andere onderdelen die zijn gebruikt om ze te maken.
Het nationaal inkomen kan van het BNP worden afgeleid door rekening te houden met bepaalde niet-inkomstenkosten die in het BNP zijn begrepen, hoofdzakelijk de kosten van indirecte belastingen, subsidies en het verbruik van vaste activa (afschrijving). Het aldus berekende nationale inkomen is het totale inkomen van de eigenaren van de productiefactoren; het is de som van lonen, salarissen, winsten, rente, dividenden, huur enzovoort.
De gegevens die zijn verzameld voor de berekening van het BNP en het nationale inkomen kunnen op een aantal manieren worden gemanipuleerd om verschillende verbanden in de economie aan te tonen. Veelgebruikte toepassingen van de gegevens zijn: uitsplitsingen van het BNP of het nauw verwante BBP (bruto binnenlands product) naar soorten producten of naar functionele stadia in de totstandkoming ervan; uitsplitsingen van het nationaal inkomen naar soort inkomen; en analyses van de financieringsbronnen (afschrijvingen; besparingen door personen, bedrijven of instellingen; en nationale tekorten).
In de praktijk worden statistici geconfronteerd met een aantal moeilijkheden en complicaties bij het berekenen van het nationaal product en inkomen. Hoewel er een schat aan informatie beschikbaar is uit periodieke productieaangiften van bedrijven, uit cijfers van de belasting over de toegevoegde waarde, uit aangiften van inkomsten- en vennootschapsbelasting, en uit andere verslagen over inkomens of uitgaven, zijn deze allemaal onvolledig, onderhevig aan fouten, en gebaseerd op verschillende definities en waarderingsmethoden. Statistici hebben verschillende technieken ontwikkeld voor het maken van schattingen en het aanbrengen van correcties om de kwaliteit van de cijfers te verbeteren. Veel indirect bewijs wordt gebruikt om leemten in de gegevens op te vullen. Foutmarges bij gepubliceerde berekeningen zijn zelf ook onderhevig aan fouten. Zo kunnen eenvoudige vergelijkingen van bijvoorbeeld het gerapporteerde nationale produkt en inkomen van een land met dat van een ander land misleidend zijn. De nationale boekhouding blijft een onnauwkeurige wetenschap, maar is een instrument van onschatbare waarde voor economische planners en begrotingsmakers.