New York State IPM Program

Onze dank gaat uit naar Paul Hetzler, CCE St. Lawrence County, voor het mogen gebruiken van dit bericht. De IPM connectie? Identificeer die pluizige beesten voordat je ze toevoegt aan je “warme en pluizige” kinderboerderij.

Toen ik een kind was, was ik gefascineerd door rupsen, maar ik had moeite met het woord. Voor mij was het lieve kleine wollige beertje dat over mijn hand liep een “kalipitter”. Pas jaren later leerde ik dat een calipitter een instrument is om de diameter van een rups tot op de micron nauwkeurig te meten.

Rupsen blijven me interesseren, hoewel ik ze niet meer universeel schattig vind. Stel je de teleurstelling en het verlies van onschuld voor na de ontdekking dat sommige van deze donzige, fascinerende, zachte wezens die hun weg kietelden over mijn hand giftig waren. Deze openbaring was te vergelijken met de ontdekking dat Bambi een gevaarlijke carnivoor was, een angst die me tot op de dag van vandaag achtervolgt.

Opvallend – en opvallend op een minder prettige manier. White-marked tussock moth larven, courtesy Wikimedia Commons.

Het lijkt een verdere onrechtvaardigheid dat veel van de zogenaamde “stekelhaarrupsen” behoren tot de schattigste en kleurrijkste die er zijn. Maar ze zijn tenminste niet agressief, zoals gele jakhalzen dat kunnen zijn. Ze zijn strikt defensief, de verdediging bestaat uit holle haren verbonden met gifklieren die gif afscheiden. De chemische cocktail is soortspecifiek, en bestaat vaak uit serotonine, histamine, mierenzuur en verschillende aminozuren.

De haren injecteren hun lading alleen als het beestje ruw wordt aangepakt. Of langs je shirt valt, of in je slaapzak terechtkomt, of op een andere manier tegen je huid wordt gedrukt. Hun steken veroorzaken een pijnlijke uitslag die een week of langer kan aanhouden. Sommige mensen hebben ernstiger reacties die medische behandeling vereisen.

Je zou denken dat giftige rupsen uit exotische streken komen, maar bij mijn weten zijn ze allemaal inheems in onze regio. Een grote groep is de rupsenclan. Deze rupsen zien er ongeveer net zo angstaanjagend uit als teddyberen. Twee voorbeelden zijn de hickory (Lophocampa caryae) en white-marked (Orgyia leucostigma) tussock moths, die plaatselijk veel voorkomen. Ik heb deze en hun verwanten in de loop der jaren vaak gezien.

Hickory tussock caterpillars zijn meestal wit, doorspekt met een paar langere zwarte “snorharen.” De larven van de witgestreepte tussockmot zien eruit alsof ze net van de clownschool komen, met een geel-zwart gestreept patroon, een felrode kop, een paar superlange zwarte aanhangsels als hoofdtooi, een rij zijwaartse witte haren aan elke kant, en vier felgele (soms witte) pluimen achter hun kop als een rij rookkanalen.

De stompelige rups van de bruine heggemot (Phobetron pithecium) ziet er beslist niet uit als een rups. Hij kan gemakkelijk worden verward met een stofkonijntje of een plukje pluis. Deze rariteit, ook wel apenslak genoemd, heeft acht harige, armachtige aanhangsels en zou een prijs moeten krijgen voor zijn gelijkenis met een pluchen knuffel. Als u de aapslak tegenkomt, weersta dan de impuls om hem te knuffelen.

Zoals gifkikkers zich flamboyant kleden om aan te geven dat ze een slechte keuze zijn als prooi, zo hebben sommige giftige rupsen een nog feller uiterlijk dan die van de grasmotten. Bij de rupsen van de Stekelroos (Parasa indetermina) en de Zadelrug (Acharia stimulea) bijvoorbeeld, zou je kunnen denken dat een grapjas miniatuur piñata’s heeft neergezet. Ze springen in het oog en zitten vol weerhaakjes, maar niemand zal ze met een pluchen knuffel verwarren.

Gelukkig genoeg lijken veel giftige rupsen op elkaar. De Io mot (Automeris io), een enorme mot met een opvallende oogvlekvorm op elke vleugel, begint als een neongroene (rood tot de eerste vervelling) rups vol met serieus uitziende weerhaken. Nog verder weg is de gigantische rups van de zijderups (Lonomia oblique) in het zuiden van Zuid-Amerika verantwoordelijk voor maar liefst 500 menselijke sterfgevallen – en hij ziet er ook angstaanjagend uit.

Bedenk wel dat zowat elke donzige rups, giftig of niet, astma kan opwekken. Die haren zijn breekbaar en komen gemakkelijk in de lucht terecht. Ongedierte zoals de oost- en bostentrups – en ook zigeunermotten – komen soms in zulke grote aantallen voor dat ze astma kunnen veroorzaken, vooral bij kinderen. Zelfs de geliefde wollige beren (veel soorten van de familie Arctiinae) lokken bij sommige mensen aanvallen uit.

Wat te doen bij een steek? Gebruik Scotch of verpakkingstape op uw huid om vastzittende rupsharen eruit te trekken (samen met een paar van uw eigen haren). Was het gebied en isoleer kleding waarvan je denkt dat er rupsenharen in kunnen zitten. Let een paar uur op tekenen van een ernstige reactie en behandel de huiduitslag verder zoals u dat bij elke steek zou doen met calaminelotion, antihistaminica of hydrocortisonlotion zoals voorgeschreven door uw arts.

Laten we hopen dat een paar rotte appels in de buurt u er niet van weerhouden rupsen te waarderen. Zelfs de lelijkste rupsen groeien op tot motten en vlinders, waarvan er vele prachtig zijn. En ze zijn allemaal belangrijke bestuivers. Blijf uit de buurt van degenen die hier worden beschreven, maar voel je vrij om alle anderen te onderzoeken.

Neem wel je callipitter mee.

Auteur: Mary M. Woodsen

Ongedierte en pesticiden – beide kunnen schade aanrichten. Hoe kunnen we onszelf op de minst giftige manier beschermen? IPM is de gezonde, verstandige, wetenschappelijk onderbouwde aanpak die overal werkt. Het New York State Integrated Pest Management Program ontwikkelt en biedt beproefde tactieken voor nieuw en oud ongedierte, of het nu op boerderijen, kantoren, boomgaarden, scholen, parken, wijngaarden, meer…. Waar je plaagdieren vindt, vind je IPM.