Niet-vasculaire plant

Niet-vasculaire planten zijn planten zonder het vasculaire systeem dat bestaat uit xyleem en floëem. Hoewel niet-vasculaire planten deze specifieke weefsels missen, bezitten veel planten eenvoudiger weefsels die gespecialiseerde functies hebben voor het interne transport van water.

Algen zijn een soort niet-vasculaire planten.

Niet-vasculaire planten omvatten twee ver verwante groepen:

• Bryophyten, een informele groep die taxonomen nu behandelen als drie afzonderlijke landplanten-afdelingen, namelijk: Bryophyta (mossen), Marchantiophyta (levermossen), en Anthocerotophyta (hoornmossen). Bij alle bryofyten zijn de primaire planten de haploïde gametofyten, met als enige diploïde deel de aangehechte sporofyt, bestaande uit een stengel en sporangium. Omdat deze planten geen lignified water-geleidende weefsels hebben, kunnen ze niet zo groot worden als de meeste vasculaire planten.
• Algen – vooral de groene algen. Recente studies hebben aangetoond dat de algen uit verschillende niet-verwante groepen bestaan. Alleen de groepen algen die tot de Viridiplantae worden gerekend, worden nog als verwanten van landplanten beschouwd.6

Deze groepen worden soms “lagere planten” genoemd, verwijzend naar hun status als de vroegste plantengroepen die zich hebben ontwikkeld, maar dit gebruik is onnauwkeurig, omdat beide groepen polyfyletisch zijn en ook vasculaire cryptogamen kunnen omvatten, zoals de varens en varenbindmiddelen die zich met behulp van sporen voortplanten. Niet-vasculaire planten behoren vaak tot de eerste soorten die zich in nieuwe en onherbergzame gebieden vestigen, samen met prokaryoten en protisten, en fungeren dus als pioniersoorten.

Niet-vasculaire planten hebben geen grote verscheidenheid aan gespecialiseerde weefseltypes. Mossen en levermossen hebben structuren, phylliden genaamd, die op bladeren lijken, maar geen echte bladeren zijn, omdat het afzonderlijke celbladen zijn zonder interne luchtruimten, zonder cuticula of huidmondjes en zonder xyleem of floëem. Bijgevolg kunnen de phylliden het waterverlies uit hun weefsels niet regelen en worden zij poikilohydrisch genoemd. Sommige levermossen, zoals Marchantia, hebben een cuticula en de sporofyten van mossen hebben zowel cuticula als stomata, die belangrijk waren in de evolutie van landplanten.

Alle landplanten hebben een levenscyclus met een afwisseling van generaties tussen een diploïde sporofyt en een haploïde gametofyt, maar in alle niet-vasculaire landplanten is de gametofyt generatie dominant. Bij deze planten groeien de sporofyten uit en zijn zij afhankelijk van de gametofyten voor de opname van water en minerale voedingsstoffen en voor de levering van fotosynthaat, de producten van de fotosynthese.