Vogels maken zich klaar om te gaan
Elk jaar op hetzelfde tijdstip laten klieren in hun lichaam speciale chemische stoffen – hormonen genaamd – los in hun systeem.
Natuurlijke signalen, zoals de geleidelijk veranderende daglengte (in het VK worden de dagen korter aan het eind van de zomer en langer aan het begin van de lente), zorgen ervoor dat dit automatisch gebeurt. Deze hormonen zorgen ervoor dat vogels zich anders gaan gedragen. Ze beginnen onrustig rond te vliegen en verzamelen zich in zwermen.
In de lente beginnen de hormonen een vogel ook voor te bereiden op het broeden. Zijn geslachtsorganen, die in de winter verborgen zijn gebleven, worden groter ter voorbereiding op de paring.
Deze verandering is een ander signaal om naar het zomerverblijf te vertrekken. Sommige vogels paren tijdens de reis, maar ze wachten tot ze hun bestemming hebben bereikt voordat ze een nestplaats zoeken.
Het is tijd om te gaan eten!
De hormonen zetten ook een voedingswoede in gang. De vogel brengt elke minuut van het daglicht door met zich vol te proppen met voedsel, om een voorraad aan te leggen voor de lange reis. Zijn lichaam heeft een speciale eigenschap om voedsel snel in vet om te zetten.
Het vet vormt een laag onder z’n huid, die tijdens het vliegen in energie wordt omgezet. Kleinere soorten kunnen in deze periode 3 tot 4% van hun lichaamsgewicht per dag aankomen; een rietzanger verdubbelt bijna zijn gewicht van 10 gram tot 20 gram in slechts drie weken. Deze extra lading geeft hem genoeg energie om helemaal naar Afrika te vliegen.
Als de migranten eenmaal volgeladen zijn met voedsel en klaar om te vertrekken, wachten ze op het weer om het startschot te geven. Een periode van rustig weer met een heldere hemel is meestal het signaal. Dit weer wordt veroorzaakt door hoge atmosferische druk (een anticycloon), en is typerend voor het Verenigd Koninkrijk in de nazomer en de herfst.
Lage atmosferische druk (een depressie) veroorzaakt wind, bewolking en regen. Dit is slecht voor de trek, dus de vogels houden zich koest tot de depressie voorbij is.
Veel vogels beginnen hun zuidelijke trek met korte voederbewegingen, naar rietvelden en andere geliefde gebieden aan de zuidkust. Terwijl ze dikker worden, registreren vogelringers de hoeveelheid vet die de vogels bij zich dragen voor hun trek.
Afhankelijk van de zomer vinden de vogels in deze tijd veel of weinig voedsel, zodat de ringers kunnen laten zien hoe gezond het platteland voor vogels is.