Waarom dragen Kayan vrouwen met een lange hals hun ringen?
In de heuvels van Noord-Thailand, vlak bij de grens met Myanmar, woont een stam Karenni mensen die Kayan Lahwi worden genoemd. De Kayan zijn bekend geworden door het opvallende uiterlijk van hun vrouwen, die ringen of spiralen om de hals dragen waardoor het lijkt alsof de nek uitgerekt is en het hoofd boven een voetstuk van goud zweeft. Hiermee bewijzen zij eer aan een eeuwenoude traditie. Er wordt echter gespeculeerd over de reden waarom de vrouwen de ringen zijn gaan dragen en wat het doel is van het feit dat zij ze vandaag de dag nog steeds dragen. Desgevraagd hebben zelfs de Kayan-vrouwen zelf geen direct antwoord.
Sommigen zeggen dat de ringen bescherming zouden bieden tegen aanvallen van tijgers die vaak recht in de nek mikken, anderen speculeren dat het rivaliserende stammen ervan zou weerhouden de vrouwen te ontvoeren door hun schoonheid te verminderen. Het meest waarschijnlijke zou het tegenovergestelde zijn, de pure schoonheid en trots in het benadrukken van de nek van de vrouwen, waardoor de Kayan een goddelijke gratie krijgen. Hoe het ook zij, vele toeristen reizen elk jaar naar hun dorpen in Noord-Thailand om de zogenaamde “giraffevrouwen” te zien, om deze fascinerende esthetiek te aanschouwen. De traditie is dan ook een grote bron van inkomsten voor de plaatselijke overheden en een gelegenheid voor de vrouwen om hun kunstnijverheid aan bezoekers te verkopen. Maar veel van de Kayan-mannen en -vrouwen mogen deze kunstmatige dorpen of het gebied niet verlaten zonder een Thaise identiteitskaart en aangezien zij Birmese vluchtelingen zijn, kunnen zij er ook geen aanvragen om elders een toekomst op te bouwen. Zonder wettig burgerschap hebben zij zelfs beperkte toegang tot water, elektriciteit, infrastructuur, gezondheidszorg en onderwijs. De plaatselijke scholen bieden geen onderwijs boven de zesde klas en zonder identiteitskaart hebben de Kayan geen recht op een ziektekostenverzekering, waardoor een bezoek aan het ziekenhuis niet op te brengen is voor het kleine loontje dat ze verdienen met het verkopen van handwerk aan toeristen.
Twee decennia geleden zorgde de verhevigde burgeroorlog tussen Karenni en de Birmese regering ervoor dat de Kayan uit Myanmar vluchtten naar de noordelijke heuvels van Thailand. De Thaise regering gaf hen toegang als economische migranten, niet als vluchtelingen. Zij werden ondergebracht in bewaakte dorpen, waar zij sindsdien worden tentoongesteld voor toeristen en de plaatselijke regeringen om geld te verdienen. Naar schatting 40.000 toeristen per jaar betalen tussen de 8 en 16 dollar om bij deze bergstammen langs te gaan om zich te vergapen aan het ongewone uiterlijk van de vrouwen en om foto’s te nemen. Helaas gaat het entreegeld zelden rechtstreeks naar de dorpelingen. In plaats daarvan verkopen vrouwen met een halsketting snuisterijen, kunstnijverheid en fotomogelijkheden en werken zo in feite in een cadeauwinkel. De dorpsbewoners krijgen een toelage voor voedsel en toiletartikelen en profiteren van de verkoop van handwerk, en vrouwen die een halsring dragen verdienen een extra salaris. De dorpseigenaren verlagen het loon als de vrouwen hun situatie bespreken met bezoekers of iets moderns gebruiken, zoals mobiele telefoons of computers.
In de korte documentaire Silent Hopes wordt een aantal vrouwen in het Kayan-dorp Huay Phu Keng gevraagd naar hun gebruiken. Hoewel de jongere generaties nog steeds staan te popelen om de ringen vanaf 5 jaar te gaan dragen, lijkt er behalve een esthetisch principe geen directe culturele betekenis te zijn voor de spoelen. Natuurlijk kan dit op zichzelf een reden zijn om een dergelijke traditie in stand te houden, maar de grenzen vervagen steeds meer zolang deze vrouwen het volhouden in levende cadeauwinkels, waar de traditie wordt gebruikt als middel om kapitaal te werven voor een externe autoriteit. Daar komt nog bij dat er ernstige gezondheidsrisico’s verbonden zijn aan het dragen van de ringen op dagelijkse basis. Het lijkt misschien alsof de ringen de nek uitrekken en het hoofd laten zweven boven een voetstuk van gouden kettingen, maar in werkelijkheid drukt het gewicht van de ringen het sleutelbeen naar beneden, waardoor de wervels in de ruggengraat inzakken. Niet zelden veroorzaken de spoelen verwondingen aan rug en nek, maar zonder ziektekostenverzekering en gemakkelijke toegang tot ziekenhuizen, kauwen velen betelnoten en bladeren om wat pijnstilling te hebben, die zeer verslavend zijn.
Dit alles doet ons afvragen: hoe ethisch is het om het Kayan-volk te bezoeken zolang ze worden uitgebuit in deze door de Thaise autoriteiten bewaakte dorpen, zolang ze niet hun wettig burgerschap krijgen en hun rechten om hun eigen beslissingen te nemen?