Fizzy Sherbet

Czy masz łyżkę pełną cukru i wciąż nie masz dość wrażeń? Nie obawiaj się! Ta sprytna sztuczka naukowa sprawi, że będziesz tańczyć na dachach.

Łącza do australijskiego programu nauczania

• Nauka > Science Inquiry Skills > Foundation > ACSIS011
• Science > Science as a Human Endeavour > Foundation > ACSHE013
• Nauka > Nauki chemiczne > Rok 2 > ACSSU031
• Nauka > Nauki chemiczne > Rok 6 > ACSSU095
• Nauka > Nauki chemiczne > Rok 8 > ACSSU225
• Nauka > Nauki chemiczne > Rok 9 > ACSSU179

Będziesz Potrzebujesz

• Cukier puder
• Dwuwęglan sodu (soda oczyszczona)
• Kwas cytrynowy w proszku (z sekcji zdrowej żywności w supermarkecie)
• Kwas cytrynowy w proszku
• Plastikowy kubek lub patelnia
• Łyżeczka
• Łyżeczka stołowa

Spróbuj tego

1. Dodaj jedną łyżkę cukru pudru, jedną łyżeczkę wodorowęglanu sody i jedną łyżeczkę kwasku cytrynowego do plastikowego kubka.
2. Dokładnie wymieszaj.
3. Pobierz niewielką ilość mieszanki za pomocą czystej łyżeczki i włóż ją do ust.
4. Poczuj, co dzieje się na języku.
5. Powtórz kroki trzeci i czwarty.

Dalsze badanie

Spróbuj dodać różne ilości każdego składnika, aby zobaczyć, czy możesz sprawić, że mieszanka będzie bardziej lub mniej gazowana. Uważaj, żeby nie dodać za dużo kwasu cytrynowego, bo inaczej Twój sherbet będzie miał bardzo kwaśny smak.

Możesz też spróbować dodać sherbet do różnych słodkich przepisów (jak ciasteczka, ciasta czy lody). Sprawdź, czy uda Ci się powstrzymać się od pyrkania, dopóki sherbet nie znajdzie się w Twoich ustach!

Co się dzieje?

Pyrkanie na Twoim języku jest spowodowane reakcją chemiczną pomiędzy kwaskiem cytrynowym a wodorowęglanem sodu. Kiedy kwasek cytrynowy i wodorowęglan sodu zetkną się z twoją śliną, reagują razem, tworząc bąbelki, które musują i wyskakują w twoich ustach. Cukier puder nadaje przyjemny smak.

Ta reakcja jest podobna do bardziej powszechnej reakcji między octem a wodorowęglanem sodu. Kiedy kwas (jak ocet lub kwas cytrynowy) jest zmieszany z węglanem (jak wodorowęglan sodu), reagują one tworząc dwutlenek węgla, wodę i sól. Dwutlenek węgla wytwarzany w tej reakcji jest tym, co tworzy bąbelki na twoim języku.

Reakcje między kwasem cytrynowym a wodorowęglanem sodu trwają bardzo, bardzo długo, jeśli oba związki chemiczne są w formie stałego proszku. Jeśli jednak są one rozpuszczone w wodzie, reakcja przebiega znacznie szybciej. Dlatego też, dopóki nie zwilżysz chemikaliów śliną, nie powstają bąbelki dwutlenku węgla. Domowy ocet ma już w sobie dużo wody, więc reakcje z octem i wodorowęglanem sodu zachodzą bardzo szybko i nie wymagają dodatkowej wody.

Reakcję kwasu z węglanem możemy zapisać w postaci równania chemicznego:
Kwas + Węglan –' Dwutlenek węgla + Woda + Sól

Dla octu i wodorowęglanu sodu, równanie chemiczne to:
Ocet + Wodorowęglan sodu –' Dwutlenek węgla + woda + octan sodu
CH3COOH + NaHCO3 –' CO2 + H2O + CH3COONa

Dla kwasu cytrynowego i wodorowęglanu sodu, reakcja chemiczna brzmi następująco:
Kwas cytrynowy + wodorowęglan sodu –' Dwutlenek węgla + woda + cytrynian sodu
C6H8O7 + 3NaHCO3 –' 3CO2 + 3H2O + C6H5O7Na3

Powiązania ze światem rzeczywistym

Rozkład kwasu cytrynowego na dwutlenek węgla zachodzi właśnie teraz w Twoim ciele (niezależnie od tego, czy właśnie zjadłeś sherbeta, czy nie). Jest to część bardzo ważnego procesu biologicznego zwanego cyklem kwasów trójkarboksylowych (cykl TCA) lub cyklem Krebsa, który jest niezbędny do przekształcania paliwa w naszych ciałach w energię.