Ludzie Iranu

Grupy etniczne

Iran jest społeczeństwem zróżnicowanym kulturowo, a stosunki międzyetniczne są na ogół przyjazne. Dominująca grupa etniczna i kulturowa w kraju składa się z rodzimych użytkowników języka perskiego. Jednak ludzie, których powszechnie nazywa się Persami, mają mieszane pochodzenie, a w kraju występują ważne elementy turkijskie i arabskie, a także Kurdowie, Belochowie, Bakhtyārī, Lurs i inne mniejsze mniejszości (Ormianie, Asyryjczycy, Żydzi, Brahuis i inni). Persowie, Kurdowie i użytkownicy innych języków indoeuropejskich w Iranie są potomkami plemion aryjskich, które zaczęły migrować z Azji Środkowej na tereny dzisiejszego Iranu w drugim tysiącleciu przed naszą erą. Osoby o turkijskim rodowodzie są potomkami plemion, które pojawiły się w tym regionie – również z Azji Środkowej – począwszy od XI wieku, a mniejszość arabska osiedliła się głównie w południowo-zachodniej części kraju (w Khūzestān, regionie znanym również jako Arabistan) po podbojach islamskich w VII wieku. Podobnie jak Persowie, wiele mniejszych grup etnicznych Iranu datuje swoje przybycie do tego regionu na czasy starożytne.

Kurdowie zarówno miejscy, jak i wiejscy (przy czym znaczna część tych drugich ma niekiedy charakter koczowniczy), skupiają się w zachodnich górach Iranu. Grupa ta, stanowiąca jedynie niewielką część populacji Iranu, oparła się wysiłkom rządu irańskiego, zarówno przed, jak i po rewolucji 1979 roku, mającym na celu ich asymilację w głównym nurcie życia narodowego i wraz ze swoimi pobratymcami Kurdami z sąsiednich regionów Iraku i Turcji, dążyła do uzyskania autonomii regionalnej lub bezwarunkowego ustanowienia niezależnego państwa kurdyjskiego w regionie.

W zachodnich górach zamieszkują również seminomadyczni Lurs, uważani za potomków rdzennych mieszkańców kraju. Blisko spokrewnione są plemiona Bakhtyārī, które żyją w górach Zagros na zachód od Eṣfahān. Balochowie są mniejszą mniejszością, która zamieszkuje irański Beludżystan, który graniczy z Pakistanem.

Największą grupą turkijską są Azerowie, lud rolniczy i pasterski, który zamieszkuje prowincje przygraniczne w północno-zachodniej części Iranu. Dwie inne turkijskie grupy etniczne to Qashqāʾī, w obszarze Shīrāz na północ od Zatoki Perskiej, oraz Turkmeni, z Khorāsān na północnym wschodzie.

Ormianie, o odmiennym dziedzictwie etnicznym, skupiają się w Tehrān, Eṣfahān i regionie Azerbejdżanu. Społeczność Gruzinów skupiona jest na i wokół miasta Fereydūnshahr, w prowincji Eṣfahān. Kilka odizolowanych grup mówiących dialektami drawidyjskimi znajduje się w regionie Sīstān na południowym wschodzie.

Semici – Żydzi, Asyryjczycy i Arabowie – stanowią jedynie niewielki procent populacji. Żydzi śledzić ich dziedzictwo w Iranie do wygnania babilońskiego z 6 wieku pne i, podobnie jak Ormianie, zachowali swoje etniczne, językowe i religijne tożsamości. Obie grupy tradycyjnie skupiają się w największych miastach. Asyryjczycy są skoncentrowani na północnym zachodzie, a Arabowie żyją w Khūzestān, jak również na wyspach Zatoki Perskiej.