Monitor

Monitor – okręt wojenny typu ironclad, zaprojektowany pierwotnie do użycia w płytkich portach i rzekach w celu blokady stanów konfederackich w amerykańskiej wojnie secesyjnej (1861-65).

Quiz Britannica

41 Questions from Britannica’s Most Popular World History Quizzes

Ten quiz zbiera 41 najtrudniejszych pytań z najpopularniejszych quizów Britannica dotyczących historii świata. Jeśli chcesz go rozwiązać, musisz znać historię Stanów Zjednoczonych, niektórych z najbardziej znanych ludzi w historii, co się stało podczas II wojny światowej i wiele więcej.

Zbudowany przez inżyniera Johna Ericssona dla marynarki wojennej USA, oryginalny statek tego typu nosił nazwę Monitor. Niezwykła inżynieria, zawierała ponad 40 wynalazków uprawnionych do podstawowych patentów. Istotne cechy jego konstrukcji to minimalna ekspozycja nad linią wodną (co czyni go trudnym do trafienia) oraz ochrona przed ogniem wroga – pięć cali płyty pancernej w kadłubie i jeden cal w pokładzie. Konieczność wycelowania dział w sytuacji, gdy okręt nie może manewrować, jak np. w porcie, doprowadziła do opracowania wieży obrotowej. Obracana za pomocą pary wieżyczka Monitora zawierała dwa 11-calowe (280-milimetrowe) działa, a jej wieżyczka była pokryta 8-calowym pancerzem.

9 marca 1862 roku Monitor wziął udział w dramatycznej, choć nierozstrzygniętej bitwie z konfederackim żelaznym okrętem Virginia (pierwotnie noszącym nazwę Merrimack), która przyciągnęła międzynarodową uwagę i zaowocowała budową wielu podobnych okrętów dla marynarki wojennej USA. Oryginalny Monitor nigdy jednak nie nadawał się do żeglugi. W drodze z Nowego Jorku do Zatoki Chesapeake, gdzie miała odbyć się słynna bitwa, dwukrotnie omal nie zatonął. W grudniu 1862 roku ponownie wypłynął w morze i zatonął w pobliżu przylądka Hatteras, tracąc 4 oficerów i 12 ludzi.

Wiele ulepszonych Monitorów zostało zbudowanych podczas amerykańskiej wojny secesyjnej i używanych przez marynarkę wojenną USA z mieszanymi rezultatami. Choć dość skuteczne w walce z innymi statkami, a tym samym cenne w utrzymaniu blokady, monitory nie były zbyt skuteczne w atakowaniu ufortyfikowanych portów.

Przez wiele lat Marynarka Wojenna Stanów Zjednoczonych utrzymywała monitory typu z okresu wojny secesyjnej. W latach 90. XIX wieku zbudowano sześć okrętów z dwiema wieżyczkami każdy. Cztery monitory zamówione w 1902 i 1903, każdy z dwoma działami 12-calowymi (305-milimetrowymi), były ostatnimi monitorami US Navy. Po wykorzystaniu ich jako okrętów podwodnych w I wojnie światowej zostały zezłomowane w 1922 r.

Marynarka brytyjska również przyjęła monitory. W 1915 i 1916 roku zbudowano duże monitory wyposażone w 15- i 18-calowe działa, które miały być używane wzdłuż wybrzeża Belgii, w Dardanelach, w Kanale Sueskim i na Adriatyku. Na potrzeby II wojny światowej brytyjska marynarka wojenna zbudowała monitory wyposażone w dwa działa 15-calowe. Rosyjska i rumuńska marynarka wojenna używała małych, płytko zanurzonych monitorów jako kanonierek rzecznych. Po 1945 roku zarówno francuska, jak i amerykańska marynarka wojenna w Wietnamie używała jednostek desantowych z improwizowanym opancerzeniem i uzbrojeniem, które nazywano monitorami.