Populacja: Sytuacja demograficzna, języki i religie

Sytuacja demograficzna

Szwajcaria zajmuje powierzchnię 41 285 km2. Powierzchnia produkcyjna, tzn. tereny osiedlone i rolnicze (bez zbiorników wodnych, gór i nieprodukcyjnych obszarów roślinnych) obejmuje 30 753 km2; nieco ponad jedna czwarta powierzchni (25,5%) to tereny nieprodukcyjne. Użytkowane użytki rolne i obszary leśne zajmują odpowiednio 35,9% i 31,3% powierzchni. Obszar zasiedlony obejmuje 7,5%, z czego infrastruktura transportowa stanowi około jednej trzeciej.

Trzy główne regiony geograficzne Szwajcarii to Jura, Płaskowyż Centralny oraz Prealpy i Alpy. Na północ od Alp panuje klimat umiarkowany, środkowoeuropejski, a na południe od Alp klimat śródziemnomorski.

8,5 miliona ludzi mieszka w Szwajcarii. Central Plateau jest aglomeracją gospodarczą Szwajcarii.
84,8% ludności mieszka obecnie w obszarach miejskich: około połowa ludności miejskiej mieszka w pięciu największych aglomeracjach (Zurych, Genewa, Bazylea, Lozanna i Berno).

Źródło:
Federalny Urząd Statystyczny (FSO): Terytorium i środowisko
Federalny Urząd Statystyczny (FSO): Ludność

Rozwój demograficzny

Od początku XX wieku liczba ludności Szwajcarii wzrosła ponad dwukrotnie z 3,3 mln (1900 r.) do ponad 8,5 mln.

Populacja wzrosła o 0,7% w 2018 r. w porównaniu do 2017 r., przekraczając granicę 8,5 mln. Wzrost liczby ludności wynika z międzynarodowych przepływów migracyjnych i nadwyżki urodzeń, czyli większej liczby urodzeń niż zgonów. Podczas gdy emigracja wzrosła (+4,2%), imigracja spadła o 0,5% w porównaniu do 2017 roku. Migracja netto, która jest różnicą między imigracją a emigracją, spadła o 13,2%. Nadwyżka urodzeń wzrosła w stosunku do poprzedniego roku o 1,7%.

Struktura wieku

Populacja rezydentów nadal się starzeje. Odsetek osób w wieku 65 lat i więcej wzrósł z 15,4% w 2000 r. do 16,0% w 2005 r., natomiast odsetek dzieci i młodzieży w wieku poniżej 20 lat spadł w tym samym okresie z 23,1% do 21,9%.
W 2018 r. odsetek młodzieży w wieku poniżej 20 lat wynosił 20%, odsetek osób w wieku 20-64 lata wynosił 61.5%, a odsetek osób w wieku 65 lat i więcej wynosił 18,5%.
W 2018 r. średnia oczekiwana długość życia w chwili urodzenia wynosiła 81,7 lat dla mężczyzn i 85,4 lat dla kobiet.

Źródło:
Federalny Urząd Statystyczny (FSO): Ludność: Stan obecny i zmiany
FSO: Wiek, stan cywilny, narodowość
FSO: Średnia długość życia

Zatrudnienie, bezrobocie

Stopa zatrudnienia (udział osób pracujących zarobkowo w populacji) w grupie wiekowej 15-64 lata wynosi 84,2%. Wysoki wskaźnik zatrudnienia jest wyjaśniony przez znaczny udział pracowników zatrudnionych w niepełnym wymiarze godzin. Ze względu na wysoki udział osób zatrudnionych w niepełnym wymiarze czasu pracy, wskaźnik zatrudnienia w przeliczeniu na pełne etaty (EPC) jest znacznie niższy od nieskorygowanego wskaźnika zatrudnienia; wskaźnik zatrudnienia osób w wieku 15-64 lata w przeliczeniu na pełne etaty wynosi 72,8%. Wskaźnik zatrudnienia dla kobiet (79,9%) jest o 8,6 punktu procentowego niższy niż dla mężczyzn (88,5%).

Bezrobocie

Pomiędzy trzecim kwartałem 2018 r. a trzecim kwartałem 2019 r. stopa bezrobocia według definicji Międzynarodowego Biura Pracy (MOP) wzrosła z 4,4% do 4,6%. Bez pracy pozostawało 225 tys. osób, o około 8 tys. więcej niż rok wcześniej. Według MOP, stopa bezrobocia wśród młodzieży (osoby w wieku od 15 do 24 lat) wzrosła w tym samym okresie z 9,2% do 10,9%. Stopa bezrobocia dla osób w wieku od 25 do 49 lat wzrosła z 2,9% do 4,1%, podczas gdy dla osób w wieku od 50 do 64 lat spadła z 3,8% do 3,2%. Bezrobocie wzrosło nieznacznie, z 4,2% do 4,3% dla mężczyzn i z 4,7% do 4,9% dla kobiet. W tym samym okresie, stopa bezrobocia dla obywateli Szwajcarii pozostała stabilna (3,4%), podczas gdy dla obcokrajowców wzrosła (z 7,3% do 7,8%).

Źródło:
Federalny Urząd Statystyczny (FSO): Zatrudnienie i godziny pracy
Federalny Urząd Statystyczny (FSO): Bezrobocie, niedostateczne zatrudnienie i wolne miejsca pracy

Migracja

W 2018 roku liczba ludności Szwajcarii wynosiła 8 544 500. Z 2 148 300 obcokrajowcami mieszkającymi na stałe w Szwajcarii, obcokrajowcy stanowią 25,1% populacji.

Najczęstszymi krajami pochodzenia w 2018 r. były Włochy (14,9% lub 319 300 osób), Niemcy (14,3% lub 306 200), Portugalia (12,3% lub 263 300) i Francja (6,3% lub 134 800). Obywatele Włoch, Niemiec, Portugalii i Francji sami stanowili około trzech czwartych (72%) obcokrajowców z państwa członkowskiego UE/EFTA i prawie połowę (48%) wszystkich obcokrajowców na stałe mieszkających w Szwajcarii.

W 2018 roku 37,5% populacji stałych mieszkańców w wieku 15 lat i starszych miało pochodzenie migracyjne. Nieco ponad jedna trzecia tej grupy ludności posiadała obywatelstwo szwajcarskie (974 tys. osób). Cztery piąte osób o pochodzeniu migracyjnym należy do pierwszego pokolenia, natomiast jedna piąta urodziła się w Szwajcarii, a więc jest częścią drugiego pokolenia.

Źródło:
Federalny Urząd Statystyczny (FSO): Aktualna sytuacja i zmiany w populacji Szwajcarii
FSO: Ludność zagraniczna
FSO: Ludność według statusu migracyjnego

Języki

Na mocy Konstytucji Federalnej (Art. 4) w Szwajcarii istnieją cztery języki narodowe: niemiecki, francuski, włoski i romansz. W 2017 r. większość ludności (62,6%) posługiwała się językiem niemieckim, 22,9% francuskim, 8,2% włoskim i 0,5% romańskim. Odsetek osób, które wskazują język inny niż narodowy jako swój główny język (języki) wynosi nieco ponad 20%. Suma ta wynosi ponad 100%, ponieważ ludzie mogli wskazać kilka głównych języków.

Ustawa federalna o językach narodowych i porozumieniu między wspólnotami językowymi (ustawa językowa) promuje indywidualną i instytucjonalną wielojęzyczność Szwajcarii i wzmacnia spójność narodową. Ustawa językowa reguluje używanie języków urzędowych Konfederacji Szwajcarskiej, promowanie zrozumienia i wymiany między wspólnotami językowymi, wsparcie dla wielojęzycznych kantonów w wypełnianiu ich specjalnych zadań oraz wsparcie dla kantonów Graubünden i Ticino w zachowaniu i promowaniu języków i kultury romańskiej i włoskiej.

Niemiecki, francuski i włoski są językami urzędowymi Konfederacji, tzn. oficjalne dekrety muszą być sporządzane w tych trzech językach. Język romansz jest językiem urzędowym Konfederacji w kontaktach z osobami posługującymi się językiem romansz. Kantony same decydują o swoich językach urzędowych.
W czterech kantonach (Genewa, Jura, Neuchâtel, Vaud) językiem urzędowym jest francuski. W trzech kantonach (Berno, Fryburg, Valais) są dwa języki urzędowe (niemiecki i francuski), a w jednym kantonie (Graubünden) są trzy języki urzędowe (niemiecki, romański, włoski). W jednym kantonie (Ticino) językiem urzędowym jest włoski, w pozostałych 17 kantonach jest to niemiecki.

Język wykładowy w szkołach jest ustalany przez kantony. Z reguły jest to język urzędowy miejsca, w którym znajduje się szkoła (niemiecki, francuski, włoski lub romański). W kantonach wielojęzycznych jeden z języków narodowych jest używany jako język wykładowy, w zależności od regionu lub gminy.
W kantonach niemieckojęzycznych językiem mówionym jest dialekt lub język wernakularny, podczas gdy językiem pisanym jest standardowy język niemiecki (diglosja). W codziennych sytuacjach oraz w lokalnych programach telewizyjnych i radiowych mówi się dialektem lub językiem wernakularnym. Korespondencja pisana jest w języku standardowym. Kantony regulują użycie dialektu i standardowego języka niemieckiego w nauczaniu szkolnym, przy czym w większości kantonów nauczanie od pierwszej klasy szkoły podstawowej odbywa się głównie w standardowym języku niemieckim.

Wielojęzyczność Szwajcarii sprawia, że nauka drugiego języka narodowego jest szczególnie ważna. Szwajcarska Konferencja Kantonalnych Ministrów Edukacji (EDK) przyjęła narodową strategię dalszego rozwoju nauczania języków obcych w celu koordynacji nauczania języków w szkolnictwie obowiązkowym.

W 1997 roku Szwajcaria ratyfikowała Europejską Kartę Języków Regionalnych lub Mniejszościowych Rady Europy. Głównymi celami Karty są ochrona i promocja różnorodności językowej. Federalny Urząd Kultury jest odpowiedzialny za wdrażanie Karty.

Źródło:
Federalny Urząd Statystyczny (FSO): Języki i religie

Religia

Konstytucja federalna gwarantuje wolność religii i sumienia (art. 15): każdy ma prawo do swobodnego wyboru religii lub przekonań filozoficznych oraz do wyznawania ich samodzielnie lub we wspólnocie z innymi. Każdy ma prawo do przyłączenia się lub przynależności do wspólnoty religijnej i do przestrzegania nauk religijnych. Nikt nie może być zmuszany do przyłączenia się lub przynależności do wspólnoty religijnej, do udziału w akcie religijnym lub do przestrzegania nauk religijnych.

Kantony są odpowiedzialne za uregulowanie relacji między kościołem a państwem. Większość konstytucji kantonalnych uznaje dwa główne wyznania chrześcijańskie, Kościół rzymskokatolicki i Kościół ewangelicko-reformowany, a wiele kantonów uznaje również Kościół starokatolicki, albo jako Kościoły narodowe, albo przynajmniej jako publiczne wspólnoty religijne z własną osobowością prawną. Różne kantony przewidują również uznanie innych wyznań. W mniejszości kantonów nie ma kościołów narodowych; kościół i państwo są całkowicie oddzielone.

W latach 2000 do 2017 36,5% ludności należało do Kościoła rzymskokatolickiego, a 24,4% do Ewangelickiego Kościoła Reformowanego. 6% ludności należy do innych wspólnot chrześcijańskich. 5,2% to muzułmanie. Hinduiści, buddyści, żydzi i wyznawcy innych religii stanowią po mniej niż 1% ludności. 25,0% ludności jest bezwyznaniowa.

W wyniku gwarantowanej przez Konstytucję Federalną wolności wyznania i sumienia uczęszczanie na lekcje religii w szkole nie jest obowiązkowe. Status prawny i treści nauczania religii różnią się w poszczególnych kantonach.