Psychologia technologii (2)

Rozwój psychospołeczny i korzystanie z technologii (część 2)

W poprzednim blogu omówiliśmy teorię rozwoju psychospołecznego Erika Eriksona i to, jak korzystanie z technologii może zakłócać ten rozwój. Teoria psychospołeczna zakłada, że w miarę dojrzewania od niemowlęctwa do dorosłości przechodzimy przez etapy rozwoju społecznego, które dostarczają nam konfliktów lub wyzwań. Gdy z powodzeniem radzimy sobie z wyzwaniami lub konfliktami, zdobywamy umiejętność lub wartość psychologiczną, która pomaga nam stawić czoła kolejnym wyzwaniom psychospołecznym. Umiejętności te opierają się na sobie nawzajem i według Eriksona, jeśli nie rozwiniemy danej umiejętności, będziemy doświadczać trudności w tych obszarach życia. W tym blogu omówimy etap 2 i to, w jaki sposób technologia zakłóca postępy rozwojowe dwu- i trzyletnich dzieci.

Etap 2: Autonomia Versus Wstyd i Zwątpienie (2 – 3 lata)

Podczas drugiego etapu rozwoju psychospołecznego dzieci rozwijają i opanowują większe poczucie kontroli osobistej. Dzieci w tym przedziale wiekowym zaczynają właśnie zdobywać niewielki stopień niezależności. Chcą i mogą wykonywać niektóre podstawowe czynności samodzielnie i podejmować proste decyzje w oparciu o swoje preferencje. Dzieci w tym przedziale wiekowym zaczynają odchodzić od swoich opiekunów, zakładają niektóre ubrania, korzystają z toalety i same się karmią. Mogą podejmować podstawowe decyzje dotyczące tego, co chcą pokolorować, jakie zabawki wolą i co chcą zjeść.

Rodzice są kluczowi na tym etapie rozwoju, ponieważ jeśli pozwolą dzieciom dokonywać wyborów i uzyskać pewną kontrolę nad swoimi działaniami, mogą pomóc dzieciom rozwinąć poczucie autonomii. Na przykład, rodzice powinni pozwolić dzieciom próbować zakładać własne koszule lub wiązać własne buty, dopóki dziecko nie poprosi o pomoc. Pozwala to dzieciom stać się bardziej niezależnymi, a jednocześnie chroni je przed ciągłymi porażkami. Rodzice muszą być cierpliwi, aby pozwolić dzieciom wykonywać te trudne zadania (samokontrola) bez krytykowania ich za niepowodzenia lub popełnianie błędów (utrata poczucia własnej wartości).

Jeśli dzieciom uda się zdobyć poczucie autonomii, zakończą ten etap z poczuciem bezpieczeństwa i pewnością siebie co do swoich możliwości przetrwania w świecie. Psychologiczną umiejętnością lub wartością, którą dziecko zyskuje po pomyślnym przejściu przez ten etap, jest wola. Wola to przekonanie, że dzieci mogą działać z rozsądnym zamiarem. Jeśli dziecko jest krytykowane, nadmiernie kontrolowane lub nie ma możliwości korzystania ze swojej niezależności, zaczyna czuć się nieadekwatne w swojej zdolności do przetrwania. Niepowodzenie na tym etapie może prowadzić do nadmiernej zależności od innych, braku poczucia własnej wartości lub poczucia nieadekwatności (wstydu) i zwątpienia we własne możliwości.

Technology Wellness Center (TWC) uważa, że są dwa sposoby, w jakie technologia wpływa na ten etap rozwoju. Po pierwsze, gdy rodzice stają się zajęci swoją karierą, życiem osobistym i planowaniem wydarzeń dla swoich dzieci, mają tendencję do pośpiesznego wykonywania małych i pozornie nieistotnych zadań, które zajmują im zbyt wiele czasu. Na przykład, rodzina jest spóźniona, więc zamiast pozwolić trzylatkowi na próbę zawiązania butów, rodzic decyduje się szybko zrobić to za niego. Podczas szalonego pośpiechu porannej rutyny najmłodszy jest szybko ubierany przez tatę tak, że każdy może dostać się do przedszkola, szkoły i pracy bez rażącego spóźnienia. Część tej pracowitości w naszym życiu jest spowodowana używaniem technologii przez rodziców do pracy lub zabawy. Rodzice często sprawdzają służbowe lub osobiste e-maile, prowadzą rozmowy telefoniczne z telefonów komórkowych podczas porannego pośpiechu i wysyłają wiadomości do współpracowników lub przyjaciół w celu ustalenia planów na dany dzień. Całe to korzystanie z technologii wysysa cenny czas, który moglibyśmy poświęcić naszym dzieciom. Dzieci potrzebują, abyśmy zwolnili, byli cierpliwi i pozwolili im spróbować i osiągnąć osiągnięcia na własną rękę. Po drugie, widzimy dzieci, które regularnie otrzymują telefony komórkowe, tablety lub inne urządzenia do gier jako formę rozrywki lub rozproszenia uwagi w tak młodym wieku. W rezultacie nie odkrywają one prawdziwego świata wokół nich. Nie uczą się samodzielności, nie uczą się na własnych błędach i sukcesach poprzez eksplorację i doświadczenie. Udana zabawa z wykorzystaniem urządzeń cyfrowych NIE ZASTĄPI doświadczeń życiowych, które pomogą dzieciom pomyślnie przejść przez ten etap. Jeśli dzieciom brakuje tych prawdziwych doświadczeń, mogą później cierpieć z powodu zwątpienia we własne możliwości i mogą stać się zbyt zależne od opiekunów.

Wskazówki dla dzieci z etapu 2 (wiek 2 – 3 lata):

1. Nie dawaj dziecku urządzeń elektronicznych do zabawy.
2. Zezwól dziecku na samodzielne ubieranie się.
3. Zezwól dziecku na wybór jednego lub dwóch produktów spożywczych.
4. Zezwól dziecku na pracę nad samodzielnym wiązaniem butów.
5. Zezwól dziecku na wybranie aktywności do popołudniowej zabawy.
6. Zezwól dziecku na samodzielne karmienie.
7. Nie krytykuj dziecka za wypadki podczas treningu toaletowego.
8. Nie krytykuj dziecka za popełnianie błędów podczas próby wykonania nowego i trudnego zadania.
9. Odłóż technologię i bądź uważny, gdy dziecko próbuje wykonać nowe zadanie, takie jak wiązanie butów, zakładanie koszuli itp.