Rachunek dochodu narodowego
Rachunek dochodu narodowego, zbiór zasad i metod stosowanych do pomiaru dochodu i produkcji danego kraju. Istnieją zasadniczo dwa sposoby pomiaru krajowej działalności gospodarczej: jako wartość pieniężna całkowitej produkcji dóbr i usług w danym okresie (zwykle roku) lub jako suma dochodów pochodzących z działalności gospodarczej po uwzględnieniu zużycia kapitału.
Najczęściej stosowanym wskaźnikiem produkcji narodowej jest produkt narodowy brutto (PNB), który jest miarą całkowitej wartości rynkowej aktualnie produkowanych dóbr gotowych oraz wartości świadczonych usług. Ponieważ produkcja krajowa obejmuje towary i usługi, które są bardzo zróżnicowane w swojej naturze i niektóre z nich nie są w rzeczywistości wprowadzane na rynek, określenie wartości rynkowej jest trudne i nieco nieprecyzyjne. Niemniej jednak zastosowanie wspólnej podstawy wyceny umożliwia uzyskanie sumy, która rzetelnie przedstawia poziom produkcji danego kraju. Zasada, że tylko aktualnie produkowane towary i usługi powinny być liczone, zapewnia, że tylko produkcja mająca miejsce w ciągu danego roku jest uwzględniona i że każda transakcja, w której pieniądze zmieniają właściciela, ale żaden towar lub usługa nie jest przekazywana w zamian (tak zwane płatności transferowe, np. płatności dla bezrobotnych lub z tytułu ubezpieczeń społecznych, prezenty) jest wyłączona. Zasada, że tylko wyroby gotowe lub końcowe muszą być policzone, jest konieczna, aby uniknąć podwójnego lub potrójnego liczenia surowców, produktów pośrednich i produktów końcowych. Na przykład, wartość samochodów już zawiera wartość stali, szkła, gumy i innych komponentów, które zostały użyte do ich produkcji.
Dochód narodowy może być wyprowadzony z PNB przez uwzględnienie pewnych kosztów nie-dochodowych zawartych w PNB, głównie kosztów podatków pośrednich, dotacji i zużycia środków trwałych (amortyzacji). Tak obliczony dochód narodowy reprezentuje zagregowany dochód właścicieli czynników produkcji; jest to suma płac, wynagrodzeń, zysków, odsetek, dywidend, czynszów i tak dalej.
Dane zgromadzone do obliczenia PNB i dochodu narodowego mogą być manipulowane na wiele sposobów w celu pokazania różnych relacji w gospodarce. Powszechne zastosowania danych obejmują: podział PNB lub ściśle związanego z nim PKB (produktu krajowego brutto) według rodzajów produktów lub według etapów funkcjonalnych w ich wytwarzaniu; podział dochodu narodowego według rodzaju dochodu; oraz analizy źródeł finansowania (amortyzacja; oszczędności osób fizycznych, korporacji lub instytucji; deficyty krajowe).
W praktyce statystycy napotykają na szereg trudności i komplikacji w obliczaniu produktu narodowego i dochodu narodowego. Chociaż istnieje wiele informacji dostępnych z regularnych deklaracji produkcyjnych składanych przez firmy, z danych dotyczących podatku od wartości dodanej, z deklaracji podatku dochodowego i podatku od osób prawnych oraz z innych raportów dotyczących dochodów lub wydatków, wszystkie one są niekompletne, obarczone błędami i oparte na różnych definicjach i metodach wyceny. Statystycy opracowali różne techniki szacowania i korygowania w celu poprawy jakości danych liczbowych. W celu uzupełnienia luk w danych wykorzystuje się wiele dowodów pośrednich. Marginesy błędu, które towarzyszą opublikowanym obliczeniom, same są obarczone błędem. Dlatego proste porównania, na przykład, produktu narodowego i dochodu narodowego jednego narodu z produktem i dochodem narodowym innego narodu mogą być mylące. Rachunkowość narodowa pozostaje nauką niedokładną, ale stanowi nieocenione narzędzie dla planistów gospodarczych i twórców budżetów rządowych.