Rachunek kapitałowy

Co to jest rachunek kapitałowy?

Rachunek kapitałowy, w makroekonomii międzynarodowej, jest częścią bilansu płatniczego, która rejestruje wszystkie transakcje dokonywane pomiędzy podmiotami w jednym kraju z podmiotami w pozostałych częściach świata. Transakcje te składają się z importu i eksportu towarów, usług, kapitału, a także jako płatności transferowe, takie jak pomoc zagraniczna i przekazy pieniężne. Bilans płatniczy składa się z rachunku kapitałowego i rachunku bieżącego – chociaż węższa definicja dzieli rachunek kapitałowy na rachunek finansowy i rachunek kapitałowy. Rachunek kapitałowy mierzy zmiany w krajowej własności aktywów, podczas gdy rachunek bieżący mierzy dochód netto kraju.

W rachunkowości rachunek kapitałowy pokazuje wartość netto przedsiębiorstwa w określonym momencie. Jest on również znany jako kapitał własny w przypadku firm jednoosobowych lub kapitał własny w przypadku korporacji i jest wykazywany w dolnej części bilansu.

Jak działają rachunki kapitałowe

Zmiany w bilansie płatniczym mogą dostarczyć wskazówek na temat względnego poziomu zdrowia gospodarczego kraju i przyszłej stabilności. Rachunek kapitałowy wskazuje, czy dany kraj importuje czy eksportuje kapitał. Duże zmiany na rachunku kapitałowym mogą wskazywać, jak atrakcyjny jest dany kraj dla zagranicznych inwestorów i mogą mieć znaczący wpływ na kursy walutowe.

Ponieważ wszystkie transakcje zapisane w bilansie płatniczym sumują się do zera, kraje, które mają duże deficyty handlowe (deficyty na rachunku bieżącym), jak Stany Zjednoczone, muszą z definicji mieć również duże nadwyżki na rachunku kapitałowym. Oznacza to, że do kraju napływa więcej kapitału niż z niego wypływa, co jest spowodowane wzrostem zagranicznej własności aktywów krajowych. Kraj, który ma dużą nadwyżkę handlową, eksportuje kapitał i ma deficyt na rachunku kapitałowym, co oznacza, że pieniądze wypływają z kraju w zamian za zwiększoną własność zagranicznych aktywów.

Należy pamiętać, że deficyt handlowy Stanów Zjednoczonych jest konsekwencją tego, że zagraniczni inwestorzy uznali amerykańskie aktywa za szczególnie atrakcyjne i doprowadzili do wzrostu wartości dolara. Gdyby względna atrakcyjność Ameryki dla zagranicznych inwestorów osłabła, dolar osłabiłby się, a deficyt handlowy zmniejszyłby się.

Konto kapitałowe a konto finansowe

W ostatnich latach wiele krajów przyjęło węższe znaczenie konta kapitałowego stosowane przez Międzynarodowy Fundusz Walutowy (MFW). Dzieli on rachunek kapitałowy na dwa działy najwyższego poziomu: rachunek finansowy i rachunek kapitałowy. Rachunek kapitałowy i finansowy mierzą przepływy netto roszczeń finansowych (tj. zmiany w pozycji aktywów).

Zasób aktywów zagranicznych gospodarki w stosunku do pasywów zagranicznych jest określany jako jej międzynarodowa pozycja inwestycyjna netto lub po prostu aktywa zagraniczne netto, które mierzą roszczenia netto danego kraju wobec reszty świata. Jeżeli roszczenia danego kraju wobec reszty świata przewyższają ich roszczenia wobec niego, wówczas ma on dodatnie aktywa zagraniczne netto i określa się go jako wierzyciela netto. Jeśli są ujemne, jest dłużnikiem netto. Pozycja ta zmienia się w czasie, jak wskazuje rachunek kapitałowy i finansowy.

Rachunek finansowy mierzy wzrost lub spadek międzynarodowej własności aktywów, zarówno osób fizycznych, przedsiębiorstw, rządów, jak i banków centralnych. Aktywa te obejmują bezpośrednie inwestycje zagraniczne, papiery wartościowe, takie jak akcje i obligacje, oraz złoto i rezerwy walutowe. Rachunek kapitałowy, zgodnie z tą definicją, mierzy transakcje finansowe, które nie wpływają na dochód, produkcję lub oszczędności, takie jak międzynarodowe transfery praw do wierceń, znaków handlowych i praw autorskich.

Rachunek bieżący a rachunek kapitałowy

Rachunek bieżący i kapitałowy stanowią dwie połowy bilansu płatniczego danego kraju. Rachunek bieżący reprezentuje dochód netto danego kraju w danym okresie czasu, podczas gdy rachunek kapitałowy rejestruje zmianę netto aktywów i pasywów w danym roku.

W kategoriach ekonomicznych rachunek bieżący zajmuje się otrzymywaniem i płaceniem w gotówce, jak również pozycjami niekapitałowymi, podczas gdy rachunek kapitałowy odzwierciedla źródła i wykorzystanie kapitału. Suma rachunku bieżącego i rachunku kapitałowego odzwierciedlona w bilansie płatniczym zawsze będzie równa zero. Każda nadwyżka lub deficyt na rachunku bieżącym jest dopasowywana i równoważona przez taką samą nadwyżkę lub deficyt na rachunku kapitałowym.

Rachunek bieżący zajmuje się krótkoterminowymi transakcjami kraju lub różnicą pomiędzy jego oszczędnościami i inwestycjami. Są one również określane jako rzeczywiste transakcje (ponieważ mają realny wpływ na dochód), produkcję i poziom zatrudnienia poprzez przepływ towarów i usług w gospodarce. Rachunek bieżący składa się z widocznego handlu (eksport i import towarów), niewidocznego handlu (eksport i import usług), jednostronnych transferów i dochodów inwestycyjnych (dochody z czynników takich jak ziemia lub udziały zagraniczne).

Kredyt i debet dewizowy z tych transakcji są również rejestrowane w bilansie rachunku bieżącego. Wynikowe saldo rachunku bieżącego jest przybliżone jako suma bilansu handlowego.

Konta kapitałowe w rachunkowości

W rachunkowości konto kapitałowe jest kontem księgi głównej, które służy do zapisywania kapitału wniesionego przez właścicieli i zysków zatrzymanych – skumulowanej kwoty zysków firmy od momentu jej założenia, pomniejszonej o skumulowane dywidendy wypłacone akcjonariuszom. Jest on wykazywany w dolnej części bilansu spółki, w części dotyczącej kapitału własnego. W jednoosobowej działalności gospodarczej, sekcja ta byłaby określana jako kapitał własny właściciela, a w korporacji – kapitał własny udziałowca.

W bilansie korporacji, sekcja kapitału własnego jest zwykle podzielona na akcje zwykłe, akcje uprzywilejowane, kapitał dodatkowo wpłacony, zyski zatrzymane i konta akcji własnych. Wszystkie te konta mają naturalne saldo kredytowe, z wyjątkiem akcji własnych, które mają naturalne saldo debetowe. Akcje zwykłe i uprzywilejowane są wykazywane według wartości nominalnej wszystkich akcji posiadanych przez akcjonariuszy. Dodatkowy kapitał wpłacony to kwota, którą akcjonariusze wpłacili do spółki ponad wartość nominalną akcji. Zyski zatrzymane to skumulowane zyski spółki po odliczeniu dywidend wypłaconych akcjonariuszom, które zostały ponownie zainwestowane w bieżącą działalność spółki. Rachunek akcji własnych jest kontr-rachunkiem kapitałowym, na którym rejestruje się wykup akcji własnych przez spółkę.