Więcej kobiet niż się spodziewano jest genetycznie mężczyznami

BY MORTEN BUSCH

Chromosomy płci zwykle określają, czy jesteś kobietą czy mężczyzną. Kobiety to XX. Mężczyźni to XY. Jednak genetycznie kilka kobiet jest w rzeczywistości mężczyznami. Dorastają one jako kobiety z kobiecym ciałem, a większość z nich dopiero w okresie dojrzewania odkrywa, że są inne. Duńscy badacze po raz pierwszy mapują, ile kobiet jest genetycznie mężczyznami. Odsetek był wyższy niż się spodziewano.

Nie można tego zobaczyć, jeśli nie wie się, czego się szuka. Jeden na 15 000 mężczyzn rodzi się i dorasta jako dziewczynka. I ani te dziewczynki, ani ich rodzice o tym nie wiedzą. Dziewczynki te nie odkrywają niczego innego aż do okresu dojrzewania.

„Dziewczynki urodzone z chromosomem XY są genetycznie chłopcami, ale z różnych powodów – mutacji w genach warunkujących rozwój płciowy – cechy męskie nigdy nie zostają wyrażone. Przeżywają swoje życie jako dziewczynki, a potem kobiety, a niektóre z nich mogą nawet rodzić dzieci. Nasze badania, które są pierwszym na świecie ogólnokrajowym badaniem, pokazują, że grupa ta jest nawet o 50% większa niż wcześniej zakładano. Sposób, w jaki te dziewczęta odkrywają fakty i otwarcie mówią o swojej sytuacji, również jest bardzo zróżnicowany”, wyjaśnia Claus Højbjerg Gravholt, który kierował badaniem i jest profesorem klinicznym na Wydziale Medycyny Klinicznej Uniwersytetu w Aarhus.

Wspólnie z kolegami bada, dlaczego dochodzi do nieprawidłowości chromosomów płciowych i w jaki sposób osoby z chromosomem XY mogą stać się kobietami. Dwa rodzaje mutacji genetycznych w większości przypadków stanowią różnicę; były one wcześniej określane jako zespół Morrisa i zespół Swyera, ale obecnie są określane zbiorczo jako zaburzenia rozwoju płci (DSD).

„Zespół Morrisa jest obecnie nazywany 46,XY DSD: zespół niewrażliwości na androgeny. Osoby te mają niezwykle wysoki poziom testosteronu i innych męskich hormonów płciowych, ale testosteron nie wpływa na komórki płodowe, które zwykle rozwijają się w męskie narządy płciowe z powodu mutacji w genie receptora androgenowego. Osoby te mają zatem męskie chromosomy, ale pod względem społecznym i wyglądu zewnętrznego są kobietami. Nie mają wewnętrznych żeńskich narządów płciowych i tworzą jądra, które pozostają ukryte w jamie brzusznej.”

THE HIDDEN MEN

Typowo, większość dziewcząt z zespołem niewrażliwości na androgeny odkrywa przed okresem dojrzewania, że różnią się od innych dziewcząt. Nie miesiączkują, a większość z nich nigdy nie będzie w stanie urodzić dziecka. Oprócz odkrycia, że więcej kobiet ma chromosomy XY niż wcześniej zakładano, badaczy zaskoczyło również zróżnicowanie w czasie, kiedy te dziewczęta i kobiety odkrywają, że coś jest inaczej. Dziewczynki z zespołem niewrażliwości na androgen zostały zdiagnozowane w średnim wieku 7-8 lat, ale niektóre 34-letnie kobiety z zespołem nie zostały jeszcze zdiagnozowane.

„To zaskakujące, chociaż większość z tych kobiet wie, że nie może urodzić i że są one skonfigurowane nieco inaczej niż inne kobiety. Nie wiedzą tylko dlaczego. Jeszcze bardziej zaskakujący jest jednak fakt, że średni wiek dziewcząt, u których diagnozuje się dysgenezję gonad, znaną wcześniej jako zespół Swyera, wynosi 17 lat.”

Przyczyną tak wysokiego wieku przy diagnozie jest przypuszczalnie to, że kobiety te w rzeczywistości rozwijają narządy płciowe, które są prawie normalne. Kobiety z dysgenezją gonad mają mutację w genie SRY chromosomu Y, który koduje białko znane jako czynnik determinujący jądra, które normalnie powoduje rozwój jąder we wczesnych tygodniach rozwoju płodowego. W przypadku braku tego białka, jądra nie rozwijają się, a zamiast nich rozwijają się żeńskie narządy płciowe, które są prawie normalne.

„Kobiety nie rozwijają drugorzędnych cech żeńskich, takich jak piersi, ale mają macicę, więc przy odpowiednim leczeniu hormonalnym i implantacji zapłodnionego jaja mogą rzeczywiście zajść w ciążę i urodzić dziecko. Największym problemem jest to, że ich jajniki nie są rozwinięte, a jeśli jajniki nie zostaną usunięte, mają zwiększone ryzyko zachorowania na raka jajnika.”

DENMARK JEST UNIKALNY

Grupa Clausa Højbjerga Gravholta skupia się intensywnie na chorobach wynikających z nieprawidłowości chromosomów płciowych. Są one ważne przede wszystkim dla osób z tymi nieprawidłowościami, ale mają również znaczenie w szerszym kontekście dla zrozumienia wielu procesów chorobowych na poziomie genetycznym, molekularnym, klinicznym i epidemiologicznym.

„Chodzi o to, że te badania mogą pomóc nam zrozumieć główne grupy chorób, takie jak cukrzyca typu 2 i choroby serca, które występują częściej u osób z nieprawidłowościami chromosomów płciowych. Ponieważ ludzie ci mają wyższą częstość występowania wynikających z tego chorób, wykrywanie wzorców jest również łatwiejsze. Ostatecznie mamy nadzieję, że wiedza ta przyniesie korzyści tym kobietom i innym osobom cierpiącym na cukrzycę lub choroby serca.”

Duńscy badacze skupiają się głównie na pomocy i leczeniu kobiet i mężczyzn z nieprawidłowościami chromosomów płciowych. Osoby te zazwyczaj zmagają się z fizycznymi wyzwaniami związanymi z ich seksualnością, niezdolnością do rodzenia dzieci lub chorobami wynikającymi z braku hormonów płciowych. Stawiają również czoła wyzwaniom psychicznym.

„To bardzo przykre dla ludzi, którzy dorastali i żyli przez lata wierząc, że są określonej płci, aby nagle odkryć, że są w rzeczywistości płci przeciwnej. Może to przynieść ulgę, ale może też być stratą. Dla większości ludzi jest to szok, który burzy całą ich tożsamość. Radzenie sobie z tym może trwać latami” – podsumowuje Claus Højbjerg Gravholt.

„Incidence, prevalence, diagnostic delay, and clinical presentation of female 46,XY disorders of sex development” został opublikowany we wrześniu 2016 roku w Journal of Clinical Endocrinology and Metabolism.

W latach 2013-2015 Fundacja Novo Nordisk przyznała grant na badania nad zespołami chromosomów płciowych grupie Clausa Højbjerga Gravholta z Wydziału Medycyny Klinicznej Uniwersytetu Aarhus.