Amazonewoud
Het Amazonewoud is het grootste regenwoud ter wereld, dat negen landen beslaat met 5.500.000 km2 aan bosbedekking. Bovendien is het groter dan alle andere regenwouden samen. Het is de thuisbasis van meer dan duizenden soorten dieren, planten en bomen, waardoor het het meest biodiverse regenwoud op aarde is.
Het Amazonewoud, zoals het wordt genoemd, ligt in het Zuid-Amerikaanse continent en heeft het Amazonebekken als bron van de prachtige Amazonerivier.
Dit artikel probeert de kwaliteiten van dit woud te belichten met betrekking tot de ligging, het klimaat, het ecosysteem, de planten, de dieren, de ontbossing en de neerslag.
In het begin dacht ik dat ik vocht om rubberbomen te redden, daarna dacht ik dat ik vocht om het regenwoud van de Amazone te redden. Nu realiseer ik me dat ik vecht voor de mensheid
~ Chico Mendes, Braziliaans milieuactivist
Locatie
Het regenwoud ligt in Zuid-Amerika en strekt zich uit over een briljante 5.500.000 km2. Het Amazonebekken, waar het woud zich bevindt, is iets groter met een oppervlakte van meer dan 7.000.000 km2. Het stroomgebied is het gebied dat afwatert in de Amazonerivier, wat betekent dat het water uit het stroomgebied uiteindelijk in de Amazonerivier terechtkomt.
Met zo’n grote bosoppervlakte is het Amazonewoud te vinden in negen landen van het Zuid-Amerikaanse continent. Brazilië neemt 60% van het regenwoud voor zijn rekening, Peru 13%, Colombia 10% en de resterende 17% is verdeeld over Venezuela, Ecuador, Bolivia, Guyana, Suriname en Frans Guyana – een overzees gebiedsdeel van Frankrijk.
Het ligt tussen de Kreeftskeerkring in het noorden en de Steenbokskeerkring in het zuiden, met de evenaar, een denkbeeldige lijn die tussen beide loopt, waardoor het een “tropisch” regenwoud is. Het gebied tussen de twee denkbeeldige lijnen staat bekend als de tropen en vandaar de naam, tropisch regenwoud.
Klimaat
Het tropisch regenwoud kent het hele jaar door een vochtig seizoen. In het Amazonewoud zijn er geen periodieke seizoenen zoals zomer, winter, herfst en lente vanwege de tropen. Al het land en de vegetatie tussen de keerkringen kennen deze seizoenen niet.
In plaats daarvan kent het regenwoud het hele jaar door tamelijk warme temperaturen van 26-30oC. Dit wordt toegeschreven aan de denkbeeldige evenaarlijn, die invloed heeft op een constante daglengte met 12 uur zonlicht het hele jaar door. Bijgevolg is er een constante toevoer van zonlicht, dat een sleutelcomponent is in de fotosynthese die het regenwoud het hele jaar door van energie voorziet.
In het algemeen is het dit fenomeen dat een warme temperatuur in stand houdt van een minimum van 22oC tot een maximum van 34oC in de tropen. Toch is het bos meestal vochtig door de constante luchtvochtigheid.
Door de aanwezigheid van een grote bosbedekking met meer dan 390 miljard individuele bomen, voelt de lucht zowel benauwd als vochtig aan, wat het wagen in het bos een beetje lastig maakt.
Ecosysteem
Amazon regenwoud heeft het grootste ecosysteem ter wereld. Dit ecosysteem wordt aangedreven door de grote Amazonerivier, die duizenden kilometers beslaat en de belangrijkste basis van het ecosysteem vormt. Het stroomgebied van de rivier, met een gemiddelde temperatuur van 26o C en zware vochtigheid en regenval, heeft een directe invloed op het ecosysteem.
De aanwezigheid van dit hete en vochtige klimaat heeft invloed gehad op de aanwezigheid van verschillende soorten planten en dieren, waardoor het regenwoud het grootste aantal soorten heeft voor de koninkrijken Animalia en Plantae, waaronder vele bedreigde soorten. Verder is het niet alleen een thuis voor wilde dieren, maar ook voor de inheemse bevolking die in het woud heeft gewoond.
Het ecosysteem van het regenwoud is zo groot dat het helpt het koolstofgehalte in de atmosfeer van de hele planeet te beheersen. Dit wordt toegeschreven aan het Amazonebekken, dat meer dan tien keer de jaarlijkse koolstofuitstoot door brandstofverbruik herbergt.
Daarnaast stabiliseert het bos de verschillende soorten bodems die een optimale gewasproductie in de aangrenzende regio’s bevorderen. Ook helpt het regenwoud de watercyclus in stand te houden door transpiratie, waarvan boeren die zich kilometers van het bos bevinden profiteren. Door veel vocht in de atmosfeer te brengen, wordt de kans op droogte verminderd.
Het regenwoud vermindert de waterafvoer, waardoor overstromingen worden voorkomen. Dit wordt mogelijk gemaakt door de stabilisatie van de bodem en de verankering van de wortels van de miljarden bomen in het bos. Het bos beïnvloedt ook het neerslagpatroon, zodat gebieden die duizenden kilometers van het stroomgebied verwijderd liggen, het hele jaar door voldoende neerslag kunnen ontvangen.
Planten
Het Amazone-bioom herbergt maar liefst 80.000 plantensoorten in het Amazonegebied. Interessant genoeg is slechts een klein percentage daarvan bestudeerd en is er nog veel ruimte voor onderzoek en ontdekkingen. Daarom zou verder onderzoek meer planten en bomen kunnen vinden die een medicinale waarde hebben, die kunnen worden opgenomen in de reeds beschikbare kruidengeneesmiddelen.
Het tropische klimaat van de Amazone is de grootste factor die bijdraagt aan de enorme soorten planten. Het wisselende klimaat zorgt ervoor dat alle soorten planten gedurende de verschillende seizoenen kunnen groeien en kan worden gestimuleerd door de aanwezigheid van bladerdaken.
De bladerdakstructuur van het regenwoud biedt bronnen van voedsel, vocht, en atmosferische regulatie in het regenwoud, essentieel voor de juiste groei van planten.
Omdat het Amazonegebied ook het grootste aantal inheemse bosbewoners ter wereld heeft, is hun kennis van de medicinale planten die nog moeten worden ontdekt door moderne onderzoekers potentieel ongeëvenaard. Met de juiste conservering van deze plantensoorten kan veel goeds op het gebied van gezondheid en voedsel worden ontdekt.
Dieren
In het Amazonegebied leven meer dan 2.000 verschillende diersoorten. Er zijn meer dan 427 zoogdiersoorten, 1.300 vogelsoorten, 427 amfibiesoorten, 3.000 vissoorten en 378 reptielensoorten. Daarnaast zijn er meer dan 2 miljoen insectensoorten in het Amazone regenwoud. Een op de vijf vogelsoorten leeft alleen in dit regenwoud.
Het is vermeldenswaard dat er specifieke dieren zijn die alleen in het Amazonegebied voorkomen. Sommige daarvan zijn reptielen zoals de anaconda en de Jezus-hagedis; zoogdieren zoals de brulaap, de gouden leeuwentamarin, de jaguar, de luiaard, de spinaap en de dolfijn uit de Amazone; vogels zoals de toekan en de scharlaken ara; en amfibieën zoals de pijlgifkikker en de glaskikker.
De aanwezigheid van een ongelooflijk breed scala aan wilde dieren heeft geleid tot veel onderzoek in de bossen, en als gevolg daarvan dient als een belangrijke bron van buitenlandse valuta voor de negen regio’s, met name voor Brazilië, Peru, Bolivia, en Ecuador. Er zijn veel studies uitgevoerd in de regio’s vanwege de aanwezige wilde dieren.
Er zijn ook veel activiteiten ontplooid op het gebied van wilde dieren, namelijk het opzetten van weeshuizen en dierencentra, in een poging om de bedreigde diersoorten te observeren en ze speciale zorg te geven om hun aantal te verhogen voordat ze weer in het wild worden losgelaten.
Verbossing
Er is een massale afname van het Amazonewoud door de bewoners van de negen regio’s. Volgens National Geographic is in de afgelopen 50 jaar ongeveer 17 procent van het Amazonewoud vernietigd. De belangrijkste redenen hiervoor zijn de menselijke bewoning en het zoeken naar landbouwgrond.
Het land rond een stroomgebied is altijd geschikt voor landbouw, aangezien het een geschikt gehalte aan voedingsstoffen bevat en dus vruchtbaar is voor de bodem. Evenzo betekent de aanwezigheid van een bosbedekking een betere bodemkwaliteit in termen van humus en waterretentie, waardoor er geen kans op bodemerosie bestaat.
Hoewel de bodem in het bos vruchtbaar is, is er een ontmoedigende factor. De vruchtbaarheid van de bodem in het Amazonegebied raakt in korte tijd uitgeput, waardoor landbouw op een enkel stuk land heel moeilijk wordt. Dit komt omdat de zandgronden dun zijn en dus niet geschikt voor landbouw.
Daarom blijven boeren op zoek naar nieuwe gebieden in het woud om een aanzienlijk goede oogst te kunnen blijven behalen, wat bijdraagt tot meer ontbossing en degradatie. Om deze reden heeft het Amazonewoud twee keer zoveel te lijden van ontbossing als andere regenwouden.
Het voorheen beboste land dat is verlaten na bodemdegradatie wordt weidegrond voor vee, en ook zij eisen meer weidegrond.
Brazilië heeft het leeuwendeel van het regenwoud. Daardoor is het een van de beste sojaproducenten ter wereld geworden, onder invloed van de hoeveelheid regenval en vochtigheid die het bosgebied biedt.
De toenemende vraag naar opbrengst per hectare soja heeft echter dramatisch geresulteerd in aantasting van bossen en ontbossing. 20% van het Amazone-bioom is al verloren gegaan door ontbossing. Volgens het WWF zal in 2030 ongeveer 27% (meer dan een kwart) van het Amazone-bioom boomloos zijn als de ontbossing in het huidige tempo doorgaat.
Precipitatie
Regenwouden zijn, zoals de naam al zegt, regenmakers. Tropische regenwouden liggen in een zone met intense zonne-energie, die convectie van lucht teweegbrengt, waardoor vocht aan de atmosfeer wordt afgestaan, wat een van de factoren is die tot frequente en hevige stortbuien leiden.
De regenval in het regenwoud van de Amazone varieert van zo’n 2.000 mm tot zo’n 10.920 mm per jaar. Dergelijke regenval is optimaal voor de groei van hoogwaardige handelsgewassen zoals sojabonen.
Als gevolg van het ontbreken van de vier grote seizoenen die buiten de tropen worden ervaren, is de regenval het hele jaar door aanwezig, maar kan deze in intensiteit verschillen. In sommige omstandigheden zijn er seizoenen die worden gekenmerkt door lichte regenval (korte regenval) of zware regenval (lange regenval).
Het zuidelijke deel van het Amazonegebied wordt echter het zwaarst getroffen door schommelingen in de regenval als gevolg van ontbossing die heeft geleid tot verwoestijning van het gebied.
De veranderende aard van het Amazonegebied
De hydrologische motor van het Amazonegebied speelt een belangrijke rol bij het in stand houden van het mondiale en regionale klimaat. Water dat door planten via evapotranspiratie (verdamping en plantentranspiratie) in de atmosfeer terechtkomt en door de rivieren in de oceaan terechtkomt, beïnvloedt het wereldklimaat en de circulatie van oceaanstromingen. Dit werkt als een terugkoppelingsmechanisme, aangezien het proces ook het regionale klimaat in stand houdt waarvan het afhankelijk is.
Op den duur zullen de wereldwijde klimaatverandering en meer ontbossing waarschijnlijk leiden tot hogere temperaturen en veranderende regenpatronen in het Amazonegebied, wat ongetwijfeld gevolgen zal hebben voor de bossen, de beschikbaarheid van water, de biodiversiteit, de landbouw en de volksgezondheid in de regio. Er zijn drie factoren die veranderingen in het Amazonewoud veroorzaken.
Eén factor is de El Niño Southern Oscillation (ENSO), een klimaatverschijnsel dat veel van de klimaatschommelingen in Latijns-Amerika beïnvloedt. Hoewel ENSO een natuurlijk verschijnsel is, zal de door de mens veroorzaakte klimaatverandering de frequentie ervan in de toekomst naar verwachting verhogen.
Tweede factor is ENSO, die wordt geassocieerd met droge omstandigheden in Noordoost-Brazilië, het noordelijk Amazonegebied, de Peruviaans-Boliviaanse Altiplano en de Pacifische kust van Midden-Amerika. In Zuid-Brazilië en Noordwest-Peru zijn de omstandigheden tijdens ENSO ongewoon nat geweest.
De derde factor is de ontbossing, die niet alleen de bosbedekking verwijdert, maar ook een dramatische verandering in neerslagpatronen en -spreiding veroorzaakt. Deze bevindingen impliceren dat de huidige ontbossing in het Amazonegebied het regionale klimaat reeds heeft veranderd. Ze ondersteunen ook eerdere berichten over toegenomen ondiepe bewolking boven ontboste gebieden.
De weersverwachting op lange termijn voor het Amazonegebied
Modellen suggereren dat de temperaturen in het Amazonegebied tegen het jaar 2050 met 2-3°C zullen stijgen. Tegelijkertijd zal een afname van de regenval tijdens de droge maanden leiden tot een wijdverbreide uitdroging.
Onderzoek dat is uitgevoerd onder auspiciën van INPE – het Braziliaanse nationale instituut voor ruimteonderzoek – toont aan dat een warmer en droger klimaat in de regio ertoe kan leiden dat 30% tot 60% van het Amazoneregenwoud verandert in een soort droge savanne.
Als gevolg hiervan kunnen we de aantasting van zoetwatersystemen, het verlies van ecologisch en landbouwkundig waardevolle bodems, meer erosie, verminderde landbouwopbrengsten, meer insectenplagen en de verspreiding van besmettelijke ziekten verwachten.
Referentie:
Britannica
Mongabay
- Auteur
- Recent Posts
- Zijn golfballen te recyclen? (En zijn ze biologisch afbreekbaar?) – 2 maart 2021
- Zijn eetstokjes recyclebaar? (En Zijn Ze Composteerbaar of Biologisch Afbreekbaar) – 2 maart 2021
- Is Sellotape Recycleerbaar? (En is het composteerbaar of biologisch afbreekbaar?) – 2 maart 2021
