Bessenboom

Bessenboom, struik van het geslacht Ribes uit de kruisbessenfamilie (Grossulariaceae), waarvan de pikante, sappige bessen vooral in jam en gelei worden gebruikt. Er zijn ten minste 100 soorten, die inheems zijn in de gematigde klimaten van het noordelijk halfrond en in het westen van Zuid-Amerika. Vooral de Rocky Mountains in Noord-Amerika zijn rijk aan soorten.

De aalbes schijnt ergens vóór 1600 voor het eerst te zijn geteeld in Nederland, Denemarken, en elders rond de Oostzee. Struiken werden in het begin van de 17e eeuw meegenomen naar nederzettingen in Amerika; de meeste Amerikaanse variëteiten zijn daar echter ontstaan. Zowel rode als zwarte aalbessen worden gebruikt voor het maken van taarten, vlaaien, jam en gelei. Zwarte aalbessen worden gebruikt in zuigtabletten, als smaakstof, en worden soms gefermenteerd. Aalbessen zijn zeer rijk aan vitamine C en leveren ook calcium, fosfor en ijzer. In Groot-Brittannië worden meer zwarte bessen geteeld dan in enig ander land.

Bessen gedijen in een koel, vochtig, noordelijk klimaat. Klei- en slibgrond zijn het best. Ze worden vermeerderd door stekken van 200-300 millimeter lang, die gewoonlijk in de herfst worden genomen en onmiddellijk of in het voorjaar in de kwekerij worden uitgezet, 75 tot 150 mm uit elkaar, met niet meer dan twee knoppen boven de grond. In de aanplanting worden ze 1,2-1,5 meter (4-5 voet) uit elkaar gezet in rijen die 1,8-2,4 m van elkaar verwijderd zijn. In de intensieve teelt worden aalbessen geplant onder druiven, perziken, kersen en peren omdat ze zeer goed tegen schaduw kunnen.

Aalbessen en kruisbessen zijn de belangrijkste veroorzakers van de verspreiding van witte dennenblaarroest, een destructieve ziekte van de vijfbladige dennen in Europa en Amerika. De gewone zwarte bes is de favoriete gastheer van de blaarroest. Omdat de witte den daar een zeer waardevol timmerhout is, is de zwarte bes tot een bedreiging verklaard en wordt hij in het noordwesten van de Verenigde Staten niet geteeld; de teelt van aalbessen en kruisbessen is in sommige gebieden zelfs verboden.

De naam aalbes wordt ook toegepast op een pitloze rozijn (q.v.) die vaak in de keuken wordt gebruikt.