Collectie-items

Beschrijving

Dit is een uitzonderlijk zeldzaam object: een gekoesterde middeleeuwse joodse tekst, bekend als de Talmoed, die op de een of andere manier ontsnapt is aan de openbare verbrandingen waar de meeste andere joodse wetboeken in die tijd het slachtoffer van waren. Gelukkig is het onvervalst en ongecensureerd bewaard gebleven.

Tijdens de Middeleeuwen waren Joodse gemeenschappen vaak het doelwit van antisemitische aanvallen, waarbij eigendommen werden vernield en mensen werden vermoord. De Talmoed werd voortdurend veroordeeld en gecensureerd door de Christelijke Kerk, die beweerde dat het boek beledigend en godslasterlijk was. Dit leidde regelmatig tot openbare boekverbrandingen, de eerste in Parijs in 1242.

Wat is de Talmoed?

De Talmoed, wat ‘leer’ betekent, is een oude tekst met Joodse spreuken, ideeën en verhalen. Het omvat de Misjnah (mondelinge wet) en de Gemara (‘voltooiing’). De Misjnah is een grote verzameling van gezegden, argumenten en tegenargumenten die betrekking hebben op vrijwel alle gebieden van het leven. De Gemara staat bekend als een ‘zee’ van geleerdheid, een verzameling verhalen over bijbelse personages, nuchtere juridische argumenten en fantasievolle verbeeldingen van de wereld van vroeger en de wereld die komen gaat.

Waarom is dit een ‘Babylonische’ Talmoed?

De Talmoed ontwikkelde zich in twee belangrijke centra van Joodse geleerdheid: Babylonië en Palestina. De Jeruzalemse of Palestijnse Talmoed werd rond 350 voltooid, en de Babylonische Talmoed (de meest complete en gezaghebbende) werd rond 500 op schrift gesteld, maar werd nog twee eeuwen lang verder bewerkt. De Talmoed diende als basis voor alle wetboeken van de rabbijnse wet.

Uit de Palestijnse traditie van de Joodse eredienst ontstond de Asjkenazische ritus die in West- en Oost-Europa en Rusland wordt gebruikt. Uit de Babylonische traditie ontstond de Sefardische ritus die in Spanje, Portugal, Noord-Afrika en het Midden-Oosten werd gevolgd. Beide riten, evenals enkele andere, worden nog steeds wereldwijd in orthodox-joodse gemeenschappen beoefend.

In genealogische discussies gebruiken mensen vaak de term Asjkenazisch en Sefardisch om joden aan te duiden die uit de respectieve regio’s afkomstig zijn.

Wat is de betekenis van de Talmoed?

Het doorgronden van een Talmoedische tekst kan veeleisend zijn. Terwijl het mogelijk is om een bladzijde uit de Bijbel in enkele minuten te lezen, afhankelijk van de moeilijkheidsgraad, kan het een uur of aanzienlijk langer duren om een bladzijde van de Talmoed met begrip door te nemen. Traditioneel wordt de Talmoed bestudeerd met een partner of “vriend” om de interne argumenten te herscheppen en er zeker van te zijn dat het onderwerp in kwestie, of het nu om het huwelijk, de zakelijke ethiek, de doodstraf, het eigendomsrecht of de voedingsvoorschriften gaat, vanuit alle denkbare invalshoeken is onderzocht. Dit soort studie leidt tot scherpte van geest, maar schept ook een intense gemeenschap van gedeelde ideeën en visies.

Samen met zijn begeleidende literatuur, de Midrasj (meervoudige verzamelingen interpretaties van de Bijbel, vergelijkbaar met de interpretaties en preken over hun eigen Schrift door christenen en moslims), zorgde de Talmoed ervoor dat mannelijke joden, die zich hun hele leven met deze studie bezighielden, en hun vrouwelijke familieleden, die de verhalen (maar niet de rechtsleer) in meer populaire vorm onderwezen, door hun eigen interne waardenwereld werden gewapend tegen een vaak onvriendelijke buitenwereld.

Waarom is dit manuscript zo zeldzaam?

Tijdens de Middeleeuwen was de Talmoed het doelwit van meedogenloze veroordeling, verguizing en censuur door de Christelijke Kerk. Vijandigheid tegen de vermeende beledigende en godslasterlijke inhoud leidde tot veelvuldige openbare verbrandingen, de eerste in Parijs in 1242.

Als gevolg daarvan zijn er maar heel weinig complete manuscripten van de Talmoed bewaard gebleven, en de overgebleven fragmenten zijn ook nogal schaars.

Wat laten deze bladzijden zien?

Dit manuscript (in vierkante Asjkenazische hand) is een uitzonderlijk zeldzaam exemplaar, dat gelukkig niet is gecensureerd of verminkt.

Het toont het einde van tractaat Arakhin (‘Waarderingen’), dat handelt over kwesties met betrekking tot het onderhoud van het heiligdom, en het begin van tractaat Keritot (‘Excisions’), dat zonden bespreekt waarop goddelijke straffen staan.

Bekijk het hele manuscript op de website van Digitised Manuscripts.