De bedreigde Aziatische leeuwen zijn de laatste tijd in het nieuws (om goede en slechte redenen)
De laatst overgebleven Aziatische leeuwen in de wereld zijn de laatste tijd behoorlijk in het nieuws geweest.
Het gaat om de leeuwen van het Greater Gir Landschap: een overgebleven populatie gecentreerd rond het Gir Woud in de westelijke Indiase deelstaat Gujarat. De droge bossen en struikgewas hier, gelegen op het Kathiawar (of Saurashtra) schiereiland, diende als de laatste schuilplaats van Panthera leo buiten Afrika tegen het einde van de jaren 1800, en het blijft de kern van de Aziatische voet aan de grond van de soort.
Aan de pikantere kant van de zaak illustreert een viral video, gemaakt door Zubin Ashara en onlangs getweet door Wild India, op dramatische wijze de prikkelbaarheid die leeuwenromantiek kan kenmerken. Het toont een Gir leeuwin die een paar brullen en klauwstoten uitdeelt aan een mannelijke leeuw die er niet zo goed uitziet:
De koninklijke affaire vastgelegd in Gir forest door @zubinashara. Koptelefoon aanbevolen. pic.twitter.com/TgCfRP07rT
– The Wild India (@the_wildindia) July 26, 2020
Mannetjes en vrouwtjes Aziatische leeuwen van de Greater Gir gaan niet in dezelfde mate met elkaar om als hun Afrikaanse soortgenoten: Ze komen meestal alleen samen om het hof te maken – als je zoiets “het hof maken” kunt noemen. Voor de rest zwerven de mannetjes in kleine coalities, afgezien van de leeuwinnenfamilies, die uit slechts twee vrouwtjes kunnen bestaan.
Dan is er deze video die op 13 juli door het Gujarat Forest Department is geplaatst, waarop een trio leeuwinnen is vastgelegd die over een reservoir in het Gir Forest zwemmen:
Rare Visuals !
Leeuwen & Zwemmen- als je denkt dat ze dat niet kunnen, kijk dan naar deze video.Drie leeuwinnen zwemmend gezien terwijl ze bewegen tussen de rivier eilanden van een reservoir in #GirForest, East Range nr Rawal Dam,#Junagadh. (Video gemaakt door een Beat Guard)@CMOGuj @drrajivguptaias @HoffPccf pic.twitter.com/NFjZgagV3T– GujaratForestDept (@GujForestDept) July 13, 2020
Liefdesruzies en waterfeiten daargelaten, het grote nieuws op het Aziatische leeuwenfront dit jaar betrof een recent onderzoek dat een bemoedigende populatie-opstoot suggereert – en, verontrustender, een vloedgolf van tientallen leeuwensterfgevallen in de eerste helft van het jaar.
De COVID-19 pandemie bemoeilijkte de plannen om in 2020 een telling van de Grote Gir leeuwen uit te voeren, een initiatief dat het Gujarat Forest Department al tientallen jaren elke vijf jaar neemt. In plaats daarvan heeft het departement in juni een 24-uurs onderzoek naar de populatie uitgevoerd, een versie van een maandelijkse leeuwentelling die bekend staat als Poonam Avlokan, de “vollemaantelling”.
Uit dit verkorte, kleinschaliger onderzoek – er namen ongeveer 1.400 waarnemers deel, aanzienlijk minder dan het normale aantal, en externe deskundigen waren er niet in de gebruikelijke mate bij betrokken – schatte het bosdepartement de Aziatische leeuwenpopulatie op 674, een stijging ten opzichte van 523 geteld in de leeuwentelling van 2015. Ook werd gesuggereerd dat de verspreiding van leeuwen in het Greater Gir-landschap was uitgebreid van 22.000 vierkante kilometer naar 30.000 vierkante kilometer, en dat het recente patroon van groeiende aantallen leeuwen buiten het Gir National Park and Wildlife Sanctuary en andere reservaten – waar de leeuwenhabitat vermoedelijk grotendeels verzadigd is – zich voortzet. Meer dan de helft van de Greater Gir leeuwen leeft buiten de grenzen van de gevestigde beschermde gebieden.
India’s premier Narendra Modi vierde de bevindingen op Twitter: “Kudos aan de mensen van Gujarat en al degenen wier inspanningen hebben geleid tot deze uitstekende prestatie.”
De methodologie die is gebruikt voor het schatten van het aantal Aziatische leeuwen is echter in twijfel getrokken, zoals een recent hoofdartikel in The Hindu samenvatte. De officiële leeuwentelling maakt gebruik van de “total block count” methode, waarbij waarnemers bij waterbronnen in aangewezen onderzoekseenheden de leeuwen tellen die binnenkomen om te drinken. Ondertussen, in een Poonam Avlokan telling, volgens The Indian Express, “blijven teams bewegen in hun respectievelijke gebieden en maken hun schattingen op basis van de input geleverd door leeuwen trackers en op toevallige waarnemingen.”
Een paper gepubliceerd in PLOS ONE afgelopen februari door wetenschappers van het Wildlife Instituut van India merkte de beperkingen van bloktellingen op. “Totaaltellingen zijn zelden mogelijk in een vrijlevende populatie, omdat niet alle dieren worden waargenomen en het vaak niet mogelijk is om dubbeltellingen van dezelfde individuen te voorkomen,” schreven de auteurs. De studie onderzocht een alternatieve methode om de dichtheid van leeuwen te schatten, gebaseerd op het identificeren van individuele katten aan de hand van hun snorharen, littekens en andere permanente lichaamspatronen.
Leeuwen bewoonden historisch een groot deel van Noord-India, in het oosten tot aan Bihar en Odisha en in het zuiden tot aan de Narmada rivier. De leeuwen van India hadden een grote culturele betekenis (zoals dit uitputtende artikel van vorig jaar uitlegt). Ze zijn afgebeeld op oude grotschilderingen in Bhimbetka in centraal India en komen voor in boeddhistische, jain en hindoeïstische symbolen. In het Hindoeïsme bijvoorbeeld berijdt de krijgersgodin Durga soms een leeuw, en de god Vishnu neemt een leeuwachtige gedaante aan in de gedaante van Narasimha. De Aziatische leeuw, ooit het nationale dier van India – een eer die de Bengaalse tijger sinds 1973 te beurt valt – staat nog steeds op het nationale embleem van het land, dat is gemodelleerd naar de “Leeuwenhoofdstad van Ashoka.”
De Indiase leeuwen behoorden – en behoren in hun sterk afgenomen staat nog steeds – tot een noordelijke lijn van leeuwen, de ondersoort Panthera leo leo, die vroeger ook het Midden-Oosten, Zuidoost-Europa, Zuidwest-Azië en Noord-Afrika (het rijk van de “Barbarijse leeuw”) bevolkte. Deze ondersoort omvat ook de bedreigde leeuwen van West-Afrika en, volgens sommige taxonomische interpretaties hoe dan ook, die van Centraal Afrika.
Een belangrijke studie over de evolutie van leeuwen, afgelopen mei gepubliceerd in PNAS, suggereerde dat Centraal Afrikaanse leeuwen enige vermenging vertonen tussen de noordelijke leeuwen lijn en de zuidelijke, de ondersoort Panthera leo melanochaita, waartoe de meer talrijke en bekende leeuwen van oostelijk en zuidelijk Afrika behoren. (De PNAS studie suggereert dat de noordelijke en zuidelijke leeuwentakken ruwweg 70.000 jaar geleden uit elkaar zijn gegaan, maar dat er na de splitsing waarschijnlijk een genetische stroom tussen hen heeft plaatsgevonden.)
In de 19e en begin 20e eeuw verdwenen de leeuwen uit het grootste deel van het Midden-Oosten, Noord-Afrika en Zuidwest-Azië, hoewel ze blijkbaar tot in de jaren 1940 in Iran bleven bestaan, en de Barbarijse leeuw in Algerije tenminste tot in de jaren 1950 bleef bestaan. Ze waren ook bijna verdwenen uit India, door het verlies van habitat en de jacht op trofeeën: Tegen het einde van de 19e eeuw waren ze verdwenen uit het land, behalve op het Kathiawar schiereiland, waar hun verspreidingsgebied al snel verder slonk tot het ultieme toevluchtsoord, het Gir woud. Men denkt dat slechts 20 Aziatische leeuwen hebben overleefd in het begin van 1900: een ernstig knelpunt in de populatie waar ze zich gedeeltelijk uit hebben “geklauwd”, in op-en-neer gaande bewegingen, gedurende meer dan een eeuw van beschermingsinspanningen.
Ter midden van Gir’s semi-aride teakbossen en doornstruiken, jagen deze laatste Aziatische leeuwen – naast hun gewoonte om in veel kleinere troepen rond te zwerven, die zich onderscheiden van hun Afrikaanse verwanten door een kenmerkende buikflap en schaarser manen bij de mannetjes – op sambar, chital, en, in belangrijke mate, op vee.
In de afgelopen decennia hebben leeuwen zich in toenemende mate verspreid uit het Gir Beschermd Gebied, herbezetten voormalige territoria in de Girnar Heuvels in het noorden – waar ze hun toevlucht zoeken in het Girnar Wildlife Sanctuary en soms door de straten van de stad trekken – en sluipen rond in het agro-pastorale mozaïek buiten de reservaten.
Gezien het feit dat de menselijke populatie in deze gebieden ook toeneemt, is het goed mogelijk dat de toenemende aantallen leeuwen buiten de parken en reservaten de weg bereiden voor intensievere conflicten met mensen: meer predatie op vee, zelfs incidentele aanvallen op mensen, en meer vergeldingsdoden van leeuwen als gevolg daarvan.
Veel deskundigen zijn van mening dat het van essentieel belang is om meer leefgebieden van leeuwen te beschermen – inclusief de corridors die de Grote Gir leeuwen gebruiken om zich tussen subpopulaties te verplaatsen. YV Jhala van het Wildlife Institute of India is een van hen en vertelt aan The Times of India: “Aziatische leeuwen hebben een nationaal park zonder menselijke aanwezigheid op slechts 250 vierkante kilometer in vergelijking met 50 tijgerreservaten die verspreid liggen tussen 700 vierkante kilometer en 1.000 vierkante kilometer in oppervlakte. De regering moet een gebied van ten minste 1000 vierkante kilometer tot nationaal park verklaren, zodat de leeuwen in Gujarat kunnen gedijen.”
Een groeiende populatie Indiase leeuwen is op zich niet voldoende om alle negatieve gevolgen van hun snelle historische achteruitgang en langdurige geografische isolatie op te heffen. Hun “opmerkelijke afwezigheid van genetische diversiteit”, aldus de PNAS studie, “suggereert dat ze extreem vatbaar zijn voor inteeltdepressie en genetische erosie, evenals toekomstige uitbraken van ziekteverwekkers.”
Inteelt zou bijvoorbeeld een verklaring kunnen zijn voor de lagere testosteronspiegels en de verminderde beweeglijkheid van het sperma bij Indiase mannetjesleeuwen in vergelijking met hun Afrikaanse tegenhangers. En epidemieën hebben inderdaad het herstel van de populatie van de Grote Gir bedreigd. In 2018 doodden het hondenziektevirus – dat in 1994 een beruchte slag toebracht aan Oost-Afrikaanse leeuwen in het Serengeti-ecosysteem – en de bacteriële ziekteverwekker babesiose meer dan twee dozijn Aziatische leeuwen.
Dit jaar zijn er sinds januari meer dan 90 leeuwen gestorven in Gujarat. Sommige van deze sterfgevallen zijn toegeschreven aan dezelfde dodelijke combo van babesiose en CDV. Op 16 juli meldde The Times of India dat het Gujarat Forest Department bezig was om 1000 doses CDV vaccin aan te schaffen in de VS.
Gezien de zware menselijke voetafdruk in een groot deel van hun kleine huidige verspreidingsgebied, worden Aziatische leeuwen ook geconfronteerd met andere chronische bedreigingen. Ze vallen bijvoorbeeld regelmatig in open waterputten – twee leeuwenwelpjes die op deze manier verdronken werden pas op 1 juli gevonden in het Junagadh district – en sterven door treinbotsingen op de spoorlijnen in de regio.
Naast het behoud van de corridors tussen de leeuwenbolwerken van het Greater Gir Landschap, hebben natuurbeschermers gepleit voor de oprichting van een andere, geherintroduceerde populatie van Aziatische leeuwen in India. De belangrijkste voorgestelde locatie is het Kuno-Palpur Wildlife Sanctuary in de deelstaat Madhya Pradesh, hoewel de pogingen om hier leeuwen te herintroduceren al tientallen jaren stilliggen. (Kuno-Palpur is ook genoemd als een locatie voor de terugkeer van jachtluipaarden naar India.)
In de PNAS studie over de evolutie van leeuwen wordt de mogelijkheid geopperd dat de genenpool van Aziatische leeuwen kan worden versterkt door “outbreeding” met andere leeuwen van hun ondersoort, zoals die van West-Afrika (die ook zijn genoemd als een bron voor het herstel van de verdwenen Barbarijse leeuw). De auteurs erkenden echter dat een dergelijk initiatief waarschijnlijk “politiek uitdagend” zou zijn.
Het behoud van een grote carnivoor in de steeds meer door mensen bevolkte wereld van de 21e eeuw is dat zo ongeveer altijd.
Top header image: Tomi Tirkkonen, Flickr