Denisovans
Denisovans zijn een uitgestorven soort hominide en een nauwe verwant van de moderne mens. Zij zijn een recente toevoeging aan de stamboom van de mens. Wetenschappers identificeerden in 2010 voor het eerst Denisovan-resten in een grot in Siberië. Denisovans kunnen zich tijdens de laatste ijstijd hebben verspreid van Siberië tot Zuidoost-Azië. DNA-bewijs suggereert dat Denisovans verwant zijn aan zowel Neanderthalers als moderne mensen, en mogelijk met beiden hebben gepaard.
Denisovans delen een gemeenschappelijke voorouder met zowel moderne mensen als Neanderthalers. Deze gemeenschappelijke voorouder, Homo heidelbergensis genaamd, leefde hoogstwaarschijnlijk in Afrika.
Tussen 300.000 en 400.000 jaar geleden verliet een groep Homo heidelbergensis Afrika. Zij breidden zich uit naar Eurazië en splitsten zich vervolgens: Degenen die naar Europa trokken, ontwikkelden zich tot Neanderthalers. Degenen die naar het oosten trokken, naar Azië, werden Denisovans.
De menselijke voorouders die in Afrika bleven, ontwikkelden zich tot onze eigen soort – Homo sapiens. Moderne mensen en Denisovans ontmoetten elkaar waarschijnlijk voor het eerst in Eurazië, zo’n 40.000 tot 60.000 jaar geleden, nadat Homo sapiens hun eigen migratie uit Afrika begon.
Denisovan ontdekking
Denisovans zijn een relatief recente ontdekking: In 2008 vonden Russische paleoantropologen in de Denisova-grot in Siberië, in het Altai-gebergte langs de zuidgrens van Rusland met China en Mongolië, een klein stukje bot van een vinger ter grootte van een erwt.
Ze stelden vast dat het gefossiliseerde pinkje toebehoorde aan een jong meisje van tussen de vijf en zeven jaar oud, dat ongeveer 40.000 jaar geleden stierf.
In 2010 heeft een groep wetenschappers onder leiding van Svante Paabo van de Max Planck Society in Duitsland DNA uit het kleine botfragment gehaald.
Wetenschappers hebben de sequentie van het genoom van het meisje bepaald en vergeleken met de genomen van moderne mensen en Neanderthalers – twee andere hominensoorten waarvan bekend was dat ze destijds in Eurazië leefden. Studies toonden aan dat het meisje genetisch vergelijkbaar was met zowel Neanderthalers als Homo sapiens, maar onderscheidend genoeg om als een nieuwe mensensoort te worden beschouwd.
De onderzoekers noemden de archaïsche mensen Denisovans naar de grot in Siberië waar het fossiel werd ontdekt. Wetenschappers hebben sindsdien gefossiliseerde tanden ontdekt van drie andere Denisovan-individuen – allemaal uit de Denisova-grot.
Denisovan DNA
Omdat er maar heel weinig Denisovan-fossielen zijn gevonden, komt het meeste van wat we over de uitgestorven mensen weten van hun DNA.
Het is niet duidelijk wanneer de Denisovans precies zijn geëvolueerd – of wanneer ze zijn uitgestorven – maar DNA-bewijs suggereert dat ze minstens 80.000 jaar geleden in Azië leefden. Ze hadden mogelijk een donkere huid, donker haar en donkere ogen. Het Denisovan-genoom lijkt een lage genetische diversiteit te hebben, wat betekent dat hun populatie nooit erg groot is geweest.
Onderzoekers denken dat moderne menselijke voorouders zich mogelijk met Denisovans hebben vermengd. DNA van Denisovan kan worden gevonden in het menselijk genoom.
Melanesiërs
Sommige huidige Oost-Aziatische groepen, met name Melanesiërs, kunnen tot vijf procent van hun genetisch materiaal van Denisovan hebben geërfd. Melanesiërs zijn eilandbewoners in de Stille Oceaan die inheems zijn in een gebied dat zich uitstrekt van Papoea-Nieuw-Guinea tot Fiji.
Wetenschappers veronderstellen dat Denisovans die in Oost-Azië leefden, zich mogelijk hebben vermengd met de voorouders van de huidige Melanesiërs voordat deze mensen de Stille Oceaan overstaken om ongeveer 45.000 jaar geleden Papoea-Nieuw-Guinea te bereiken.
Tibetanen en Han-Chinezen hebben ook sporen van Denisovan-DNA in hun genomen. In 2014 ontdekten onderzoekers dat etnische Sherpa’s waarschijnlijk van Denisovans een “super atleet” genvariant hebben geërfd die hen helpt gemakkelijk te ademen op grote hoogten.