Het Wie, Wat, Waar, Wanneer en soms, Waarom.

Mammografie is een screeningstest voor borstkanker. Het wordt gebruikt om borstkanker vroeg op te sporen (voordat het waarschuwingssignalen of symptomen veroorzaakt), wanneer de overlevingskansen het grootst zijn.

Reguliere mammografie (samen met vervolgonderzoeken en behandeling als de diagnose is gesteld) kan de kans op overlijden aan borstkanker verkleinen. De risico’s en voordelen zijn echter niet voor alle vrouwen gelijk.

Er zijn vragen over:

• Hoeveel voordeel mammografie biedt
• De overdiagnose en overbehandeling van ductaal carcinoma in situ (DCIS) en kleine, langzaam groeiende invasieve borstkankers

Dit heeft geleid tot verschillende aanbevelingen voor wanneer te beginnen met het krijgen van screening mammogrammen en hoe vaak ze te hebben.

Voordelen van mammografie

De voordelen van screeningmammografie verschillen per leeftijd. Vrouwen in de leeftijd van 50-69 jaar hebben om een aantal redenen over het geheel genomen het meeste baat bij mammografie

Borstkanker bij vrouwen jonger dan 50 jaar komt bijvoorbeeld veel minder vaak voor dan borstkanker bij vrouwen van 50 jaar en ouder.

Door regelmatig een mammografie te laten maken verlaagt u het risico om aan borstkanker te overlijden, maar het neemt dit risico niet volledig weg.

Hoewel de voordelen van mammografie reëel zijn, is het geen perfecte test. Bij sommige vrouwen die regelmatig een mammografie laten maken, kan nog steeds borstkanker worden vastgesteld en zij kunnen helaas nog steeds aan de ziekte overlijden.

Overdiagnose en overbehandeling

Overdiagnose en overbehandeling zijn de belangrijkste risico’s van mammografiescreening.

Overdiagnose

Overdiagnose treedt op wanneer bij een mammografie ductaal carcinoma in situ (DCIS) of kleine, invasieve borstkankers worden gevonden die nooit symptomen of problemen zouden hebben veroorzaakt als ze onbehandeld waren gebleven.

Het is mogelijk dat deze borstkankers nooit zullen groeien en dat sommige zelfs vanzelf zullen krimpen. Of een persoon kan aan een andere oorzaak overlijden voordat borstkanker een probleem wordt.

Studies suggereren dat 5-50 procent van DCIS en kleine, invasieve borstkankers die met mammografie worden gevonden, overgediagnosticeerd kunnen zijn. Uit een meta-analyse van 3 gerandomiseerde gecontroleerde onderzoeken bleek dat de overdiagnose door mammografie 19 procent bedroeg.

Zelfs zonder behandeling zouden deze overgediagnosticeerde borstkankers zich nooit ontwikkelen tot invasieve borstkanker en nooit problemen veroorzaken in iemands leven.

Overbehandeling

Overbehandeling treedt op wanneer een kanker die nooit symptomen of problemen zou hebben veroorzaakt, wordt gevonden (overdiagnose) en behandeld. Dit betekent dat zelfs zonder behandeling de borstkanker nooit een probleem zou hebben veroorzaakt. Een persoon wordt dus blootgesteld aan de risico’s van behandeling, maar krijgt geen voordelen.

Het is niet mogelijk te zeggen welke borstkankers nooit problemen zullen veroorzaken, dus worden alle borstkankers behandeld. Overbehandeling is een probleem voor mensen met DCIS en sommige zeer vroege invasieve kankers.

Hoewel DCIS niet-invasief is, kunnen de abnormale cellen zonder behandeling na verloop van tijd uitgroeien tot invasieve borstkanker. Als DCIS niet wordt behandeld, kan naar schatting 40-50 procent van de DCIS-gevallen uitgroeien tot invasieve borstkanker. Op dezelfde manier kunnen kleine, invasieve borstkankers in de loop van de tijd groeien.

Sinds de introductie van mammografie in de jaren tachtig is het aantal vrouwen bij wie DCIS wordt vastgesteld, sterk toegenomen. Het werkelijke risico dat DCIS zich ontwikkelt tot invasieve borstkanker kan dus lager zijn (minder gevallen van DCIS kunnen zich ontwikkelen).

Gezondheidszorgverleners kunnen niet voorspellen welke gevallen van DCIS zich zullen ontwikkelen tot invasieve borstkanker en welke niet. Bij DCIS met een hogere graad is de kans groter dan bij DCIS met een lagere graad dat deze na behandeling (chirurgie, met of zonder bestraling) in een invasieve vorm overgaat.

Er is ook geen manier om te zeggen welke kleine, invasieve borstkankers zich zullen ontwikkelen als ze onbehandeld blijven.

Vrouwen met DCIS of een kleine, invasieve borstkanker worden behandeld met een lumpectomie plus bestraling of een mastectomie. Hormoontherapie kan ook nodig zijn. Sommige vrouwen met kleine, invasieve borstkanker kunnen ook chemotherapie krijgen.

Omdat niet alle gevallen van DCIS en kleine, invasieve borstkanker progressie vertonen, kunnen sommige vrouwen overbehandeld worden.

Onderzocht

Onderzoekers bestuderen manieren om vast te stellen welke gevallen van DCIS en kleine, invasieve borstkanker de meeste kans op progressie hebben. Hierdoor zou de behandeling kunnen worden gericht op degenen met een hoger dan gemiddeld risico op progressie en zouden sommige mensen behandeling kunnen vermijden.

Onderzoekers bestuderen ook of sommige gevallen met een lager risicoprofiel minder agressief kunnen worden behandeld dan ze nu worden behandeld.

Lees meer over DCIS.

Andere risico’s van mammografie

Valse positieven en vervolgonderzoek

Soms laat een mammogram iets afwijkends zien dat kanker zou kunnen zijn, maar geen kanker blijkt te zijn. Dit wordt een vals-positief resultaat genoemd.

Als uw mammogram iets abnormaals laat zien, hebt u vervolgonderzoek nodig om na te gaan of de bevinding borstkanker is of niet.

Deze onderzoeken kunnen bestaan uit een vervolgmammogram (diagnostisch mammogram), een borst-echografie of een borst-MRI. Soms is een biopsie nodig. Bij een biopsie wordt een kleine hoeveelheid weefsel in de borst weggenomen om op kanker te controleren.

Schattingen van vals-positieve resultaten bij mammografie

Als u een abnormale bevinding op een mammogram hebt, probeer dan niet in paniek te raken of u zorgen te maken. De meeste abnormale bevindingen zijn geen borstkanker. Inzicht in de kans op een vals-positieve uitslag op een mammografie kan helpen de angst en zorgen over een afwijkende uitslag te verminderen.

De onderstaande tabel toont schattingen van de uitkomsten per 10.000 vrouwen die een mammografie laten maken.

Bijv. na één screening zullen naar schatting 1.212 van de 10.000 vrouwen in de leeftijd 40-49 jaar een vals-positieve uitslag hebben. Bij oudere vrouwen zijn er minder vals-positieve uitslagen.

Hoe meer mammografieën een vrouw ondergaat, hoe groter de kans dat ze een vals-positieve uitslag krijgt. Na 10 jaarlijkse mammografieën is de kans op een vals-positieve uitslag ongeveer 50-60 procent.

Begrotingsvoordelen en -risico’s

De voordelen en risico’s van mammografie voor de bevolking kunnen verschillen van die voor een individuele vrouw.

Op bevolkingsniveau kunnen we zeggen dat mammografie levens redt door het risico op overlijden aan borstkanker te verlagen. Maar mammografie redt niet het leven van iedere vrouw die zich laat screenen. Niet alle vrouwen hebben evenveel baat bij mammografie.

Zeg bijvoorbeeld dat een grote groep vrouwen regelmatig een mammografie laat doen. Bij een deel van de vrouwen in die groep wordt borstkanker in een vroeg stadium ontdekt. Zij worden behandeld en zullen niet aan borstkanker overlijden.

Echter, voor een individuele vrouw die nooit borstkanker krijgt, kan er geen voordeel zijn van regelmatig mammografisch onderzoek, maar alleen risico’s.

Soms leidt een uitslag op een mammogram tot een biopsie die geen kanker aantoont. Voor één vrouw kan deze biopsie geen groot probleem zijn, omdat de uitslag negatief was voor borstkanker. Maar als bij duizenden vrouwen een biopsie wordt genomen die geen kanker aan het licht brengt, betekent dit een hoop extra medische procedures, ongerustheid en kosten.

Bij het opstellen van richtlijnen voor screening kijken organisaties naar de voordelen en risico’s voor een populatie vrouwen en niet naar de voordelen en risico’s voor één enkele vrouw. Ze proberen aanbevelingen te doen die de meeste voordelen bieden met de minste risico’s voor de bevolking.

Deze voordelen en risico’s kunnen voor een individuele vrouw echter verschillend zijn. Sommige vrouwen zullen meer baat hebben bij de behandeling dan de bevolking als geheel en sommige zullen meer risico’s lopen.

Wat betekent dit voor u?

Ondanks een voortdurende discussie over de verhouding tussen voordelen en nadelen, is mammografie voor de meeste vrouwen het meest effectieve middel voor borstkankerscreening dat momenteel wordt gebruikt.

Hoewel elke beslissing over gezondheid een persoonlijke beslissing is waarbij voordelen en risico’s tegen elkaar moeten worden afgewogen, raden de meeste gezondheidsorganisaties vrouwen aan om regelmatig een mammografie te laten maken.

Figuur 3.1 toont de aanbevelingen voor borstkankerscreening voor vrouwen met een gemiddeld risico.

Lees meer over de aanbevelingen voor borstkankerscreening voor vrouwen met een hoger dan gemiddeld risico.

Vrouwen van 40-49 jaar

Mammografie bij vrouwen van 40-49 jaar kan levens redden, maar het voordeel is minder groot dan bij oudere vrouwen .

Enkele gezondheidsorganisaties hebben geconcludeerd dat de bescheiden potentiële voordelen van mammografie voor vrouwen in de 40 zwaarder wegen dan de risico’s van vals-positieve resultaten, overdiagnose en overbehandeling.

Enkele gezondheidsorganisaties bevelen aan om weloverwogen beslissingen te nemen met een zorgverlener, op basis van het risicoprofiel van een vrouw voor borstkanker.

Als u in de 40 bent, bespreek dan met uw zorgverlener wanneer u met mammografie-screening moet beginnen.

Lees meer over aanbevelingen voor borstkankerscreening voor vrouwen van 40-49 jaar.

Voor een overzicht van onderzoeken naar mammografie bij vrouwen in de leeftijd van 40-49 jaar, ga naar het gedeelte Borstkankeronderzoek.

Hulpmiddel voor familiegeschiedenis van Susan G. Komen®

Hulpmiddel voor familiegeschiedenis is een webgebaseerd hulpmiddel waarmee u uw familiegeschiedenis op het gebied van gezondheid gemakkelijk kunt vastleggen en organiseren.

Vrouwen van 50 jaar en ouder

Gezondheidsorganisaties zijn het erover eens dat vrouwen van 50-69 jaar (en in ieder geval een aantal vrouwen van 70 jaar en ouder) een mammografie moeten laten maken. Er is echter discussie over hoe vaak deze vrouwen een mammografie moeten laten maken.

Sommige gezondheidsorganisaties bevelen elk jaar een mammografie aan voor vrouwen van 50-69 jaar (en voor vrouwen van 70 jaar en ouder die in goede gezondheid verkeren).

Andere organisaties bevelen om het jaar een mammografie aan (om de 2 jaar).

De U.S. Preventive Services Task Force beveelt bijvoorbeeld elke 2 jaar een mammografie aan vanaf de leeftijd van 50 jaar . En de American Cancer Society beveelt mammografie om het jaar aan voor vrouwen in de leeftijd van 50-54 jaar en om de 2 jaar vanaf 55 jaar.

De Task Force heeft het wetenschappelijke bewijs onderzocht en kwam tot de conclusie dat mammografie om de 2 jaar bijna evenveel voordeel oplevert als mammografie om het jaar en de risico’s vermindert.

Lees meer over aanbevelingen voor borstkankerscreening voor vrouwen met een gemiddeld risico.

Lees meer over aanbevelingen voor borstkankerscreening voor vrouwen met een hoger dan gemiddeld risico.

Lees meer over aanbevelingen voor borstkankerscreening voor vrouwen met een hoger dan gemiddeld risico.

Vrouwen moeten toegang hebben tot en dekking hebben voor mammografie

Susan G. Komen® vindt dat alle vrouwen toegang moeten hebben tot regelmatige screening mammogrammen wanneer zij en hun zorgverleners besluiten dat dit het beste is op basis van hun persoonlijke risico op borstkanker. Bovendien moet screening worden gedekt door verzekeringsmaatschappijen, overheidsprogramma’s en andere derde-betalers. Lees meer.

Stralingsblootstelling tijdens een mammografie

U wordt tijdens een mammografie blootgesteld aan een kleine hoeveelheid straling.

Weliswaar kan de stralingsblootstelling tijdens een mammografie het risico op borstkanker na verloop van tijd verhogen, maar dit verhoogde risico is zeer klein.

Lees meer over stralingsblootstelling tijdens een mammografie.