Insecticide
Milieuverontreiniging en resistentie
De komst van synthetische insecticiden in het midden van de 20e eeuw maakte de bestrijding van insecten en andere schadelijke geleedpotigen veel effectiever, en dergelijke chemicaliën blijven essentieel in de moderne landbouw ondanks hun nadelen voor het milieu. Door gewasverliezen te voorkomen, de kwaliteit van de producten te verhogen en de kosten van de landbouw te verlagen, hebben moderne insecticiden in de periode 1945-65 in sommige delen van de wereld de oogstopbrengst met wel 50 procent doen toenemen. Zij zijn ook belangrijk geweest voor de verbetering van de gezondheid van zowel mensen als huisdieren; malaria, gele koorts en typhus, naast andere besmettelijke ziekten, zijn in veel gebieden van de wereld sterk teruggedrongen door het gebruik ervan.
Maar het gebruik van insecticiden heeft ook geleid tot een aantal ernstige problemen, waaronder met name milieuverontreiniging en de ontwikkeling van resistentie bij plaagdiersoorten. Omdat insecticiden giftige verbindingen zijn, kunnen ze naast schadelijke insecten ook andere organismen aantasten. De accumulatie van sommige insecticiden in het milieu kan in feite een ernstige bedreiging vormen voor zowel in het wild levende dieren als de mens. Veel insecticiden zijn van korte duur of worden gemetaboliseerd door de dieren die ze binnenkrijgen, maar sommige zijn persistent, en wanneer ze in grote hoeveelheden worden toegepast, dringen ze door in het milieu. Wanneer een insecticide wordt toegepast, komt een groot deel ervan in de bodem terecht, en het grondwater kan worden verontreinigd door directe toepassing of afspoeling van behandelde gebieden. De belangrijkste bodemverontreinigingen zijn de gechloreerde koolwaterstoffen zoals DDT, aldrin, dieldrin, heptachloor en BHC. Door herhaalde besproeiingen kunnen deze chemische stoffen zich in verrassend grote hoeveelheden (10-112 kg per hectare) in de bodem ophopen, en hun effect op in het wild levende dieren neemt sterk toe naarmate zij in de voedselketens terechtkomen. De stabiliteit van DDT en zijn verwanten leidt ertoe dat zij zich ophopen in het lichaamsweefsel van insecten die het voedsel vormen van andere dieren hoger in de voedselketen, met toxische gevolgen voor deze laatsten. Roofvogels zoals arenden, haviken en valken worden meestal het zwaarst getroffen, en hun populaties zijn ernstig in aantal afgenomen als gevolg van de effecten van DDT en zijn verwanten. Het gebruik van dergelijke chemische stoffen begon dan ook in de jaren zestig aan banden te worden gelegd en werd in de jaren zeventig in veel landen volledig verboden.
Ook vergiftiging van mensen door insecticiden komt af en toe voor, en het gebruik van een veel voorkomend organofosfaat, parathion, werd in 1991 in de Verenigde Staten drastisch beperkt vanwege de toxische effecten ervan op landarbeiders die er rechtstreeks aan werden blootgesteld.
Een ander probleem met insecticiden is de neiging van sommige insectenpopulaties om resistentie te ontwikkelen, omdat hun vatbare leden worden gedood en de resistente stammen die overleven, zich vermenigvuldigen en uiteindelijk misschien de meerderheid van de populatie gaan vormen. Resistentie duidt op een voorheen vatbare insectenpopulatie die niet langer kan worden bestreden met een bestrijdingsmiddel in de normaal aanbevolen doses. Honderden soorten schadelijke insecten zijn resistent geworden tegen verschillende synthetische organische bestrijdingsmiddelen, en stammen die resistent worden tegen één insecticide kunnen ook resistent worden tegen een tweede dat een soortgelijk werkingsmechanisme heeft als het eerste. Als er eenmaal resistentie is ontwikkeld, heeft deze de neiging om in afwezigheid van het bestrijdingsmiddel gedurende verschillende perioden te blijven bestaan, afhankelijk van het soort resistentie en de plaagdiersoort.
Insecticiden kunnen ook de groei van schadelijke insectenpopulaties bevorderen door de natuurlijke vijanden uit te schakelen die hen voorheen in toom hielden. De niet-specifieke aard van breedwerkende chemicaliën maakt de kans groter dat ze dergelijke onbedoelde effecten hebben op de overvloed aan zowel schadelijke als nuttige insecten.
Omdat het zware gebruik van sommige chemische insecticiden problemen oplevert, combineert de huidige insectenbestrijdingspraktijk het gebruik ervan met biologische methoden in een aanpak die geïntegreerde bestrijding wordt genoemd. Bij deze benadering kan een minimaal gebruik van insecticiden worden gecombineerd met het gebruik van plaag-resistente gewasvariëteiten; het gebruik van teeltmethoden die de verspreiding van plaagdieren afremmen; het uitzetten van organismen die predatoren of parasieten zijn van de plaagdiersoort; en het verstoren van de voortplanting van de plaag door het uitzetten van gesteriliseerde plaagdieren.
De redactie van Encyclopaedia Britannica