Moleculaire massa
De moleculaire massa (m) is de massa van een bepaald molecuul: deze wordt gemeten in daltons (Da of u). Verschillende moleculen van dezelfde verbinding kunnen verschillende moleculaire massa’s hebben omdat zij verschillende isotopen van een element bevatten. De verwante grootheid relatieve molecuulmassa, zoals gedefinieerd door de IUPAC, is de verhouding van de massa van een molecuul tot de geünificeerde atomaire massa-eenheid (ook bekend als het dalton) en is eenheidsloos. De moleculaire massa en de relatieve moleculaire massa zijn verschillend van, maar verwant met de molaire massa. De molaire massa wordt gedefinieerd als de massa van een bepaalde stof gedeeld door de hoeveelheid van een stof en wordt uitgedrukt in g/mol. De molaire massa is meestal het meest geschikte getal wanneer het gaat om macroscopische (weegbare) hoeveelheden van een stof.
De definitie van molecuulgewicht is het meest gezaghebbend als synoniem voor moleculaire massa; in de praktijk is deze echter ook zeer variabel, evenals de eenheden die in combinatie ermee worden gebruikt. In veel gangbare voorbereidende bronnen wordt g/mol gebruikt en wordt het effectief gedefinieerd als een synoniem van molaire massa, terwijl in meer gezaghebbende bronnen Da of u wordt gebruikt en de definitie nauwer aansluit bij de moleculaire massa. Zelfs wanneer het molecuulgewicht met de eenheden Da of u wordt gebruikt, is dit vaak als een gewogen gemiddelde, vergelijkbaar met de molaire massa maar met verschillende eenheden. In de moleculaire biologie wordt het gewicht van macromoleculen aangeduid als hun moleculair gewicht en uitgedrukt in kDa, hoewel de numerieke waarde vaak approximatief en representatief voor een gemiddelde is.
De termen moleculaire massa, moleculair gewicht en molaire massa worden vaak door elkaar gebruikt in gebieden van wetenschap waar het niet nuttig is ze van elkaar te onderscheiden. In andere takken van wetenschap is het onderscheid cruciaal. De moleculaire massa wordt vaker gebruikt wanneer wordt verwezen naar de massa van een enkel of specifiek welomschreven molecuul en minder vaak dan het moleculaire gewicht wanneer wordt verwezen naar een gewogen gemiddelde van een monster. Vóór de herdefinitie van de SI-basiseenheden in 2019 waren hoeveelheden uitgedrukt in daltons (Da of u) per definitie numeriek gelijkwaardig aan overigens identieke hoeveelheden uitgedrukt in de eenheden g/mol en dus strikt numeriek onderling verwisselbaar. Na de herdefinitie van de eenheden van 20 mei 2019 is deze relatie nog slechts bijna gelijkwaardig.
De moleculaire massa van kleine tot middelgrote moleculen, gemeten met massaspectrometrie, kan worden gebruikt om de samenstelling van elementen in het molecuul te bepalen. De moleculaire massa van macromoleculen, zoals eiwitten, kan ook worden bepaald met behulp van massaspectrometrie; er worden echter ook methoden op basis van viscositeit en lichtverstrooiing gebruikt om de moleculaire massa te bepalen wanneer kristallografische of massaspectrometrische gegevens niet beschikbaar zijn.