Persoon-gecentreerde Therapie

Persoon-gecentreerde therapie

Door Saul McLeod, bijgewerkt 2019

Humanistische therapieën ontwikkelden zich in de jaren vijftig van de vorige eeuw in de VS. Carl Rogers stelde voor dat therapie eenvoudiger, warmer en optimistischer kon zijn dan de therapie die door gedrags- of psychodynamische psychologen werd uitgevoerd.

Hun visie verschilt sterk van de psychodynamische en gedragsmatige benaderingen in die zin dat hij suggereerde dat cliënten beter geholpen zouden zijn als zij werden aangemoedigd zich te concentreren op hun huidige subjectieve begrip in plaats van op een of ander onbewust motief of de interpretatie van iemand anders van de situatie.

Rogers geloofde sterk dat, om de toestand van een cliënt te verbeteren, therapeuten warm, oprecht en begripvol moesten zijn. Het uitgangspunt van de Rogeriaanse benadering van counseling en psychotherapie wordt het best door Rogers zelf verwoord:

“Het is dat het individu in zichzelf enorme hulpbronnen heeft voor zelfbegrip, voor het veranderen van zijn of haar zelfconcept, houdingen en zelfgericht gedrag – en dat deze hulpbronnen kunnen worden aangeboord als er maar een definieerbaar klimaat van faciliterende psychologische houdingen kan worden geschapen” (1980, p.115-117).

Rogers (1961) verwierp het deterministische karakter van zowel de psychoanalyse als het behaviorisme en stelde dat we ons gedragen zoals we doen vanwege de manier waarop we onze situatie waarnemen. “Aangezien niemand anders kan weten hoe wij waarnemen, zijn wij de beste deskundigen over onszelf.”

Het sterke geloof dat theorie uit praktijk moet voortkomen in plaats van andersom, ontwikkelde Rogers zijn theorie gebaseerd op zijn werk met emotioneel verwarde mensen en beweerde dat wij een opmerkelijke capaciteit voor zelfgenezing en persoonlijke groei hebben die tot zelfactualisatie leidt. Hij legde de nadruk op de huidige perceptie van de persoon en hoe we leven in het hier-en-nu.

Rogers merkte op dat mensen de neiging hebben hun huidige ervaringen te beschrijven door op een bepaalde manier naar zichzelf te verwijzen, bijvoorbeeld: “Ik begrijp niet wat er gebeurt” of “Ik voel me anders dan hoe ik me vroeger voelde”.

Centraal in Rogers’ (1959) theorie is de notie van zelf of zelfconcept. Dit wordt gedefinieerd als “de georganiseerde, consistente verzameling van percepties en overtuigingen over zichzelf”. Het bestaat uit alle ideeën en waarden die ‘ik’ en ‘mij’ karakteriseren en omvat perceptie en waardering van ‘wat ik ben’ en ‘wat ik kan’.

Het zelfconcept is dus een centraal bestanddeel van onze totale ervaring en beïnvloedt zowel onze perceptie van de wereld als onze perceptie van onszelf. Een vrouw die zichzelf als sterk beschouwt, zal zich bijvoorbeeld zelfverzekerd gedragen en haar handelingen zien als handelingen van iemand die zelfverzekerd is.

Het zelfconcept komt echter niet altijd overeen met de werkelijkheid, en de manier waarop we onszelf zien kan sterk verschillen van hoe anderen ons zien.

Een persoon kan bijvoorbeeld heel interessant zijn voor anderen en zichzelf toch saai vinden. Hij beoordeelt en evalueert dit beeld dat hij van zichzelf heeft als saai en deze waardering zal tot uiting komen in zijn gevoel van eigenwaarde. De zelfverzekerde vrouw kan een hoog gevoel van eigenwaarde hebben en de man die zichzelf als saai ziet kan een laag gevoel van eigenwaarde hebben, in de veronderstelling dat kracht/vertrouwen hoog gewaardeerd worden en saai zijn niet.

Person Centered Approach

Person Centered Approach

Een persoon komt in persoonsgerichte therapie in een staat van incongruentie. Het is de rol van de therapeuten om deze situatie om te keren. Rogers (1959) noemde zijn therapeutische benadering client-centered of persoonsgerichte therapie vanwege de focus op de subjectieve kijk van de persoon op de wereld.

Een groot verschil tussen humanistische counselors en andere therapeuten is dat zij degenen die in therapie zijn ‘cliënten’ noemen, en geen ‘patiënten’. Dit komt omdat zij de therapeut en de cliënt zien als gelijkwaardige partners in plaats van als een deskundige die een patiënt behandelt.

In tegenstelling tot andere therapieën is de cliënt verantwoordelijk voor het verbeteren van zijn of haar leven, niet de therapeut. Dit is een bewuste verandering ten opzichte van zowel psychoanalyse als gedragstherapieën waar de patiënt wordt gediagnosticeerd en behandeld door een arts.

In plaats daarvan beslist de cliënt bewust en rationeel voor zichzelf wat er mis is en wat er aan gedaan moet worden. De therapeut is meer een vriend of raadgever die op gelijkwaardig niveau luistert en aanmoedigt.

Een van de redenen waarom Rogers (1951) interpretatie afwees, was dat hij geloofde dat, hoewel symptomen voortkwamen uit ervaringen uit het verleden, het nuttiger was voor de cliënt om zich te richten op het heden en de toekomst dan op het verleden. In plaats van cliënten alleen maar te bevrijden van hun verleden, zoals psychodynamische therapeuten beogen, hopen Rogers hun cliënten te helpen persoonlijke groei te bereiken en uiteindelijk tot zelfverwerkelijking te komen.

Er is een bijna totale afwezigheid van technieken in de Rogeriaanse psychotherapie als gevolg van het unieke karakter van elke counselingrelatie. Van het grootste belang is echter de kwaliteit van de relatie tussen cliënt en therapeut.

De therapeutische relatie…is de kritische variabele, niet wat de therapeut zegt of doet.

Als er al technieken zijn dan zijn het luisteren, accepteren, begrijpen en delen, die meer op houding dan op vaardigheden lijken te zijn gericht. Volgens Corey (1991) “wordt een preoccupatie met het gebruik van technieken gezien als het depersonaliseren van de relatie”. De Rogeriaanse cliëntgerichte benadering legt de nadruk op de persoon die tot een juist begrip van zijn wereld en zichzelf komt.

Rogers beschouwde iedereen als een “potentieel bekwaam individu” dat veel baat zou kunnen hebben bij zijn vorm van therapie. Het doel van Rogers humanistische therapie is het gevoel van eigenwaarde te vergroten, de mate van incongruentie tussen het ideale en het werkelijke zelf te verminderen, en de persoon te helpen meer een volledig functionerend persoon te worden.

Kernvoorwaarden

Kernvoorwaarden

Congruentie in Counseling

Congruentie in Counseling

Congruentie wordt ook wel echtheid genoemd. Congruentie is de belangrijkste eigenschap in counseling, volgens Rogers. Dit betekent dat, in tegenstelling tot de psychodynamische therapeut die over het algemeen een ‘blanco scherm’ hanteert en weinig van de eigen persoonlijkheid laat zien in therapie, de Rogeriaan de cliënt graag wil laten ervaren zoals hij of zij werkelijk is.

De therapeut heeft geen façade (zoals bij de psychoanalyse), dat wil zeggen dat de interne en externe ervaringen van de therapeut één en dezelfde zijn. Kortom, de therapeut is authentiek.

Onvoorwaardelijke Positieve Waardering

Onvoorwaardelijke Positieve Waardering

De volgende Rogeriaanse kernvoorwaarde is onvoorwaardelijke positieve waardering. Rogers geloofde dat voor mensen om te groeien en hun potentieel te vervullen het belangrijk is dat ze gewaardeerd worden als zichzelf.

Dit verwijst naar de diepe en oprechte zorg van de therapeut voor de cliënt. De therapeut keurt sommige handelingen van de cliënt misschien niet goed, maar de therapeut keurt de cliënt wel goed. Kortom, de therapeut heeft een houding nodig van “Ik accepteer je zoals je bent.”

De persoonsgerichte counselor waakt er dus voor om altijd een positieve houding ten opzichte van de cliënt aan te nemen, zelfs wanneer hij walgt van het handelen van de cliënt.

Empathie

Empathie

Empathie is het vermogen om te begrijpen wat de cliënt voelt. Dit verwijst naar het vermogen van de therapeut om gevoelig en accuraat de ervaring en gevoelens van de cliënt in het hier-en-nu te begrijpen.

Een belangrijk deel van de taak van de persoonsgerichte counselor is om precies te volgen wat de cliënt voelt en om aan hem of haar over te brengen dat de therapeut begrijpt wat hij of zij voelt.

In de woorden van Rogers (1959) is accuraat empathisch begrip als volgt:

“De staat van empathie, of empathisch zijn, is het interne referentiekader van een ander met nauwkeurigheid en met de emotionele componenten en betekenissen die daarop betrekking hebben, waarnemen alsof men de persoon zelf is, maar zonder ooit de ‘alsof’-toestand te verliezen. Het betekent dus de pijn of het plezier van een ander aanvoelen zoals hij het aanvoelt en de oorzaken ervan waarnemen zoals hij ze waarneemt, maar zonder ooit de erkenning te verliezen dat het is alsof ik gekwetst of blij ben enzovoort. Als deze ‘alsof’-kwaliteit verloren gaat, dan is er sprake van identificatie” (blz. 210-211).

Conclusie

Conclusie

Omdat de persoonsgerichte counselor zoveel nadruk legt op echtheid en op geleid worden door de cliënt, leggen zij niet dezelfde nadruk op grenzen van tijd en techniek als een psychodynamische therapeut zou doen. Als zij het nodig achten, kan een persoonsgerichte counselor aanzienlijk afwijken van de orthodoxe counselingtechnieken.

Zoals Mearns en Thorne (1988) aangeven, kunnen we persoonsgerichte counseling niet begrijpen door zijn technieken alleen. De persoonsgerichte counselor heeft een zeer positieve en optimistische kijk op de menselijke natuur.

De filosofie dat mensen in essentie goed zijn, en dat uiteindelijk het individu weet wat goed voor hem of haar is, is het essentiële ingrediënt van een succesvolle persoonsgerichte therapie als “all about loving”.

Ten Tips voor Clientgerichte Counsellors

Ten Tips voor Clientgerichte Counsellors