Stalker (1979)
Andrei Tarkovsky is een zeldzaamheid onder de filmmakers, omdat hij films maakt die lijken op uitgebreide (en altijd slim geschreven, prachtig geschoten en voortreffelijk geacteerde) puzzels. De stukjes zijn altijd verspreid, en Tarkovsky vertrouwt op zijn kijker om het laatste element van de puzzel met hem mee te nemen. SOLARIS verkent de grenzen van het bewustzijn en de zin van verdriet (en het gebruikt de titulaire planeet als een metafoor voor God). ANDREI ROUBLEV is een gelaagde reis door het religieuze geloof. STALKER is echter veel spiritueler en existentialer dan beide.
Een leraar en een wetenschapper willen naar een beperkt stuk natuur – de mythische bewuste “Zone” – om hun wensen uit te laten komen. Om het gebied binnen te gaan en het talrijke gevaar te overleven, huren ze een man in die gevoelig is voor de gedachten en handelingen van de Zone, een Stalker. Wat ze daar aantreffen, blijkt heel anders te zijn dan ze hadden verwacht, en ze ontdekken wie ze werkelijk zijn.
Er is maar zoveel te zeggen zonder te verzuipen in details die op papier zwaar aangezet lijken, maar op het scherm naadloos in elkaar overvloeien. Tarkovsky laat zijn personages vaak zwijgen, laat hun bewegingen en ogen hun gedachten en gevoelens overbrengen en laat de kijker zijn eigen gedachten en overtuigingen meenemen naar de film. Een van de vele pluspunten van STALKER is dat het je uitnodigt om mee te gaan in je eigen gedachten, mee te vloeien met de beelden terwijl het nieuwe vragen oplevert om over na te denken… In die zin heeft de film veel weg van een filosofisch gedicht: een zeer eenvoudig oppervlak dat ontelbare betekenislagen bedekt. Toch maken de beelden die Tarkovsky levert – of het nu gaat om het filmen van landschappen of breedbeeldopnamen of gewoon het turen naar de buitengewone gezichten van zijn acteurs – dit bijna hypnotiserend.
STALKER is een schat: een uitnodiging om een mentale rit te maken met een dichter en filosoof. Een film die je meer over jezelf doet afvragen zonder je angstig te maken. De weinige bestaande films zoals STALKER zijn de reden waarom cinema “kunst” wordt genoemd!