Vervorming van de wervelkolom: Degeneratieve scoliose bij volwassenen
Overzicht
Spinale vervorming is een abnormale uitlijning of kromming van de benige wervelkolom. Scoliose en kyfose bij volwassenen kan worden veroorzaakt door leeftijdgerelateerde slijtage van de rug of complicaties van vroegere operaties. Matige vervorming ontstaat wanneer de facetgewrichten en tussenwervelschijven na verloop van tijd verslechteren en niet langer in staat zijn de normale houding van de wervelkolom te ondersteunen. Pijn is het gevolg van gespannen gewrichten en beknelde zenuwen, niet van de abnormale kromming. De behandeling kan bestaan uit medicijnen, fysiotherapie, injecties of een operatie.
Anatomie van de wervelkolom
De wervelkolom is een kolom van 24 beweeglijke botten, wervels genaamd, die met elkaar verbonden zijn door gewrichtsbanden. De botten worden gescheiden door tussenwervelschijven, die als schokdempers fungeren en de wervelkolom flexibiliteit geven. Elke wervel heeft een complex van drie gewrichten met een grote schijf aan de voorkant en twee facetgewrichten (spreek uit als fah-CETTE) aan de achterkant. Dit sterke driepootontwerp houdt de botten met elkaar verbonden en op één lijn, boven op elkaar, terwijl onze wervelkolom kan buigen en draaien.
Van voren gezien is de wervelkolom perfect recht, maar van opzij gezien heeft hij drie krommingen (Fig. 1). Deze kromming absorbeert de schokken van voetstappen en plaatst ons hoofd op een natuurlijke manier over het bekken en de heup. Ter hoogte van de nek, of cervicaal niveau, buigt de normale wervelkolom lichtjes naar binnen in de richting van de kaak in een kromming die lordose wordt genoemd. Ter hoogte van de borstkas buigt de wervelkolom iets naar buiten (kyfose) en ter hoogte van de lendenwervels, de onderrug, weer naar binnen (lordose).
Wat is een vervorming van de wervelkolom?
De uitlijning en de kromming van de wervelkolom kunnen op veel manieren veranderen. Ze kunnen ontstaan als gevolg van een geboorteafwijking, de groei van een kind, veroudering, letsel of een eerdere operatie aan de wervelkolom. Het meest voorkomende type misvorming van de wervelkolom bij volwassenen is degeneratieve scoliose.
Scoliose
Scoliose is een zijwaartse kromming van de wervelkolom die bij volwassenen kan ontstaan wanneer de facetgewrichten en tussenwervelschijven beginnen te verslechteren (fig. 2). De facetgewrichten geven de wervelkolom flexibiliteit, zodat we ons kunnen draaien, strekken of op de bank kunnen oprollen. Als deze gewrichten verslechteren, kunnen de botten van de wervelkolom kantelen en naar één kant gaan schuiven.
Kyfose
Kyfose is een abnormale voorwaartse afronding (meer dan 50 graden kromming) van de wervelkolom. In de bovenrug (borstkas) is kyfose meestal het gevolg van osteoporotische compressiefracturen. Het kan ook voorkomen in de lagere (lumbale) wervelkolom. Het beperkt de functie en resulteert in een veelgehoorde klacht bij oudere mensen: “Ik kan niet rechtop staan.” Een ander veel voorkomend scenario is een patiënt die eerder een of meer wervelkolomoperaties heeft ondergaan. Deze patiënten kunnen het zogenaamde “platte rug syndroom” ontwikkelen, wat betekent dat ze een deel van de natuurlijke lordose (inwaartse kromming) van hun lage wervelkolom hebben verloren. Een patiënt die eerder een lumbale fusie heeft ondergaan, kan een junctionele kyfose ontwikkelen. In dat geval is de wervelkolom vlak boven de fusie verzwakt, waardoor de patiënt een voorovergebogen houding aanneemt.
Lordose
Ook wel swayback genoemd, is lordose een aandoening waarbij de wervelkolom aan de onderkant van de rug sterk naar binnen kromt, waardoor de wervelkolom naar achteren leunt.
Wat zijn de symptomen?
Scoliose is geen eenduidige aandoening. Er is een spectrum, van mild tot matig tot ernstig. Symptomen zijn pijn of stijfheid in het midden van de onderrug, en gevoelloosheid of zwakte in de benen of voeten. Niet alle volwassenen met degeneratieve scoliose hebben pijn. In ernstiger gevallen kan scoliose een pijnscheut in het been (ischias) veroorzaken, een onvermogen om rechtop te staan en een onvermogen om meer dan een korte afstand te lopen. De symptomen van ernstige, progressieve scoliose zijn vergelijkbaar met die van stenose, maar met zichtbare onevenwichtigheid van de wervelkolom. Deze onbalans kan leiden tot overbelasting van de heupen en knieën, het onvermogen om in een rechte lijn te lopen, en valpartijen.
Patiënten met kyfose hebben het vermogen verloren om rechtop te staan. Voorovergebogen als ze staan, kunnen ze snel vermoeid raken en moeite hebben om met anderen te praten of oogcontact te houden. Ze kunnen ook moeite hebben om plat te liggen.
Wat zijn de oorzaken?
Als u ouder wordt, ondergaan uw botten degeneratieve veranderingen die deel uitmaken van het natuurlijke verouderingsproces. Als de gewrichten verslechteren, kan artritis ontstaan en kan de wervelkolom zijwaarts verschuiven. Andere aandoeningen die degeneratie kunnen veroorzaken zijn:
- Arthritis door degeneratieve schijven en facetgewrichtssyndroom, waardoor de normale uitlijning van de wervels verloren gaat (Fig. 3).
- Osteoporose (verlies van botmassa) en wervelcompressiefracturen.
- Eerdere wervelkolomoperaties (adjacent level disease). Het verstrijken van de tijd na een wervelkolomoperatie is een belangrijke oorzaak van vervorming van de wervelkolom.
De veroudering van gewrichten, gecombineerd met een breuk op een niveau boven een eerdere fusie, kan ook een aanzienlijke vervorming veroorzaken. Het simpelweg verwijderen van materiaal uit de wervelkolom kan op den duur problemen veroorzaken. Het kan de pijn op korte termijn verminderen of wegnemen, maar de symptomen kunnen later terugkomen door instabiliteit van de wervelkolom. Denk aan het spel Jenga. Wanneer u een blok uit de toren verwijdert, kunnen andere blokken worden aangetast. Net als bij de Jenga-toren is het belangrijk wat er globaal gebeurt in het evenwicht en de pathologie van de wervelkolom.
Wie wordt getroffen?
Milde tot matige vervorming van de wervelkolom komt vaak voor bij oudere volwassenen, maar ook volwassenen van 50 jaar en jonger kunnen er last van hebben. Naar schatting 60% van de mensen boven de 60 jaar kan een milde degeneratieve scoliose hebben.
Hoe wordt de diagnose gesteld?
Diagnostisch onderzoek omvat een onderzoek door de arts, röntgenfoto’s, CT-scan, MRI, of myelogram.
Figuur 4. Staande scoliose Op röntgenfoto’s van de wervelkolom is te zien dat de botten scheef staan. Röntgenfoto’s maken beelden van de botten in uw wervelkolom en laten zien of een van hen te dicht bij elkaar ligt of dat u artritische veranderingen, botsporen, fracturen of verschuivingen van de wervels heeft. Er worden speciale buig- en strekröntgenfoto’s gemaakt om de scheefstand van de botten en het verloop van de kromming te meten (afb. 4).
Computed Tomography (CT)-scan is een niet-invasieve test waarbij gebruik wordt gemaakt van een röntgenstraal en een computer om tweedimensionale beelden van uw wervelkolom te maken. Het kan al dan niet worden uitgevoerd met een kleurstof (contrastmiddel) dat in uw bloedbaan wordt geïnjecteerd. Het is nuttig om veranderingen in de botstructuren te bekijken.
Magnetic resonance imaging (MRI)-scan is een niet-invasieve test die gebruikmaakt van een magnetisch veld en radiofrequente golven om een gedetailleerd beeld te geven van de zachte weefsels van uw wervelkolom. In tegenstelling tot een röntgenfoto zijn zenuwen en tussenwervelschijven duidelijk zichtbaar. Het kan al dan niet worden uitgevoerd met een kleurstof (contrastmiddel) dat in uw bloedbaan wordt geïnjecteerd. MRI is nuttig bij de beoordeling van beschadigingen van de weke delen van de gewrichtsbanden en tussenwervelschijven, en bij de beoordeling van ruggenmergletsels.
Myelogram is een gespecialiseerde röntgenfoto waarbij contrastvloeistof in het wervelkanaal wordt geïnjecteerd. Een fluoroscoop registreert vervolgens de beelden die door de kleurstof worden gevormd. Myelogrammen kunnen aantonen dat een zenuw wordt bekneld door een tussenwervelschijf, een benige vergroeiing of een vernauwing. De kleurstof geeft een gedetailleerd beeld van het wervelkanaal, het ruggenmerg en de zenuwen. Na het onderzoek volgt een CT-scan.
Welke behandelingen zijn beschikbaar?
De behandeling van milde tot matige vervorming van de wervelkolom bij volwassenen wordt bepaald door de ernst van de klachten, niet door de grootte van de kromming. Het begint met een proefperiode van pijnbestrijding, fysiotherapie en niet-chirurgische opties. Als de pijn wordt veroorzaakt door ontsteking van de facetgewrichten, bestaat de behandeling uit facetgewrichtstherapie. Als de kromming licht is, wordt de misvorming niet behandeld. Als de kromming ernstig is, kan een complexe spinale operatie worden aanbevolen. Behoudens ernstige “rode vlaggen”, zoals een neurologische stoornis, wordt gedurende 3 tot 6 maanden conservatieve zorg toegepast voordat een operatie wordt overwogen.
Zelfzorg: Een juiste houding en een goede stand van de wervelkolom zijn de belangrijkste dingen die u voor uw rug kunt doen. De onderrug (lumbale curve) draagt het grootste deel van uw gewicht, dus een goede uitlijning van dit deel kan letsel aan uw wervels en tussenwervelschijven voorkomen. Het kan nodig zijn uw dagelijkse sta-, zit- en slaapgewoonten aan te passen. Het kan ook zijn dat u moet leren op de juiste manier te tillen en te buigen. Als u rookt of overgewicht heeft, kunt u uw klachten verminderen door te stoppen met roken en/of een gezond gewicht te bereiken dat past bij uw lichaamsbouw.
Botdichtheid: Omdat een goede botdichtheid het risico op botbreuken bij ouder wordende volwassenen vermindert, kan u worden gevraagd een botdichtheidsscan te ondergaan om de sterkte van uw botten te bepalen. Als osteoporose wordt vastgesteld, is uw risico op een breuk in uw wervelkolom verhoogd omdat uw botten zwakker en brozer zijn geworden. Uw arts kan u een medicijn voorschrijven dat het botverlies vertraagt.
Fysiotherapie: Oefeningen en versterkende oefeningen zijn belangrijke elementen in uw behandeling en moeten deel gaan uitmaken van uw levenslange fitheid. Fysiotherapeuten kunnen u instrueren over de juiste til- en looptechniek en zullen met u samenwerken om uw rug-, been- en buikspieren te versterken. Ze zullen u ook aanmoedigen om te rekken en de flexibiliteit van uw ruggengraat en benen te vergroten. Raadpleeg uw arts voordat u met een nieuw oefenprogramma begint en ga naar een fysiotherapeut die is gespecialiseerd in revalidatie van de wervelkolom.
Medicatie: Receptvrije en voorgeschreven medicijnen kunnen u helpen om te gaan met rugpijn.
- Nonsteroïde ontstekingsremmers (NSAID’s), zoals aspirine, naproxen (Aleve, Naprosyn), en ibuprofen (Motrin, Nuprin, Advil) worden gebruikt om ontstekingen te verminderen en pijn te verlichten.
- Analgetica, zoals acetaminophen (Tylenol), kunnen de pijn verlichten, maar hebben niet de ontstekingsremmende effecten van NSAID’s. Langdurig gebruik van pijnstillers en NSAID’s kan maagzweren en nier- en leverproblemen veroorzaken.
- Steroïden verminderen de zwelling en ontsteking van de zenuwen. Ze worden oraal ingenomen (als een Medrol-doseerpakket) in een afnemende dosering over een periode van 5 dagen. Ze hebben het voordeel dat ze de pijn binnen 24 uur verlichten.
- Epidurale steroïdeninjectie (ESI): Deze minimaal invasieve procedure omvat een injectie van corticosteroïd en een pijnstillend-verdovend middel in de epidurale ruimte van de wervelkolom om de zwelling van de spinale zenuwen te verminderen. Veel patiënten ondervinden enige verlichting na een ESI, hoewel de resultaten meestal tijdelijk zijn. Als de injecties helpen, kunnen ze worden herhaald.
- Facetinjectie: Bij deze minimaal invasieve ingreep wordt een corticosteroïd en een pijnstillend-verdovend middel in het pijnlijke facetgewricht geïnjecteerd.
Bracing: Het dragen van een brace wordt vaak gebruikt voor scoliose bij kinderen, maar het zal de volwassen wervelkolom niet rechtzetten. Een brace kan de pijn op korte termijn helpen verminderen, maar het zorgt er ook voor dat de spieren zwakker worden, wat uiteindelijk leidt tot meer rugpijn.
Chiropractische zorg: Chiropractors oefenen druk uit op een gebied om botten uit te lijnen en gewrichten terug te brengen naar een meer normale beweging. Patiënten met een misvorming van de wervelkolom kunnen baat hebben bij weefselmassage voor spierkrampen, tractie voor een beknelde zenuw, of echografie voor gespannen spieren. Dry needling of acupunctuur kunnen ook nuttig blijken. Maar de meeste patiënten met een misvorming van de wervelkolom zijn geen kandidaten voor een zeer snelle aanpassing van de wervelkolom (een ruggenprik). Dergelijke aanpassingen resulteren (volgens röntgencriteria) niet in een meetbare verandering van de uitlijning van de wervelkolom. Iedereen met een grote misvorming van de wervelkolom die een chiropractische behandeling overweegt, moet eerst met een neurochirurg overleggen om te bepalen of het veilig is.
Chirurgie: Chirurgische opties variëren afhankelijk van de ernst van de symptomen, het aantal niveaus dat is aangetast, en het type misvorming. Een combinatie van verschillende fusie- en instrumentatietechnieken wordt gebruikt om de specifieke aandoening van de patiënt te behandelen.
- Decompressie: Als de scoliose mild is en een beknelde zenuw op één niveau veroorzaakt, wordt alleen dat niveau behandeld met een laminectomie.
- Fusie: Een patiënt die lijdt aan foraminale stenose en scoliose heeft meestal een fusie nodig om de schijfhoogte te herstellen wanneer een wervel is ingezakt op een zenuw. Fusie maakt de wervels haaks ten opzichte van elkaar en herstelt de juiste uitlijning. Bij fusie worden twee wervels samengevoegd met een bottransplantaat (fig. 5), dat bij elkaar wordt gehouden met hardware, zoals platen, stangen, haken, stegschroeven of kooien. Het doel van het bottransplantaat is om de wervels boven en onder samen te voegen tot één stevig stuk bot. Het tot stand brengen van een stevige fusie kan enkele maanden of langer duren.
- Minimaal invasieve fusie: Een laterale lumbale interbody fusie (LLIF) operatie is een optie voor sommige patiënten met scoliose (Fig. 6). De chirurg opereert via een buisincisie in het middel en vermijdt het snijden in de rugspieren.
- Wervelkolomreconstructie: Complexe misvormingen en kyfose vereisen vaak het wegsnijden van bot (osteotomie) en stabilisatie met lange stangen en schroeven in gefaseerde operaties.
Bronnen & links
Als u meer vragen heeft, kunt u contact opnemen met Mayfield Brain & Spine op 800-325-7787 of 513-221-1100.
Bronnen
- Schwab F, Dubey A, Gamez L, et al. Adult scoliosis: prevalence, SF-36, and nutritional parameters in an elderly volunteer population. Spine 30(9):1082-5, 2005
Links
Scoliosis Research Society – SRS.org
Spine-Health.com
Glossary
idiopathische scoliose: abnormale kromming van de wervelkolom bij tieners als gevolg van genetica of botgroei
degeneratieve scoliose: abnormale kromming van de wervelkolom bij volwassenen als gevolg van veroudering van tussenwervelschijven en gewrichten
updated > 9.2018
beoordeeld door > Robert Bohinski, MD, PhD, en Zachary Tempel, MD, Mayfield Clinic, Cincinnati, Ohio
Materialen van Mayfield Certified Health Info zijn geschreven en ontwikkeld door de Mayfield Clinic. Wij voldoen aan de HONcode-norm voor betrouwbare gezondheidsinformatie. Deze informatie is niet bedoeld ter vervanging van het medisch advies van uw zorgverlener.