Wat is er, Tiger Lily? Peter Pan en het inheemse Amerikaanse stereotype dat zeker oud is geworden
Hoed in de hand, sluipend door het bos, maakt Tiger Lily dramatische entree’s sinds ze voor het eerst in JM Barrie’s script kroop en een seintje gaf aan de groep Braves achter haar rug: “Piraten!”
Barrie wist echter niet dat de prinses van Neverland moeilijker te vangen zou zijn dan Haak, de Verloren Jongens of zelfs Peter Pan. Een vrouwelijke leider in een sprookjesland of een symbool van een oud en geworteld racisme? Terwijl Peter Pan producties komen en gaan, van NBC’s live versie tot een aanstaande film met Rooney Mara in de hoofdrol, blijft de vraag: wie is Tiger Lily?
Barrie bedacht haar met populaire avonturenverhalen in gedachten, penny dreadfuls waarin de inheemse Amerikanen op z’n zachtst gezegd fantasierijk werden behandeld. Gedachten aan raciale ongevoeligheid waren niet van invloed op zijn Victoriaanse gevoeligheden.
In het toneelstuk uit 1904 en de roman uit 1911 die Peter Pan beroemd maakte, noemt Barrie Tiger Lily een prinses van een “Piccaninny stam”. Ze heeft alle attributen die we nu herkennen van het ergste soort inheemse Amerikaanse stereotype. Tiger Lily legt haar oor te luister, breekt een vredespijp open en spreekt met haar cohorten in keelklank brabbeltaal. Het meest ongemakkelijke is dat Barrie niet alleen woekert met het woord “redskin”, maar Tiger Lily ook verrukt laat verklaren dat Peter “de Grote Witte Vader” is, nadat hij haar leven heeft gered.
Er is echter “iets met Peter dat iedereen boeide en Barrie met veel liet wegkomen”, zegt Anne Hiebert Alton, professor aan de Central Michigan University en redacteur van een wetenschappelijke editie van Peter Pan. Vanuit Barrie’s perspectief, zei ze, was de wereld gemakkelijk te verdelen tussen de Britten en alle anderen.
“Hij is niet bewust racistisch,” zei ze. “Maar we kunnen hem nog steeds niet vrijpleiten.”
Barrie’s werk riekt naar zijn tijd. Hij maakt van Tiger Lily een held maar zorgt ervoor dat ze ondergeschikt is aan Peter; hij behandelt haar stam als beter dan de echte vijand (piraten, volwassenen) maar lang niet zo belangrijk als de helden (jongens, kinderen, geen meisjes). Alton wees er ook op dat Barrie in 1937 overleed – lang voordat iemand op het idee kwam zijn portrettering van de inheemse Amerikanen aan de kaak te stellen.
“Er was in die tijd in Noord-Amerika en Groot-Brittannië een heleboel blank voorrecht aan de gang,” zei ze.
In 1953 bracht Disney zijn versie van het verhaal uit, compleet met mannen met brede neuzen en een rood gezicht, waarvan het musicalnummer, “What Made the Red Man Red”, voor moderne ogen en oren precies zo alarmerend is als de titel suggereert. Een jaar later verwierp regisseur Jerome Robbins de hele premisse van diversiteit en castte de zeer blonde Sondra Lee om “Ugg-a-Wugg” te vertolken in zijn musical – een drumnummer van karikaturale danspasjes en teksten van onarticuleus gebrabbel.
In de jaren negentig had de cultuur in de gaten dat er iets mis was. Steven Spielberg knipte Tiger Lily uit Hook (1991); in de film Peter Pan (2003) speelde Carsen Gray, een acteur van Haida-afkomst, de hoofdrol; en in de miniserie Neverland (2011) speelde Q’orianka Kilcher, een Duitse acteur met een Quechua-vader, de rol van Tiger Lily. De film en de miniserie gaan zorgvuldig om met de prinses en het volk van Neverland, met zowel meer expliciete fantasie als respect voor de werkelijke Indianen van de wereld.
Toen, in 2013, dompelde Johnny Depp zich onder in make-up om een eenlettergrepige Tonto te spelen voor The Lone Ranger, en het debat over ras begon opnieuw. Regisseur Joe Wright voedde het vuur van de verontwaardiging toen hij Rooney Mara, de blanke dochter van een welgestelde Amerikaanse familie, castte als Tiger Lily in zijn nieuwe Pan-bewerking. Sommige inheemse Amerikanen zien karikatuur na karikatuur.
Ruth Hopkins, een inheemse Amerikaanse activiste en schrijfster, zei dat ze worstelde “met het vinden van een manier waarop Peter Pan kon worden ‘gerepareerd’ om de inheemse volken niet te beledigen”. Hopkins vertelde de Guardian dat het beeld van de inheemse Amerikanen in Peter Pan varieert van “praktisch holbewoners” tot “de hipsterversie waarin we naakt en sexy zijn en niet meer dan een hoofdtooi dragen”. Tiger Lily’s gebreken beginnen bij Barrie’s schrijven, zei ze, eraan toevoegend dat het allang tijd was voor de cultuur om de inheemse Amerikanen te behandelen als een divers, vitaal en belangrijk deel van de samenleving.
Over het overwicht van blanke acteurs die niet-blanke rollen spelen, was ze onverbloemd: “Als niet-Inheemsen zich verkleden als Inheemsen, is het redface.”
Jerod Impichchaachaaha’ Tate, een Chickasaw componist die door NBC was ingehuurd om te helpen de musical te bewerken voor live TV deze week, zei dat hij vooruitgang zag. NBC’s productie had Alanna Saunders, die beweert Cherokee afkomst te hebben, als Tiger Lily en “Ugg-a-Wugg” geknipt. Tate noemde het besluit om het nummer te vervangen “heel natuurlijk”.
“Als je bepaalde musicals gaat rebooten, moet je bepaalde dingen rechtzetten,” zei hij, erop wijzend dat het hele genre van het musicaltheater bol stond van de stereotypen: “Grease, Ms Saigon, Les Miserables – naarmate we verder teruggaan in de tijd wordt de verkeerde voorstelling van zaken steeds erger.”
Maar Tate zag geen reden tot wanhoop, en beschreef de originele Pan als “een cultureel artefact” van zijn tijd, plaats en doel. Niemand moet veel historische nauwkeurigheid verwachten van een musical of sprookje, zei hij, en suggereerde dat hoe schandalig de zonden van Barrie of Disney ook zijn – de laatste was volgens hem “echt schandalig” – “het een persoonlijke keuze is, en over 50 jaar kijken we terug op al deze films en zijn we weer helemaal geschokt.”
Voor Tate en gelijkgestemde critici is Tiger Lily slechts zo statisch als elke persoon en cultuur die haar opnieuw creëert, “en zelfs als cultuur groeien we en worden we beter”. Barrie zelf sleutelde aan Neverland tot 1928. Tiger Lily zou wel eens de spotlights kunnen stelen van de jongen met ’s werelds beroemdste geval van gestopte ontwikkeling – een teken dat het verhaal en zijn lezers eindelijk volwassen worden.
{{topLeft}}
{{{bottomLeft}}
{topRight}}
{{bottomRight}}
{{/goalExceededMarkerPercentage}}
{{/ticker}}
{{heading}}
{#paragraphs}}
{.}}
{{/paragraphs}}{highlightedText}}
- Deel op Facebook
- Deel op Twitter
- Deel via Email
- Deel op LinkedIn
- Deel op Pinterest
- Deel op WhatsApp
- Deel op Messenger