Welke talen worden er in Japan gesproken?

Waar komt taal vandaan? Baby’s grommen en brabbelen onverstaanbaar, totdat ze op een dag plotseling een paar echte woorden uitspreken. Natuurlijk imiteren ze de mensen om hen heen en leren ze de dominante taal die ze horen. Maar waar komt taal in de eerste plaats vandaan?

De overheersende taal in Japan is, zoals te verwachten valt, Japans, en niemand weet echt zeker hoe die taal in het land is ontstaan. Wat wel bekend is, is dat de mensen die het gebied lang geleden bewoonden, een andere taal spraken die in de loop der tijd verloren is gegaan. Onderzoekers denken dat wat wij nu Japans noemen, is meegebracht door mensen die van het Aziatische vasteland en/of de eilanden in de Stille Oceaan migreerden, en dat het op de een of andere manier de dominante vorm van communicatie is geworden naarmate de Japanse cultuur zich ontwikkelde.

Zoals in veel landen wordt ook in Japan meer dan één taal gesproken. Bijna iedereen in het land, ongeveer 98%, is van etnisch Japanse afkomst en bijna al deze mensen, 121 miljoen mensen, spreken Japans. Een kleine minderheid spreekt andere talen, die alle tot twee taalfamilies behoren: de Japonische taalfamilie en de Ainu-familie. Binnen deze twee families bestaan verschillende sub-families van talen en dialecten die in verschillende gebieden van het land worden gesproken.

Japonische talen

De Japonische talen omvatten verschillende vormen van het Japans, evenals de Ryukyuan-talen.

Het standaard-Japans (hyōjungo) dat vandaag de dag wordt erkend als de nationale taal van het land, is het Japans dat rond 1901 door de hogere en middenklasse in het Yamanote-gebied werd gesproken. Dit is waar Tokyo zich vandaag bevindt-Tokio stond bekend als Edo toen het de hoofdstad van het land werd aan het begin van de 17de eeuw. Later, in 1901, wilde het Japanse Ministerie van Onderwijs een gemeenschappelijke taalstandaard onder de bevolking tot stand brengen en verklaarde de taal die in de hoofdstad werd gesproken tot de taal die overal in de scholen zou worden onderwezen.

Dit hielp om ervoor te zorgen dat er een nationale standaard voor communicatie was, maar helaas had deze methode ook een nadeel. Er zijn vele andere vormen van Japans die nog steeds in het land worden gesproken, en toen het Japans van Yamanote, oftewel het Japans van Tokio, de standaard werd, betekende dit dat andere soorten Japans als dialecten begonnen te worden beschouwd. Een hiërarchie werd versterkt. Leerlingen die op school andere “dialecten” van het Japans spraken begonnen belachelijk te worden gemaakt en werden daarvoor gestraft. Dit bracht een gevoel van schaamte teweeg bij mensen wier eerste taal iets anders was dan het standaard Japans.

Wat zijn die andere dialecten? Japan is verdeeld in 47 prefecturen, en je zou kunnen zeggen dat er evenzoveel varianten van het Japans zijn. Enkele prominente dialecten zijn de Kansai-, Osaka-, Kyoto- en Tohoku-dialecten.

Ryukyuan talen

De tweede sub-familie in de Japanse taalgroep zijn de Ryukyuan talen. Deze omvatten alle andere talen in de onderstaande gegevenstabel, behalve Japans en Ainu. Dit zijn de inheemse talen die gesproken worden op de Ryukyu-eilanden van het land. Om een beeld te krijgen van hoe bijzonder deze talen zijn, kunnen we het volgende zeggen: UNESCO heeft acht minderheidstalen in Japan als bedreigd bestempeld, en zes daarvan zijn Ryukyuan.

Het standaardiseren van het Japans heeft zijn tol geëist. Sinds de jaren vijftig is Japans de eerste taal voor de bevolking van de Ryukyuan-eilanden, waardoor hun moedertalen in feite zijn weggevaagd. Er zijn ongeveer 750 lokale Ryukyuan-dialecten en verbazingwekkend genoeg lijken die in niets op het standaard-Japans. In feite zijn ze onderling onverstaanbaar: wie alleen deze dialecten spreekt, kan het standaard-Japans niet verstaan, en omgekeerd.

Ainu-talen

Er bestaat nog een andere taalgroep in Japan. Net als sommige van de Ryukyuan talen zijn ook de Ainu door UNESCO als bedreigd geclassificeerd. De weinige mensen die Ainu talen spreken wonen over het algemeen in het zuidwesten van Hokkaido, en ze sterven snel uit. In 2012 zouden alle vloeiende moedertaalsprekers van de Ainu in Japan 80 jaar en ouder zijn. Er waren ook enkele semi-vloeiende sprekers die op dat moment in de 60 waren. Het is duidelijk dat de taal zal verdwijnen als er geen gezamenlijke inspanning wordt geleverd om haar door te geven en levend te houden.

Oorspronkelijk waren er zo’n 19 Ainu-dialecten, maar tegenwoordig is alleen het Hokkaido-dialect nog over.

Het Ainu-volk behoorde tot de oorspronkelijke bewoners van Japan en was een jager-verzamelaar die de natuur vereerde.

De taal is een belangrijk onderdeel van de cultuur van een land en het levend houden ervan in al zijn verschillende vormen kan bijdragen tot de levendigheid van een natie. In Japan hebben de verschillende vormen van het Japans, evenals de Ryukyuan- en Ainu-talen, allemaal een enigszins verschillende geschiedenis die een rijk tapijt weeft. Door ze te bestuderen, kunnen we een uniek inzicht krijgen in hoe het land zich als geheel heeft ontwikkeld.