Dualizm

Dualizm w metafizyce to przekonanie, że istnieją dwa rodzaje rzeczywistości: materialna (fizyczna) i niematerialna (duchowa). W Filozofii Umysłu Dualizm to stanowisko, zgodnie z którym umysł i ciało są w jakiś kategoryczny sposób od siebie oddzielone, a zjawiska mentalne mają pod pewnymi względami charakter niefizyczny.

Można go przeciwstawić (zarówno jako koncepcję metafizyczną, jak i w odniesieniu do Filozofii Umysłu) różnym rodzajom monizmu (w tym fizykalizmowi i idealizmowi) oraz pluralizmowi, który utrzymuje, że ostatecznie istnieje wiele rodzajów substancji, a nie tylko dwa.

Dualizm odwołuje się do zdroworozsądkowej intuicji ogromnej większości niefilozoficznie wykształconych ludzi, a to, co mentalne i to, co fizyczne, wydaje się większości ludzi posiadać całkiem odmienne, i być może nie do pogodzenia, właściwości. Zdarzenia mentalne mają pewną subiektywną jakość (znaną jako qualia lub „sposób, w jaki rzeczy wydają się nam”), podczas gdy zdarzenia fizyczne nie. Krytycy dualizmu często pytali, jak coś całkowicie niematerialnego może wpływać na coś całkowicie materialnego (problem interakcji przyczynowej). Z wiedzą zdobytą przez współczesną naukę, niewielu, jeśli w ogóle, neurobiologów rozważyłoby przyjęcie pozycji dualistycznej, a przekonania monistyczne, takie jak fizykalizm, są teraz znacznie bardziej powszechne w dziedzinie filozofii.

Dualizm może być prześledzony wstecz do Platona i Arystotelesa, a także do wczesnych szkół Sankhya i Yoga filozofii hinduskiej.

Plato po raz pierwszy sformułował swoją słynną Teorię Form, odrębnych i niematerialnych substancji, których przedmioty i inne zjawiska, które postrzegamy w świecie, są niczym więcej jak tylko cieniami. Argumentował, że aby intelekt miał dostęp do tych uniwersalnych pojęć czy idei, umysł musi sam być niefizycznym, niematerialnym bytem.

Arystoteles argumentował, że gdyby intelekt był konkretnym materialnym organem (lub jego częścią), to byłby ograniczony do odbierania tylko pewnych rodzajów informacji (tak jak oko jest ograniczone do odbierania danych wizualnych). Skoro intelekt jest zdolny do odbierania i rozważania wszelkich form danych, to nie może być organem fizycznym, a więc musi być niematerialny.

Chrześcijanie neoplatońscy utożsamiali Platońskie Formy z duszami i wierzyli, że dusza jest substancją każdej indywidualnej istoty ludzkiej, podczas gdy ciało jest tylko cieniem lub kopią tych wiecznych zjawisk. Dla św. Tomasza z Akwinu dusza nadal była substancją człowieka, ale – podobnie jak w propozycji Arystotelesa – tylko dzięki jej manifestacji w ludzkim ciele można było mówić, że człowiek jest osobą.

Dualizm został jednak najdokładniej sformułowany przez René Descartesa w XVII wieku. Kartezjusz był pierwszym, który sformułował problem umysł-ciało w formie, w jakiej istnieje on dzisiaj, i pierwszym, który wyraźnie utożsamił umysł ze świadomością i samoświadomością oraz odróżnił go od mózgu, który był fizyczną siedzibą inteligencji. Zdawał sobie sprawę, że może wątpić w to, czy ma ciało (może być tak, że śni o nim lub że jest ono iluzją stworzoną przez złego demona), ale nie może wątpić w to, czy ma umysł, co sugerowało mu, że umysł i ciało muszą być różnymi rzeczami. Jednak niematerialny umysł i materialne ciało, będąc ontologicznie odrębnymi substancjami, oddziałują na siebie przyczynowo w jakiś nieokreślony sposób poprzez szyszynkę.

• Dualizm Substancji (lub Dualizm Kartezjański) argumentuje, że umysł jest niezależnie istniejącą substancją – umysł nie ma rozszerzenia w przestrzeni, a materiał nie może myśleć. Jest to typ Dualizmu najsłynniej broniony przez Kartezjusza i jest on zgodny z większością teologii, które twierdzą, że nieśmiertelne dusze zajmują niezależne „królestwo” istnienia, odrębne od świata fizycznego.
• Dualizm Własnościowy (znany również jako Fizykalizm Tokenowy) utrzymuje, że umysł jest grupą niezależnych własności, które wyłaniają się z mózgu, ale nie jest on odrębną substancją. Tak więc, gdy materia jest zorganizowana w odpowiedni sposób (tj. w sposób, w jaki zorganizowane są żywe ludzkie ciała), pojawiają się właściwości mentalne.
  Istnieją trzy główne rodzaje Dualizmu Własności:
  • Interakcjonizm, który pozwala, że przyczyny mentalne (takie jak przekonania i pragnienia) mogą wywoływać skutki materialne i vice-versa. Kartezjusz wierzył, że ta interakcja fizycznie wystąpiła w szyszynce.
  • Okazjonalizm, twierdzi, że materialna podstawa interakcji między materialnym i niematerialnym jest niemożliwa, i że interakcje były naprawdę spowodowane przez interwencję Boga w każdej indywidualnej okazji. Nicholas Malebranche był głównym zwolennikiem tego poglądu.
  • Paralelizm (lub Paralelizm Psychofizyczny), utrzymuje, że przyczyny mentalne wywołują tylko skutki mentalne, a przyczyny fizyczne wywołują tylko skutki fizyczne, ale Bóg stworzył z góry ustaloną harmonię, tak że wydaje się, iż wydarzenia fizyczne i mentalne (które są w rzeczywistości monadami, całkowicie niezależnymi od siebie) powodują i są powodowane przez siebie nawzajem. Ten niezwykły pogląd był najgłośniej głoszony przez Gottfrieda Leibniza.
  • Epifenomenalizm, który twierdzi, że zdarzenia mentalne są przyczynowo obojętne (tzn. nie mają żadnych fizycznych konsekwencji). Zdarzenia fizyczne mogą powodować inne zdarzenia fizyczne, a zdarzenia fizyczne mogą powodować zdarzenia mentalne, ale zdarzenia mentalne nie mogą powodować niczego, ponieważ są one tylko przyczynowo obojętnymi produktami ubocznymi zdarzeń fizycznych, które zachodzą w mózgu (tj. epifenomenami) świata fizycznego. Doktryna ta została po raz pierwszy sformułowana przez Thomasa Henry’ego Huxleya w XIX wieku, choć opiera się na znacznie wcześniejszych teoriach materializmu Thomasa Hobbesa.
• Dualizm predykatowy twierdzi, że więcej niż jeden predykat (jak opisujemy przedmiot propozycji) jest wymagany, aby nadać sens światu, i że doświadczenia psychologiczne, przez które przechodzimy, nie mogą być opisane w kategoriach (lub zredukowane do) fizycznych predykatów języków naturalnych.
• Dualizm epistemologiczny (znany również jako reprezentacjonizm lub realizm pośredni) to pogląd w epistemologii, że świat, który widzimy w świadomym doświadczeniu, nie jest prawdziwym światem, ale jedynie miniaturową repliką wirtualnej rzeczywistości tego świata w wewnętrznej reprezentacji.