Kontrowersje wokół inwestytury

Gdy Grzegorz VII, reformatorski mnich, został wybrany na papieża w 1073 r., rozpoczęła się kontrowersja między cesarzem a papieżem.

Grzegorz miał wielu wrogów w wyższych sferach niemieckiego duchowieństwa, więc Henryk IV oświadczył, że Grzegorz nie jest już papieżem i że Rzymianie powinni wybrać nowego papieża. Kiedy Grzegorz dowiedział się o tym, ekskomunikował Henryka IV, ogłosił, że nie jest już cesarzem, i powiedział swoim poddanym, że nie muszą być mu już posłuszni, tak jak przysięgali.

Ekskomunika króla wywarła głębokie wrażenie zarówno w Niemczech, jak i we Włoszech. Trzydzieści lat wcześniej jego ojciec Henryk III obalił trzech papieży, ale kiedy Henryk IV próbował skopiować tę procedurę, nie miał poparcia ludu. Sasi rozpoczęli drugą rebelię, a partia antykrólewska rosła w siłę z miesiąca na miesiąc.

Do CanossyEdit

Henryk został już ekskomunikowany, a w obliczu powszechnej opozycji w kraju, której przywódcą był Rudolf, Henryk spotkał się z papieżem w twierdzy w południowych Alpach. Przez trzy dni sygnalizował swoją skruchę w śniegu, boso i w worku, co doprowadziło do pojednania z papieżem Grzegorzem VII.

Druga ekskomunika HenrykaEdit

Opozycja zbuntowanych niemieckich szlachciców wykorzystała ekskomunikę Henryka do ustanowienia konkurencyjnego króla Rudolfa z Rheinfelden (Forchheim, marzec 1077). Początkowo Grzegorz wydawał się być neutralny, ponieważ obie strony (cesarz i buntownicy) miały w miarę równe siły. W końcu jednak opowiedział się za Rudolfem po jego zwycięstwie pod Flarchheim (27 stycznia 1080 r.) i ogłosił ekskomunikę i ponowne obalenie króla Henryka (7 marca 1080 r.).

To było powszechnie uważane za niesprawiedliwość. Gdy Rudolf zmarł 16 października tego samego roku, Henryk, teraz bardziej doświadczony, podjął walkę. W 1081 r. rozpoczął konflikt z Grzegorzem we Włoszech. Grzegorz stał się teraz mniej potężny, a trzynastu kardynałów opuściło go. Rzym poddał się królowi niemieckiemu, a Guibert z Rawenny intronizował Klemensa III (24 marca 1084 r.). Henryk został koronowany na cesarza przez swego rywala, podczas gdy sam Grzegorz musiał uciekać z Rzymu w towarzystwie swego normańskiego „wasala” Roberta Guiscarda.