Maya Lin
Maya Lin, (ur. 5 października 1959, Athens, Ohio, USA), amerykańska architektka i rzeźbiarka zajmująca się tematyką środowiskową, która jest najbardziej znana z projektu pomnika Wietnamskich Weteranów w Waszyngtonie.
Córka intelektualistów, którzy uciekli z Chin w 1948 roku, Lin otrzymała tytuł licencjata w 1981 roku z Uniwersytetu Yale w New Haven, Connecticut, gdzie studiowała architekturę i rzeźbę. Na ostatnim roku studiów wzięła udział w ogólnokrajowym konkursie sponsorowanym przez Vietnam Veterans Memorial Fund na projekt pomnika ku czci tych, którzy służyli i zginęli w tej wojnie. Nagrodzony projekt Lin składał się ze ściany w kształcie litery V z polerowanego czarnego granitu, na której wyryto nazwiska około 58 000 mężczyzn i kobiet, którzy zginęli lub zaginęli w akcji. Ten minimalny plan stanowił ostry kontrast z tradycyjnym formatem pomnika, który zazwyczaj zawierał figuratywne, heroiczne rzeźby. Projekt wzbudził wiele kontrowersji, odzwierciedlając brak rozwiązania narodowych konfliktów związanych z wojną, jak również brak konsensusu w kwestii tego, co stanowi odpowiedni pomnik pod koniec XX wieku. Ostatecznie osiągnięto kompromis, zlecając wykonanie tradycyjnego posągu przedstawiającego trzech żołnierzy z flagą, który miał stanąć przy wejściu do pomnika. Jednak po tym, jak pomnik Lina został poświęcony w 1982 roku w Dniu Weteranów na Majorce w Waszyngtonie, stał się on popularną i wpływową atrakcją turystyczną. W 2005 roku Amerykański Instytut Architektów przyznał pomnikowi swoją nagrodę 25-Year Award, przyznawaną konstrukcjom, które udowodniły swoją wartość w czasie.
Sherry Talbot-iStock/Thinkstock
Lin szukała anonimowości poprzez powrót do środowiska akademickiego, rozpoczynając studia magisterskie z architektury na Uniwersytecie Harvarda w Cambridge, Massachusetts. Na początku 1983 roku opuściła Harvard, by pracować dla bostońskiego architekta, a w 1986 roku ukończyła studia magisterskie z architektury na Yale. W 1988 roku Lin zgodziła się zaprojektować pomnik ruchu praw obywatelskich na zlecenie Southern Poverty Law Center. Jej projekt składał się z dwóch elementów: zakrzywionej ściany z czarnego granitu, na której wyryto cytat z Martina Luthera Kinga Jr. oraz dysku o średnicy 3,7 m, na którym wypisano daty najważniejszych wydarzeń z ery praw obywatelskich oraz nazwiska 40 osób, które stały się męczennikami tej sprawy. Woda łagodnie przepływa przez obie części pomnika. Pomnik Praw Obywatelskich został poświęcony w Montgomery, Alabama, w listopadzie 1989 roku.
Carol M. Highsmith Archive/Library of Congress, Washington, D.C. (digital file no. LC-DIG-highsm-04786)
Próbując uniknąć zaszufladkowania jako budownicza pomników, Lin w latach 90. przeniosła swoją uwagę na inne formy sztuki i architektury. Wiele z jej dzieł sztuki, od małych rzeźb wystawianych w galeriach po duże instalacje środowiskowe, czerpało inspirację z naturalnych cech i krajobrazu Ziemi. Na przykład w serii „pól falowych” (The Wave Field w Ann Arbor, Michigan; Flutter w Miami; oraz Storm King Wavefield w Mountainville, Nowy Jork) Lin przekształciła pokryty trawą teren tak, aby przypominał falujące fale oceanu. Lin badała również sposoby, w jakie jednostki doświadczają krajobrazu poprzez serię skonstruowanych topografii, jak w 2×4 Landscape i Blue Lake Pass (obie z 2006 roku), a także rozważała ciała wodne w takich pracach, jak rzeźba Silver Ontario(2012-13) i instalacja site-specific A River Is a Drawing (2018).
W 2000 roku Lin otrzymał zlecenie na stworzenie serii siedmiu instalacji artystycznych wzdłuż rzeki Columbia, aby uczcić dwusetną rocznicę wyprawy Lewisa i Clarka. Dzieła te – których rozmiary i skala wahały się od stołu do czyszczenia ryb z napisem przedstawiającym historię pochodzenia Czinooków do mostu dla pieszych przecinającego autostradę stanową – badały historyczny wpływ wyprawy na ludność tubylczą i ziemię północno-zachodniego Pacyfiku. Zainteresowanie Lin ekologią osiągnęło apoteozę w multimedialnym projekcie What Is Missing? (rozpoczęty w 2009 roku), eksplorujący rosnące zagrożenia dla bioróżnorodności, który Lin określiła jako swój „ostateczny pomnik”
Wśród innych dużych dzieł Lin znajdują się Topo (1991), park topiarowy w Charlotte, w Karolinie Północnej, stworzony we współpracy z architektem krajobrazu Henrym F. Arnoldem; The Women’s Table (1993), rzeźba upamiętniająca koedukację kobiet w Yale; oraz Groundswell (1993), instalacja z 43 ton szklanych kamyków w Wexner Center for the Arts w Columbus, Ohio. Do jej osiągnięć architektonicznych, które zostały zauważone ze względu na nacisk na zrównoważony rozwój, należą projekty Langston Hughes Library (1999), przerobionej stodoły w Clinton, Tennessee, oraz Museum of Chinese in America (2009) w Nowym Jorku.
W 1995 roku powstał pełnometrażowy film Maya Lin: A Strong Clear Vision (1994), napisany i wyreżyserowany przez Freidę Lee Mock, zdobył Oscara za najlepszy film dokumentalny. Lin została odznaczona National Medal of Arts w 2009 roku oraz Prezydenckim Medalem Wolności w 2016 roku.